Πόσο πρόθυμοι είμαστε να υποδεχτούμε τα συναισθήματα μας με φροντίδα; Να τα… χωρέσουμε χωρίς να τα φοβηθούμε ή να τα διώξουμε;
Η Λίντια Μπράνκοβιτς, δημιουργός του πολυμεταφρασμένου παιδικού βιβλίου «Το Ξενοδοχείο των Συναισθημάτων», κάνει μια στάση στο Μαμάδες με Ρούμι για μια σύντομη αλλά ουσιαστική κουβέντα. Μας υπενθυμίζει τη σημασία τού να δίνουμε χώρο στα συναισθήματά μας, να τα εκφράζουμε και να τα καλωσορίζουμε. Οχι για να γίνουμε «τέλειοι γονείς», αλλά για να γίνουμε λίγο πιο συμπονετικοί άνθρωποι και προς τα παιδιά μας και προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Ακούστε εδώ το επεισόδιο:
Γινόμαστε φιλικοί με τον εσωτερικό μας κόσμο
Είναι σημαντικό να ονοματίζουμε αυτό που νιώθουμε. Το να πούμε απλώς «είμαι χάλια» δεν είναι το ίδιο με το να πούμε «νιώθω θλίψη», «είμαι θυμωμένος/η» ή «είμαι απογοητευμένος/η». Οσο πιο ακριβείς είμαστε, τόσο λιγότερο μας τρομάζουν τα συναισθήματα, τόσο πιο οικεία γίνονται σε εμάς.
Δημιουργούμε χρόνο και χώρο
Δεν χρειάζεται να λύνουμε τα πάντα αμέσως. Κάποια συναισθήματα απλώς χρειάζονται να τα νιώσουμε, όχι να τα εξηγήσουμε ή να τα διορθώσουμε. Καλό είναι να τους δίνουμε χώρο, όπως δίνουμε σε έναν φίλο που μας επισκέπτεται ξαφνικά και θέλει απλώς να καθίσει δίπλα μας για λίγο.
Αποδεχόμαστε τις εσωτερικές συγκρούσεις
Δεν είναι κακό να νιώθουμε πολλά και αντίθετα συναισθήματα ταυτόχρονα: Και αγάπη και θυμό, και ευγνωμοσύνη και θλίψη. Είμαστε πολυεπίπεδοι. Οταν αποδεχτούμε αυτή την αλήθεια, μειώνεται και η εσωτερική μας πίεση. Η σχέση εμπιστοσύνης με τον εαυτό μας χτίζεται όταν αναγνωρίζουμε, αποδεχόμαστε και «μας» φιλοξενούμε όπως είμαστε. Χωρίς φίλτρα. Και τότε αρχίζουμε να νιώθουμε πιο ασφαλείς. Κι όταν εμείς νιώθουμε έτσι, το παιδί που έχουμε κοντά μας το αισθάνεται κι εκείνο. Δεν χρειάζεται να του το πούμε. Το εκπέμπουμε.
Τα βιβλία συνοδοιπόροι στη συναισθηματική καλλιέργεια
Ενα καλό βιβλίο είτε παιδικό, είτε για εφήβους, είτε για ενηλίκους, μπορεί να γίνει ένα πολύτιμο εργαλείο τόσο για την προσωπική μας ανάπτυξη όσο και για τον γονεϊκό μας ρόλο. Μέσα από τις ιστορίες και τους ήρωες, μας υπενθυμίζει πως δεν χρειάζεται να ντρεπόμαστε για τον φόβο ή την αποτυχία. Μας δείχνει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια δεξιότητα που καλλιεργείται και μεταδίδεται – πρώτα προς τον εαυτό μας και ύστερα προς τα παιδιά μας.
Μαθαίνοντας για τα συναισθήματα στην πράξη
Γκριμάτσες
Παίζουμε παντομίμα με εκφράσεις προσώπου και ζητάμε από τα παιδιά να μαντέψουν το συναίσθημα.
Λέξεις
Δίνουμε λέξεις στα συναισθήματα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, βοηθάμε τα παιδιά να ονομάζουν αυτό που νιώθουν: «Φαίνεται πως είσαι θυμωμένος/η. Τι μπορούμε να κάνουμε για να νιώσεις καλύτερα;»
Διαβάζουμε και συζητάμε
Κατά τη διάρκεια ή στο τέλος της αφήγησης, ρωτάμε τα παιδιά πώς πιστεύουν ότι νιώθουν οι ήρωες. «Από πού κατάλαβες ότι ένιωσε έτσι;».
Βρισκόμαστε & συνδεόμαστε
Στο τραπέζι, την ώρα που τρώμε όλοι μαζί μπορούμε να μοιραστούμε κάτι που μας προκάλεσε μια έντονη συναισθηματική αντίδραση (π.χ. χαρά, λύπη, ζήλια) και να καλέσουμε το παιδί να μοιραστεί κι εκείνο πώς ήταν η ημέρα του.
Εκφραζόμαστε
Δείχνουμε στο παιδί ότι είναι φυσικό να νιώθουμε πολλά διαφορετικά πράγματα μέσα στην ημέρα. Ετσι, βλέπει ότι τα συναισθήματα δεν είναι κάτι που «πρέπει να ξεφορτωθεί», αλλά κομμάτι της ζωής. Εικόνες, τραγούδια, ιστορίες και παιχνίδια είναι αφορμές για συζήτηση και αναγνώριση συναισθημάτων.
