Στο νέο επεισόδιο του Μαμάδες με Ρούμι, μιλάμε για την τέχνη. Οχι για πίνακες σε γκαλερί, αλλά για εκείνη την τέχνη που μας περιβάλλει καθημερινά. Που παρατηρούμε. Που μας συγκινεί. Που μας κάνει να σταματάμε έστω για λίγο μέσα στη ροή της μέρας.
Με καλεσμένη την εικαστικό Μαρία Φραγκουδάκη και με αφορμή το βιβλίο της «Πάμε να πιάσουμε ουρανό», θυμόμαστε πως η τέχνη είναι φως και τόλμη· είναι παύση, μια πινελιά στον ουρανό, ένας διαφορετικός τρόπος να κοιτάξουμε τον κόσμο γύρω μας.
Ακούστε εδώ το επεισόδιο
Η τέχνη στην καθημερινότητα
Η τέχνη είναι παντού – είτε ξέρουμε πού να κοιτάξουμε, είτε όχι. Κρύβεται σε μικρές λεπτομέρειες: στο περιτύλιγμα ενός προϊόντος, στα χρώματα του ουρανού, στους στίχους ενός τραγουδιού, στο φαγητό που σερβίρουμε με φροντίδα.
Ολα αυτά είναι τέχνη και επηρεάζουν τη ζωή μας με τρόπους άλλοτε εμφανείς, άλλοτε ανεπαίσθητους· άλλοτε αναμενόμενους, κι άλλοτε απρόσμενους.
Είναι σημαντικό να κοιτάζουμε γύρω μας.
Να αναγνωρίζουμε τη δημιουργικότητα εκεί που δεν τη συναντούσαμε συνήθως. Να δούμε την τέχνη όχι σαν κάτι μακρινό, αλλά ως ένα πρίσμα μέσα από το οποίο μπορούμε να δούμε αλλιώς τη ζωή.
Από ένα παιδικό σκίτσο μέχρι ένα ηλιοβασίλεμα, από ένα μουσείο μέχρι μια βόλτα στη γειτονιά, η τέχνη υπάρχει και το μόνο που ζητά από εμάς είναι να της δώσουμε λίγη από την προσοχή μας.
Η αξία της επιβράδυνσης
Η έννοια του slow living δεν είναι απλώς μια τάση. Η ανάγκη για πιο αργούς ρυθμούς –στο βλέμμα, στη ζωή, ακόμα και στο φαγητό– αντανακλά την επιθυμία να σταθούμε. Να παρατηρήσουμε. Να αναπνεύσουμε.
Ο γρήγορος ρυθμός της καθημερινότητας μας αποσυντονίζει από το ουσιώδες. Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο: μια πρόκληση να επιστρέψουμε σε ό,τι έχει νόημα, έστω και μέσα από τις πιο απλές στιγμές.
Οταν η ομορφιά δεν αναγνωρίζεται
Ενα κοινωνικό πείραμα της Washington Post πριν μερικά χρόνια ανέδειξε αυτή την ιδέα: ο διάσημος βιολονίστας Joshua Bell έπαιξε με το Stradivarius του σε σταθμό μετρό της Ουάσινγκτον. Από τους 1.100 περαστικούς σε 45 λεπτά μόνο 7
σταμάτησαν να ακούσουν.
Το γεγονός αυτό υπενθυμίζει πως η ομορφιά δεν αναγνωρίζεται πάντα όταν εμφανίζεται έξω από τα συμφραζόμενα της. Χωρίς πλαισίωση, χωρίς επισημότητα, η τέχνη περνά απαρατήρητη – αν δεν έχουμε μάθει να την προσέχουμε.
Η καλλιέργεια της προσοχής στα παιδιά
Μέσα από τα όσα αναφέρθηκαν και στο podcast από την εικαστικό Μαρία Φραγκουδάκη αναδεικνύεται πόσο σημαντικό είναι να καλλιεργούμε στα παιδιά τη ματιά της παρατήρησης. Να μπορούν να βρίσκουν το όμορφο στο απλό, να κάνουν τέχνη την καθημερινότητά τους, να τοποθετούν ποιότητα σε ό,τι κάνουν.
Η αισθητική αγωγή στην καθημερινή ζωή – από το σχολείο και το σπίτι, μέχρι το σούπερ μάρκετ ή τη βιβλιοθήκη είναι πιο παρούσα απ’ όσο νομίζουμε. Η τέχνη υπάρχει παντού, αλλά επειδή είναι τόσο διάχυτη, συχνά δεν τη βλέπουμε. Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και αυτά που βλέπουμε καθημερινά επηρεάζουν βαθιά την ψυχική μας διάθεση, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε πάντα.
