Βίντεο: Μαρία Σιδηροπούλου
16.04.2025 • 19:53
Η ΥΠΟΘΕΣΗ των «έξι της Μόριας» αναδεικνύει δύο ερωτήματα προς τη Δικαιοσύνη, έτσι όπως τα θέτουν δικηγόροι των κατηγορουμένων και αρχικώς καταδικασθέντων για τη φωτιά που απανθράκωσε τον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό της Ευρώπης, τον Σεπτέμβριο του 2020.
«Αφενός, πώς αφέθηκε να προχωρήσει μια δικογραφία τόσο φτωχή, με μια υποτυπώδη προανακριτική και ανακριτική έρευνα και αφετέρου, γιατί χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2024 για να αναγνωριστεί ότι αυτοί οι κατηγορούμενοι ήταν ανήλικοι, παρότι το φωνάζουν τα τελευταία τέσσερα χρόνια», σημειώνει στην «Κ» ο Ζαχαρίας Κεσσές, δικηγόρος τριών Αφγανών κατηγορουμένων, οι οποίοι κρίθηκαν τελικώς αθώοι, από το Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων Μυτιλήνης, ύστερα από τέσσερα χρόνια φυλάκισης.
Η υπόθεση εκκινεί λίγες ημέρες μετά την εκδήλωση των καταστροφικών πυρκαγιών στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στη Μόρια της Λέσβου, όταν συλλαμβάνονται έξι Αφγανοί υπήκοοι, πέντε εκ των οποίων ανήλικοι το 2020, οι οποίοι θα καταδικαστούν με μόνο επιβαρυντικό στοιχείο τη μαρτυρική κατάθεση ενός μόνο ατόμου, το οποίο δεν εμφανίστηκε ποτέ στο δικαστήριο.
Η ουσία είναι ότι εδώ, αποδεδειγμένα, το σύστημα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης καθυστέρησε να προστατεύσει ανηλίκους και μάλιστα περισσότερους από έναν.
Επιπλέον, μόνο σε δύο από τους πέντε κατηγορούμενους αναγνωρίστηκε η ανηλικότητα, παρότι και για τους υπόλοιπους τρεις είχαν σταλεί ταυτοτικά έγγραφα από το Αφγανιστάν που τεκμηρίωναν την ηλικία τους. Μάλιστα, για τους τρεις είχε παράσχει γνωμάτευση ανθρωπολόγος, ο οποίος εξέτασε ακτινογραφία των χεριών των κατηγορουμένων και υποστήριξε πως ήταν άνω των 18, ενώ για τη διάγνωση της ανηλικότητας η νομοθεσία ορίζει αυστηρή και συγκεκριμένη μεθοδολογία, η οποία δεν ακολουθήθηκε. Ως εκ τούτου, το 2024 το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Βορείου Αιγαίου έκρινε ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που τους είχε δικάσει ως ενήλικες, ήταν, τελικώς, αναρμόδιο.
«Η ουσία είναι ότι εδώ, αποδεδειγμένα, το σύστημα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης καθυστέρησε να προστατεύσει ανηλίκους και μάλιστα περισσότερους από έναν», επισημαίνει ο κ. Κεσσές.
«ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΑΤΕ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΡΙΑΣ»
Ενας από τους τρεις Αφγανούς υπηκόους που πέρασαν τα τελευταία χρόνια της εφηβικής ηλικίας στις ελληνικές φυλακές προτού αθωωθούν, περιέγραψε στην «Κ» την πολύχρονη δικαστική του περιπέτεια, ενώ πλέον διεκδικεί αποζημίωση για την άδικη φυλάκισή του.
Ο Χασάν Γουαχίντι δεν έχει ξεχάσει τη μεγάλη χειρόγραφη επιγραφή σε μία από τις εισόδους του ΚΥΤ της Μόριας, «Welcome in Moria Hell» (Καλώς ήρθατε στην κόλαση της Μόριας), ούτε και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης που μετέτρεψαν το ΚΥΤ σε διαβόητο κέντρο απάνθρωπης μεταχείρισης προσφύγων σε όλη την Ευρώπη. «Βρωμιά παντού. Ωρες ατελείωτες για τουαλέτα και φαγητό και αν δεν προλάβαινες έμενες νηστικός», είναι μονάχα η σύνοψη όσων περιγράφει ο Γουαχίντι για τη Μόρια. Από το 2015 και μετά, ο πληθυσμός των διαμενόντων στον καταυλισμό έφτασε να αγγίξει τις 23.000, ενώ η πραγματική χωρητικότητά του δεν ξεπερνούσε τις 3.000 άτομα. «Ακουγα από κόσμο να λέει αν πας στην Ευρώπη είναι ωραία η ζωή. Πιο καλά από το Αφγανιστάν, την Τουρκία, το Ιράν. Αλλά έχω δει από κοντά πώς είναι η Ελλάδα» είπε στην «Κ» ο Χασάν Γουαχίντι.
