Σκόνες, βάρη, βίδες και νέα ξεκινήματα. Η αναστάτωση μιας μετακόμισης δημιουργεί συνθήκες επανασύνδεσης. Και με «συνταγή ψυχολόγου» επιστρέφουμε στην ουσία: γονείς που δεν είναι απλώς παρόντες, αλλά που στέκονται δίπλα στα παιδιά τους ακόμη κι αν ο ρυθμός της μουσικής δεν είναι του γούστου τους! Βρίσκει όμως ωραίο ρυθμό η σχέση.
Στο νέο επεισόδιο του οι Μαμάδες με Ρούμι, με καλεσμένο τον ψυχίατρο και οικογενειακό θεραπευτή κ. Νίκο Σιδέρη, μας θυμίζουν τι σημαίνει να γνωρίζουμε πραγματικά τον κόσμο του παιδιού μας.
Ακούστε εδώ το επεισόδιο:
Οι ανάγκες των παιδιών αλλάζουν διαρκώς, και αυτό μπορεί να δυσκολεύει τους γονείς στο να ξέρουν πώς να σταθούν δίπλα τους. Αλλοτε τα παιδιά θέλουν εγγύτητα, άλλοτε ζητούν ανεξαρτησία. Οι σχέσεις γονέα και παιδιού είναι πολυδιάστατες, κι αυτό απαιτεί ευελιξία και, κυρίως, ενσυναίσθηση.
Ενας τρόπος να την καλλιεργήσουμε είναι να θυμηθούμε πώς νιώθαμε εμείς στην ηλικία τους: τι μας φόβιζε, τι μας ενθουσίαζε, τι δεν αντέχαμε. Οταν οι μεγάλοι ξανασυναντούν τον παιδικό τους εαυτό, κερδίζουν ένα πιο βαθύ επίπεδο κατανόησης και μια αληθινή ευκαιρία για ουσιαστική σύνδεση.
Η σύνδεση δεν είναι μια ιδανική συνθήκη. Δεν υπάρχουν απαραίτητες προϋποθέσεις, ούτε «κατάλληλο περιβάλλον» και ειδική προετοιμασία. Υπάρχουν μόνο οι στιγμές της καθημερινότητας, και αυτές είναι από μόνες τους σημαντικές.
Σύνδεση είναι όταν παίζουμε μαζί με το παιδί, η πρωινή προετοιμασία για το σχολείο, το φιλί της καληνύχτας. Είναι οι στιγμές που οργανώνουμε κάτι παρέα, που βοηθάμε ο ένας τον άλλον, που συζητάμε για το πού θα πάμε βόλτα ή ποια ταινία θα δούμε. Αυτές οι μικρές στιγμές έχουν μέσα τους περισσότερη οικειότητα απ’ όση νομίζουμε. Δεν χρειάζεται να είναι «ιδανικές» αλλά πραγματικά κοινές.
Και κάπου μέσα σε αυτές, υπάρχουν και οι σημαντικές παύσεις:
– Ενα γεύμα που θα φάμε όλοι μαζί
– Μια βόλτα για ψώνια
– Μια κουβέντα στο αυτοκίνητο
– Ενα αστείο που γίνεται η αφορμή για περισσότερη επικοινωνία
Αυτό είναι το… χώμα της σχέσης. Δεν φυτεύεται με πίεση ή βιασύνη. Φυτεύεται με ουσιαστική παρουσία. Τα παιδιά χρειάζονται να νιώθουν πως είναι σημαντικά. Οτι έχουν θέση, φωνή και αξία μέσα στην οικογένεια. Το να συνδεθούμε μαζί τους σε ατομικό επίπεδο είναι δύσκολο, όπως και το να βρίσκουμε καθημερινά χρόνο για να τους δείξουμε ότι είναι σημαντικά. Αξίζει, όμως κάθε προσπάθεια.
Σύνδεση στην πράξη
Η σύνδεση χτίζεται με μικρές κινήσεις που έχουν μέσα τους προσοχή, ενδιαφέρον και δημιουργούν χρόνο και χώρο. Είτε έχουμε πέντε λεπτά είτε ένα απόγευμα, μπορούμε να κάνουμε κάτι που να λέει: «Σε βλέπω. Είμαι εδώ».
