Είναι Σεπτέμβριος, η σχολική χρονιά έχει ξεκινήσει και όλοι μιλάμε για σχολικά, εξωσχολικά, προσαρμογές, αγορές εξοπλισμού και αθλητικά. Οι Μαμάδες με Ρούμι επέλεξαν να φέρουν στο προσκήνιο ένα θέμα που συνήθως μας απασχολεί προς το τέλος της χρονιάς: τις πανελλήνιες εξετάσεις.
Αν κάποιος δεν έχει παιδί στη Γ’ Λυκείου, ίσως θεωρήσει ότι δεν τον αφορά άμεσα. Ωστόσο, όσα συζητούνται γύρω αυτό το θέμα αφορούν όλους τους γονείς. Γιατί, παρόλο που οι ηλικίες αλλάζουν, τα συναισθήματα παραμένουν παρόμοια. Κάθε παιδί που περνά από μια μεταβατική φάση από την προσχολική στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο, αλλά και γενικότερα στην εφηβεία αναζητά ταυτόχρονα αυτονομία αλλά και στήριγμα. Θέλει να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς του, αλλά χρειάζεται και την ουσιαστική παρουσία τους.
Σε αυτό το επεισόδιο, με καλεσμένη την οργανωσιακή ψυχολόγο Ζωή Φράγκου, συζητάμε για ένα θέμα που αφορά όχι μόνο γονείς και εφήβους, αλλά και κάθε άνθρωπο που βρίσκεται αντιμέτωπος με μεταβάσεις και επιλογές στη ζωή του. Ενα επεισόδιο για τις Πανελλήνιες, την ταυτότητα, το άγχος, αλλά και τις μικρές χαρές που φωτίζουν τις διαδρομές μας.
Ακούστε εδώ το επεισόδιο:
Ο ρόλος του γονέα
Στις Πανελλήνιες, αλλά και σε κάθε μεταβατική φάση, ο γονιός δεν χρειάζεται να γίνει ούτε δάσκαλος ούτε μάνατζερ ούτε προπονητής. Ο ρόλος του είναι μοναδικός: να αποτελεί σταθερή παρουσία, με αγάπη, στήριξη και ενθάρρυνση. Αυτό από μόνο του μπορεί να κάνει τη διαφορά, καθώς το άγχος των εξετάσεων είναι αναπόφευκτο, παίρνει πολλές μορφές και επηρεάζει τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς. Το σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε πότε το παιδί στρεσάρεται και να φροντίζουμε ώστε το δικό μας άγχος να μην επιβαρύνει τη δική του καθημερινότητα. Δημιουργώντας ένα ήρεμο και υποστηρικτικό περιβάλλον, το βοηθάμε να σταθεί στα πόδια του με αυτοπεποίθηση και να δώσει τον καλύτερό του εαυτό σε κάθε δοκιμασία.
Ακούω – καταλαβαίνω – υποστηρίζω
Το πιο σημαντικό «εργαλείο» που έχει ο γονιός είναι η ουσιαστική ακρόαση: να δημιουργεί χώρο και χρόνο ώστε το παιδί να μοιράζεται σκέψεις και ανησυχίες χωρίς φόβο για επικρίσεις. Η σιωπή και η προσοχή συχνά αξίζουν περισσότερο από τις πολλές ερωτήσεις.
Εξίσου σημαντικό είναι να ενθαρρύνουμε το παιδί να κρατήσει δραστηριότητες που του αρέσουν, να έχει διαλείμματα πραγματικά ξεκούραστα και να φροντίζει τη φυσική του ευεξία με ύπνο, κίνηση και σωστή διατροφή.
Ενα ήρεμο περιβάλλον χωρίς περισπασμούς βοηθά στη συγκέντρωση, ενώ η υπενθύμιση ότι η αξία του παιδιού δεν εξαρτάται από βαθμούς καλλιεργεί μια θετική στάση και ενισχύει την αυτοπεποίθησή του.
Η επιβράβευση της προσπάθειας, η καλλιέργεια θετικής διάθεσης και, όπου χρειάζεται, η συνεργασία με τους καθηγητές ή κάποιον ειδικό, αποτελούν πολύτιμη υποστήριξη στη διαδρομή προς τις εξετάσεις.
Μικρές κινήσεις φροντίδας
Η προετοιμασία ενός καλού γεύματος, μια κοινή έξοδος, ένας περίπατος. Συχνά αυτές οι μικρές κινήσεις έχουν μεγαλύτερη δύναμη από ένα τέλεια οργανωμένο πρόγραμμα. Οι γονείς μπορούν να μειώσουν το δικό τους άγχος και να λειτουργήσουν υποστηρικτικά: να δείχνουν σεβασμό και να επιβραβεύουν την προσπάθεια του παιδιού, να αποφεύγουν συγκρίσεις με συνομηλίκους και να εξασφαλίζουν ένα ήρεμο περιβάλλον. Αυτό που μετρά δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα, αλλά η αίσθηση ότι δεν είναι μόνο αυτή η διαδρομή στην οποία πορεύεται το παιδί τους και σίγουρα δεν πρόκειται για μονόδρομο!