Φοβόμουν πολύ στη φυλακή. Πίστευα όμως στον εαυτό μου, ότι ήμουν καλό παιδί. Πήγαινα κάθε μέρα σχολείο, διάβαζα, έγραφα και μίλαγα με τα άλλα παιδιά. Κάναμε παρέα και έτσι έμαθα ελληνικά.
Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στον καταυλισμό, ο Γουαχίντι όπως όλοι διέμεινε για αρκετές μέρες στον δρόμο. Από εκεί συνελήφθη, στη βάση μαρτυρίας ομοεθνή του από εχθρική φυλή και τελικά καταδικάστηκε με δεκαετή κάθειρξη. «Φοβόμουν πολύ στη φυλακή. Πίστευα όμως στον εαυτό μου, ότι ήμουν καλό παιδί. Πήγαινα κάθε μέρα σχολείο, διάβαζα, έγραφα και μίλαγα με τα άλλα παιδιά. Κάναμε παρέα και έτσι έμαθα ελληνικά», λέει περιγράφοντας την καθημερινότητα της φυλακής.
Τα τέσσερα χαμένα χρόνια της ζωής του, όπως λέει, θα τα αναπληρώσει αν καταφέρει να εξασφαλίσει τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα για να μπορέσει να ταξιδέψει, να επισκεφθεί τους δικούς του στο Αφγανιστάν, αλλά και να δουλέψει στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι από τους ανήλικους πρώην καταδικασθέντες φαίνεται να έχουν φύγει από τη χώρα. Οι δύο εξ αυτών έχουν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο έχει κάνει δεκτή την προσφυγή και αναμένεται η εκδίκασή της. Ο λόγος της προσφυγής είναι η πρωτόδικη καταδίκη τους και στέρηση της ελευθερίας τους στη βάση μιας μοναδικής και σκιώδους μαρτυρικής κατάθεσης.
ΠΟΙΟΣ ΕΒΑΛΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ;
Ο Χασάν Γουαχίντι λέει πως καθώς μίλαγε μέσω διαδικτύου με την αδερφή του στο Αφγανιστάν κλεισμένος στη σκηνή του, κατάλαβε τη φωτιά μόνο αρκετά αργότερα. «Ο Θεός ξέρει τα πάντα», θα πει ερωτώμενος για τους υπαίτιους του εμπρησμού. «Εμείς δεν ξέρουμε τίποτα. Πώς έκαψαν το καμπ, ποιος το έκανε, δεν το ξέρουμε», λέει.
«Η φωτιά στη Μόρια ήταν ένα τεράστιο περιστατικό ανομίας», σημειώνει ο Ζαχαρίας Κεσσές. «Κάηκε ολοκληρωτικά ένα κέντρο που φιλοξενούσε 20.000 ανθρώπους και δεν ήταν ευπρόσδεκτο από κανέναν, ούτε από τους κατοίκους του νησιού, ούτε από τους διαμένοντες στο κέντρο. Επειδή η καύση έγινε σχεδόν παραστατικά, δεν θα μπορούσε να αποδοθεί σε τυχαίο περιστατικό», σχολιάζει ο ίδιος για την εσπευσμένη ανάγκη να αποδοθούν κατηγορίες για τον εμπρησμό.
Οι δικηγόροι υποστηρίζουν πως διενεργήθηκε πλημμελής έρευνα για τα αίτια της φωτιάς, παρότι το περιστατικό έλαβε χώρα μπροστά στα μάτια χιλιάδων πολιτών και διαμενόντων, καθώς και των Αρχών που βρίσκονταν στο καμπ. H Μόρια καιγόταν επί τρεις ημέρες.
«Για το ποιος φταίει για τη φωτιά στη Μόρια νομίζω ότι έχουμε χάσει την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε», αναφέρει ο Ζαχαρίας Κεσσές. «Διότι ο ωφέλιμος χρόνος που θα μπορούσε να παραγάει αναμφισβήτηττες αποδείξεις, βιντεοληπτικό υλικό, μαρτυρικές καταθέσεις –όχι μία– ανθρώπων που ζούσαν μέσα, υπαλλήλων του ΚΥΤ, πυροσβεστών ή αστυνομικών, έχει παρέλθει. Δεν μπορούμε να δούμε ποιος είναι ο αυτουργός των ταυτόχρονων πράξεων εμπρησμού. Δεν μπορούμε να το ξέρουμε, αλλά δεν φταίμε κι εμείς για αυτό», καταλήγει ο δικηγόρος.