Η παρουσία της τέχνης στο σχολείο, για παράδειγμα, δεν είναι απλώς διακοσμητική. Μπορεί να κάνει τον χώρο πιο φιλόξενο, πιο φωτεινό, πιο ανθρώπινο.
Μερικές απλές δραστηριότητες:
- Δημιουργούμε με τα παιδιά απλά ποιήματα με έμπνευση από στιγμές της καθημερινότητας.
- Ζητάμε από τα παιδιά να παρουσιάσουν κάποια από τα αντικείμενα του σπιτιού ως έργα τέχνης. Παρατηρούμε κάτι που υπάρχει στο σπίτι και ορίζεται ως τέχνη.
- Ζωγραφίζουμε με τα παιδιά με βάση το συναίσθημα και όχι την τεχνική
- Εντάσσουμε σε περιπάτους ή σε στιγμές που μοιραζόμαστε μέσα στην ημέρα σύντομες σιωπηλές παρατηρήσεις και ανταλλάζουμε εντυπώσεις.
Συναντάμε την τέχνη σε βιβλία
- Πάμε να πιάσουμε ουρανό, Μ. Φραγκουδάκη, εικ. Φ. Τίκκου, εκδ. Μεταίχμιο
- Μα πού πήγαν όλοι; Σ. Δάρτζαλη, εικ. Β. Κουτσογιάννης, εκδ. Μεταιχμιο
- Μικρά βιβλία, μεγάλες ιδέες: Τι είναι τέχνη; εικ. Katie Rewse, εκδ. Μεταίχμιο
- ΕΝΑ ΑΠΙΘΑΝΟ ΒΙΒΛΙΟ, εκδ. Καλειδοσκόπιο
- ΤΕΧΝΗ ΜΕ ΤΟ ΜοΜΑ, εκδ. Μέλισσα
- Φεγγάρια παιδιά (Ποιήματα), Γ. Παπαδάτος, εικ. Β. Ψαράκη, εκδ. Πατάκη
- Ο Ελύτης για παιδιά, Ι. Ηλιοπούλου, εκδ. Ικαρος
- Ω! Ενα βιβλίο με ήχους, Tullet Hervé, εκδ. Νεφέλη
- ΓΙΑΓΙΟΙ ΚΟΥΣΑΜΑ, ΑΠΟ ΕΔΩ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ, Σάρα Σουζούκι /Εικονογράφηση: Ελεν Γουαϊνστάιν, εκδ. Μέλισσα
Συναντάμε την τέχνη σε ταινίες
Little Einsteins (σειρά)
Fantasia
Art Attack
Le petit prince
Le tableau
Loving Vincent
Η τέχνη ως παρατήρηση και κοινωνική ευαισθησία
Η τέχνη δεν είναι μόνο έκφραση, είναι και παρατήρηση και συχνά επαγρύπνηση. Δύο εκθέσεις που ξεχωρίζουν αυτή την περίοδο στην Αθήνα εστιάζουν ακριβώς σε αυτό:
Why Look at Animals? ∆ικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή.
Στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Επικεντρώνεται στα δικαιώματα των ζώων και στην αναγκαιότητα να συμπεριληφθεί η ζωή τους στον πολιτισμικό μας προβληματισμό.
«Δ» όπως Δικαίωμα, μια ομαδική εικαστική έκθεση του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας. Εργα παιδιών και εικονογράφων εμπνευσμένα από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Διαθέσιμη έως 20 Ιουνίου.
Η τέχνη έχει τη δύναμη να επηρεάζει τη διάθεσή μας, να μας προσφέρει ψυχική ανακούφιση. Κι όμως, συχνά περνά απαρατήρητη όχι γιατί απουσιάζει, αλλά γιατί δεν της δίνουμε χώρο.
Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο οπτικά ερεθίσματα: από τα graffiti που υπάρχουν σε πολλά σημεία της πόλης μέχρι τα χρώματα στους τοίχους των σχολείων, από το πιάτο που φτιάξαμε με φροντίδα μέχρι τον ήχο ενός πουλιού έξω από το παράθυρο. Οταν αρχίσουμε να παρατηρούμε αυτά τα στοιχεία όχι ως φόντο, αλλά
ως μέρος ενός «κινούμενου έργου τέχνης», η καθημερινότητα αποκτά άλλη βαρύτητα.
Η τέχνη δεν είναι μόνο ένας πίνακας σε μουσείο. Είναι το τσαλακωμένο χαρτί, οι σκιές στον δρόμο, ο χρόνος που μας δίνει η στάση αναμονής στο φανάρι. Αξίζει να δώσουμε στην τέχνη και στον εαυτό μας τον χρόνο να σταθεί. Να παρατηρήσει. Να εμπνευστεί.