Η καθημερινότητα και η ταυτότητα του εφήβου
Οι εξετάσεις είναι σημαντικές, αλλά η ζωή προχωρά με χαρές, λύπες και αλλαγές – γεγονότα που δεν πρέπει να αγνοούμε. Παράλληλα, στην εφηβεία το παιδί δεν είναι μόνο μαθητής∙ έχει πολλές ακόμη πτυχές και βρίσκεται και σε αναζήτηση της ταυτότητάς του. Οι «ταμπέλες» περιορίζουν αντί να βοηθούν. Σε δύσκολες καταστάσεις, η ανοιχτή επικοινωνία με τους καθηγητές ή η στήριξη από κάποιον ειδικό μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη, ώστε το παιδί να νιώθει ότι διαθέτει ένα δίκτυο υποστήριξης.
Το άγχος είναι φυσιολογικό
Το άγχος είναι φυσιολογικό και δεν σημαίνει αποτυχία! Αντίθετα, δείχνει ότι το παιδί νοιάζεται. Σημαντικό είναι να το βοηθάμε να το αναγνωρίζει και να το διαχειρίζεται με υγιείς τρόπους. Χρήσιμο είναι να μοιραζόμαστε δικές μας εμπειρίες και να δείχνουμε πώς αντιμετωπίζουμε τις δύσκολες στιγμές, ώστε να αποτελούμε θετικά πρότυπα. Μικρές δόσεις άγχους μπορούν μάλιστα να λειτουργήσουν ως ώθηση, αρκεί να μην κατακλύζουν κάθε στιγμή. Οι σταθερές ρουτίνες εξασφαλίζουν καλό ύπνο, ισορροπημένη διατροφή και υγιείς συνήθειες. Ενα πρόγραμμα διαβάσματος με διαλείμματα για φαγητό, άσκηση ή ξεκούραση βοηθά να κρατηθεί η ισορροπία, ενώ η αποφυγή του ξενυχτιού προστατεύει την ενέργεια και την ψυχική αντοχή.
Ενα βήμα και όχι το τέλος
Οι Πανελλήνιες είναι σημαντικές, αλλά δεν καθορίζουν για πάντα τη ζωή ενός νέου ανθρώπου. Είναι απλώς ένα από τα πολλά βήματα στην πορεία του. Το μέλλον παραμένει ανοιχτό, γεμάτο ευκαιρίες, αλλαγές και νέες διαδρομές.
Ο ρόλος του γονέα είναι να βοηθήσει το παιδί να σχεδιάσει ένα μέλλον που να ταιριάζει με το ποιος/α είναι και τι τον/τη νοιάζει πραγματικά.
Εστιάζοντας την προσοχή μας στις δεξιότητες ζωής και δίνοντaς ευκαιρίες να εξερευνήσει οργανωμένα και δημιουργικά, μπορούμε να το στηρίξουμε να προχωρήσει, μέσα ή έξω από τα παραδοσιακά μονοπάτια.
Η ουσία δεν είναι να ακολουθήσει έναν δρόμο που καθόρισε κάποιος άλλος, αλλά να διαλέξει τον δικό του με πίστη στον εαυτό του, με δοκιμασίες, όνειρα και εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του.
Προτάσεις βιβλίων
- Το μεγάλο βιβλίο της ανησυχίας, Α. Δόνου, Εκδόσεις Πεδίο
- Πώς να μιλάτε στους εφήβους ώστε να σας ακούν & πώς να τους ακούτε ώστε να σας μιλούν, Α. Faber, E. Mazlish, Εκδόσεις Πατάκη
- Γονείς ενήλικων παιδιών, C. Dodd, Εκδόσεις Διόπτρα
- Σχολές, Σπουδές & Πανελλαδικές 2025, Δρ Χρ. Τσαουσάνης, Εκδόσεις Πατάκη
- Δε με καταλαβαίνεις! Οδηγός ζωής για έφηβες και νέες, Δρ Tara Porter, Εκδόσεις Ψυχογιός
- Ποτέ δεν θα καταφέρεις τίποτα. Αληθινές Ιστορίες Ανθρώπων Που Πραγματοποίησαν Τα Ονειρά Τους, Εκδόσεις Καπόν
Προτάσεις για ταινίες
- Rudy (1993)
- Dead Poets Society (Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών, 1989)
- Remember the Titans (2000)
- The Perks of Being a Wallflower (2012)
- Whiplash (2014)
- The Edge of Seventeen (2016)
Με ψυχραιμία, αγάπη και στήριξη μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να προχωρούν βήμα βήμα, είτε σε μικρές είτε σε μεγάλες διαδρομές.
Διαβάστε και το άρθρο με τίτλο «Από την ανεμελιά στη ρουτίνα», όπου τονίζεται πως με ενσυναίσθηση, ισορροπία και λίγες καλά επιλεγμένες στρατηγικές στηρίζουμε ουσιαστικά τα παιδιά μας στις μεταβάσεις τους.