- Μαγειρεύουμε μαζί
Αφήνουμε το παιδί να αναλάβει κάτι: να πλύνει, να μετρήσει, να προσθέσει υλικά. Δεν είναι «βοηθός». Είναι συνδημιουργός. - Παίζουμε ένα επιτραπέζιο ή φτιάχνουμε μια κατασκευή
Είναι σημαντικός ο χρόνος που γελάμε, επινοούμε, συνεργαζόμαστε. - Ακούμε μουσική που επιλέγει το παιδί
Ακόμα κι αν δεν μας αρέσει το τραγούδι που μας προτείνει, ρωτάμε: τι σου αρέσει σε αυτό; γιατί το ξεχωρίζεις; Μπαίνουμε στον κόσμο του. Μπορούμε κι εμείς να προτείνουμε δικά μας αγαπημένα κομμάτια, να ανταλλάξουμε απόψεις, ρυθμούς, συναισθήματα. Ετσι χτίζεται μια σχέση που ακούει, μοιράζεται, συνδέεται. - Διαβάζουμε μαζί μια ιστορία
Χωρίς να βιαζόμαστε. Με σχόλια, ερωτήσεις, παύσεις. - Βλέπουμε παλιές φωτογραφίες και μιλάμε για τις ρίζες μας
Λέμε ιστορίες για τον παππού, τη γιαγιά, ένα ταξίδι, μια στιγμή. Ρωτάμε: Ποιους θεωρείς οικογένειά σου; Ποιες στιγμές θυμάσαι; Με ποιον θα ήθελες να κάνεις κάτι και τι είναι αυτό; Οι εικόνες γίνονται αφορμή για μνήμη, συναίσθημα και σύνδεση από το παρελθόν στο παρόν, και ξανά πίσω. - Ρωτάμε καθημερινά κάτι απλό:
– Τι σε έκανε να χαμογελάσεις σήμερα;
– Τι δεν σου άρεσε;
– Αν η μέρα σου ήταν χρώμα, ποιο θα ήταν;
– Τι θα ήθελες να κάνουμε μαζί αύριο;
Σύνδεση χωρίς Wi-Fi
Μερικές φορές, για να συνδεθούμε, χρειάζεται πρώτα να αποσυνδεθούμε από τις οθόνες, τις ειδοποιήσεις, τον περισπασμό. Ξεκινάμε τη μέρα με μια αγκαλιά, τη νύχτα με ένα χάδι. Λίγα λεπτά χωρίς βιασύνη, χωρίς κινητά. Ενα βλέμμα, ένα χαμόγελο, ένα άγγιγμα στον ώμο. Ακόμα και με τα πιο μεγάλα παιδιά, που συχνά φαίνεται να μας αποφεύγουν, η τρυφερότητα και το νοιάξιμο, βρίσκουν τρόπους. Αυτές οι μικρές πράξεις είναι το αντίδοτο στην πολύβουη καθημερινότητα. Είναι ο ήσυχος δρόμος προς τη σύνδεση.
«Αν ένα παιδί νιώθει ότι το αγαπούν και το προστατεύουν, χτίζει αυτοεκτίμηση. Αντίθετα, όταν η αγάπη συνοδεύεται από ασυνέπεια ή απόσταση, μπορεί να γεννηθούν πεποιθήσεις όπως: “Δεν είμαι αρκετός” ή “πρέπει να πετυχαίνω για να με αγαπούν”. Ακόμα και μικρές στιγμές συναισθηματικής αμέλειας ή αυστηρής κριτικής, αν επαναλαμβάνονται χωρίς αντιστάθμισμα, αφήνουν βαθιά σημάδια».
Διαβάστε το άρθρο «Αγάπη χωρίς αστερίσκους» όπου η ψυχολόγος Στέφανι Σταλ μιλάει στην «Κ» με αφορμή το βιβλίο της Το παιδί που κρύβουμε μέσα μας.
Βιβλία για τους οικογενειακούς δεσμούς
- Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!
Εμπιστευτική επιστολή σε γονείς που σκέφτονται, Ν. Σιδέρης, Εκδ. Μεταίχμιο - Το παιδί που κρύβουμε μέσα μας
Σ. Σταλ, μτφρ. Δ. Κανελλοπούλου, Εκδ. Διόπτρα - Μείνετε Κοντά στα Παιδιά σας, Γιατί οι Γονείς Επιβάλλεται να Είναι
Πιο Σημαντικοί από τους Συνομήλικους, Dr. Gabor Mate, Gordon Neufeld, εκδ. Key Books - Οικογένεια Δωματίου, Μ. Γιαγιάννου, εικ. Ι. Σαμαρτζή, Εκδ. Ψυχογιός
- Το κάδρο της Οικογένειας
Α. Χρηστάκη Τροχοπούλου, εικ. Θ. Μιμηλάκη, Εκδ. Καλειδοσκόπιο - Εσύ κι εγώ. Σχέδια για το κοινό μας μέλλον
O. Jeffers, Εκδ. Ικαρος
Ταινίες για οικογενειακή σύνδεση
H ουσιαστική σύνδεση με τα παιδιά μας δεν χτίζεται με συμβουλές, αλλά με πράξεις. Με το να γνωρίζουμε τι αγαπούν, τι τα συγκινεί, τι τα εκφράζει. Με το να μπαίνουμε στον κόσμο τους χωρίς να προσπαθούμε να τον αλλάξουμε. Με το να δίνουμε αξία σε όσα τούς δίνουν νόημα.
Η παρουσία μας δεν πρέπει απλά να είναι φυσική. Σημαντική είναι η συναισθηματική διαθεσιμότητα και δεν χρειάζεται να είναι συνεχής. Χρειάζεται να είναι πραγματική – έστω για λίγα λεπτά τη μέρα. Ενα βλέμμα, ένα άγγιγμα, ένα «είμαι εδώ». Αν κάθε μέρα βρίσκουμε λίγο χρόνο για ουσιαστική σύνδεση, αυτό αρκεί για να «γεμίσει» συναισθηματικά το παιδί κι εμάς. Αρκεί για να αλλάξει τον ρυθμό της καθημερινότητας.
Ακόμα και οι έφηβοι, που δείχνουν αδιάφοροι ή αποτραβηγμένοι, στην πραγματικότητα χρειάζονται ενδιαφέρον. Μπορεί να μην ανταποκρίνονται πάντα άμεσα, όμως υπάρχουν τρόποι να τους πλησιάσουμε: να δείξουμε ενδιαφέρον για ό,τι κάνουν, να σταθούμε κοντά τους όταν κάνουν κάτι που τους αρέσει ή χαλαρώνουν, να ρωτήσουμε με πραγματική περιέργεια «τι σου αρέσει σε αυτό;». Και αν δεν έχουν διάθεση για κουβέντα και η σιωπή είναι τρόπος σύνδεσης όταν συνοδεύεται από παρουσία και αποδοχή. Δεν χρειάζονται πολλά. Μόνο να τους δώσουμε χώρο, χρόνο και προσοχή στα δικά τους μέτρα.