Ρουτίνα συναισθημάτων
Πριν από τον ύπνο, μπορούμε να εντάξουμε μια μικρή συναισθηματική ανασκόπηση. Με ερωτήσεις όπως:
«Τι σε έκανε να χαρείς πολύ σήμερα;»
«Τι σε έκανε να θυμώσεις;»
«Τι σε έκανε να νιώσεις αγαπημένος/η;»
«Ποιο συναίσθημα θα ήθελες να αφήσεις πίσω σου σήμερα;»
«Ποιο θα ήθελες να νιώσεις περισσότερο αύριο;»
Τα παιδιά, όπως κι εμείς, δεν χρειάζονται έτοιμες λύσεις. Χρειάζονται αποδοχή και καθοδήγηση. Αν μάθουμε να ακούμε χωρίς να διορθώνουμε, να ονομάζουμε χωρίς να στιγματίζουμε, να νιώθουμε χωρίς να απορρίπτουμε – τότε έχουμε ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη συναισθηματική υγεία. Για εμάς και για εκείνα.
Τα συναισθήματα σε βιβλία
- Το ξενοδοχείο των συναισθημάτων, L. Brankovic, εκδ. Διόπτρα
- Το τσίρκο των σκιών, L. Brankovic, εκδ. Διόπτρα
- Οταν κλαίω, Λ. Μουσιώνη – εικ.: Χρ. Κούρτογλου, εκδ. Μεταίχμιο
- Η Τρομερή Μιράντα, Θ. Κατσιφή – εικ.: Π. Κρίγκου, εκδ. Μικρή Σελήνη
- Αόρατα Πράγματα, εκδ. Παπαδόπουλος
- Σου αξίζει να νιώθεις καλύτερα, M. Heindow, εκδ. Ψυχογιός
- Το τερατάκι, εγώ, Π. Ζαχαριά, εκδ. Καλειδοσκόπιο
- Το Καταφύγιο της Λύπης, Anne Booth, εκδ. Μάρτης
Δείτε εδώ το επεισόδιο για τον Φόβο
Τα συναισθήματα σε ταινίες
Μαθαίνουμε μαζί
Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους δίνοντάς τους το παράδειγμα όχι μόνο με λόγια, αλλά κυρίως με πράξεις. Οταν εμείς χρησιμοποιούμε υγιείς τρόπους διαχείρισης, όπως βαθιές αναπνοές, θετικό εσωτερικό λόγο ή στιγμές ενσυνειδητότητας, τους δείχνουμε στην πράξη πώς
να κάνουν το ίδιο.
Δεν χρειάζεται να περιμένουμε να τα καταφέρουν μόνα τους. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο και εξάσκηση. Στόχος μας δεν είναι η «αυτονομία» στο συναίσθημα, αλλά η οικοδόμηση εμπιστοσύνης: να ξέρουν ότι υπάρχουν τρόποι να διαχειρίζονται όσα νιώθουν και ότι εμείς θα είμαστε εκεί, δίπλα τους, σε κάθε βήμα.
Τα συναισθήματα είναι κάτι που υπάρχει μέσα μας από τη στιγμή της γέννησής μας. Δεν τα διδάσκουμε. Τα βιώνουμε και τα παιδιά μας μαθαίνουν, παρατηρώντας εμάς. Οταν μιλάμε ανοιχτά για το πώς νιώθουμε, τους δείχνουμε ότι είναι ασφαλές να κάνουν το ίδιο.
Ενα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, γεμάτο αποδοχή, είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να τους προσφέρουμε. Εκεί θα μάθουν να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους. Και κάπως έτσι μεγαλώνουν ως άνθρωποι με εσωτερική ισορροπία και σχέσεις γεμάτες αλήθεια.
Extra tips:
Επίσκεψη στο Μουσείο Συναισθημάτων
Ενα «Δ» γεμάτο νόημα
Με αφορμή το θέμα των συναισθημάτων αξίζει να κάνουμε μια στάση και στον κόσμο των δικαιωμάτων, καθώς και τα δύο αυτά πεδία δεν είναι καθόλου ξένα μεταξύ τους. Το πώς νιώθουμε, πώς εκφραζόμαστε και πόσο ασφαλείς αισθανόμαστε να μιλήσουμε για τον εαυτό μας συνδέεται βαθιά με το κατά πόσο τα δικαιώματά μας, και ειδικά των παιδιών, γίνονται σεβαστά.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυσή του, το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού παρουσιάζει την εικαστική έκθεση «Το Δ των Δικαιωμάτων». Μια σύμπραξη καταξιωμένων εικονογράφων και παιδιών από σχολεία όλης της Ελλάδας.
Η θεματική της έκθεσης εστιάζει στο γράμμα «Δ» το αρχικό της λέξης Δικαίωμα και προσκαλεί μικροί και μεγάλοι έχουν δημιουργήσει έργα εμπνευσμένα από άρθρα της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Εργα που μιλούν για την ταυτότητα, την ελευθερία γνώμης, τη συμμετοχή. Για τη φωνή που έχει κάθε παιδί
και πρέπει να ακούγεται.
Αυτός ο διάλογος μεταξύ τέχνης και δικαιωμάτων είναι, με έναν τρόπο, και διάλογος με τα ίδια τα συναισθήματα: γιατί ένα παιδί που νιώθει ότι έχει θέση, ότι υπολογίζεται, ότι του αναγνωρίζονται η αξία και η έκφραση, είναι ένα παιδί που μπορεί και να νιώθει, να μιλά, να «ανθίζει».
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση
