Οι Μαμάδες με Ρούμι αναζητούν καφέ και πέφτουν πάνω σε ένα πάρκινγκ γεμάτο με μωρουδιακά καρότσια! Χαζεύουν βιβλία με μια φίλη και ανακαλύπτουν τίτλους ιδιαίτερους και συμπεριληπτικούς. Αποφασίζουν λοιπόν να δημιουργήσουν ένα επεισόδιο που εστιάζει σε κάτι πολύ ουσιαστικό: στις μαθησιακές δυσκολίες.
Πότε χρειάζεται πραγματικά ένα παιδί παρέμβαση; Γιατί πρέπει να αποκλείσουμε τις «ταμπέλες»; Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου, της οικογένειας, των ειδικών; Και πώς φέρνουμε τη συμπερίληψη στην καθημερινότητα;
Ενα επεισόδιο για όλα εκείνα τα μικρά ή μεγαλύτερα εμπόδια που μπορεί να συναντήσει ένα παιδί – και για το πώς μπορούμε να είμαστε εκεί, με φροντίδα, γνώση και αποδοχή.
Με καλεσμένη την κ. Μαίρη Μπιρμπίλη, εκπαιδευτικό με ειδίκευση στην ειδική αγωγή.
Ακούστε εδώ το επεισόδιο:
Τι εννοούμε όταν λέμε «μαθησιακές δυσκολίες»
Πρόκειται για δυσκολίες που μπορεί να μοιάζουν μικρές για τον ενήλικο, αλλά για το παιδί να είναι ένα μεγάλο εμπόδιο. Ο όρος «μαθησιακή δυσκολία» αναφέρεται σε νευρολογικές διαφορές στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος και επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού να διαβάζει, να γράφει, να μιλάει ή να λύνει μαθηματικά προβλήματα.
Δεν σχετίζονται με τη νοημοσύνη. Απλώς το παιδί μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο. Με την κατάλληλη υποστήριξη και με πρώιμη παρέμβαση, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να εξελιχθούν ισότιμα και να πετύχουν όσα και οι υπόλοιποι μαθητές – αν όχι περισσότερα.
Να ανησυχήσουμε ή όχι;
Η παρατήρηση είναι το πρώτο και σημαντικότερο εργαλείο. Ο γονιός γνωρίζει το παιδί του καλύτερα από τον καθέναν και μπορεί να διακρίνει αν κάτι δεν εξελίσσεται όπως θα περίμενε. Καθυστέρηση στην ομιλία, δυσκολία στην κατανόηση οδηγιών, έντονη υπερκινητικότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση – όλα αυτά μπορεί να αποτελούν ενδείξεις ότι το παιδί χρειάζεται υποστήριξη.
Οταν υπάρχει ανησυχία, δεν καταφεύγουμε σε αυτοδιάγνωση ή ερμηνείες που
δίνονται από το Διαδίκτυο. Απευθυνόμαστε πρώτα στον παιδίατρο ή σε έναν αναπτυξιολόγο, για να εξεταστούν με επιστημονικό τρόπο οι παρατηρήσεις μας.
Αν το παιδί φοιτά ήδη σε σχολείο ή παιδικό σταθμό, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοριστικός. Οχι για να διαγνώσει –αυτό δεν είναι ούτε ο ρόλος ούτε η ευθύνη του–, αλλά για να παρατηρήσει μέσα σε ένα οργανωμένο πλαίσιο, να συνεργαστεί με την οικογένεια και εφόσον χρειάζεται να προτείνει παραπομπή σε ειδικούς για περαιτέρω αξιολόγηση.
Η έγκαιρη αναγνώριση και η πρώιμη παρέμβαση μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά στην πορεία του παιδιού.
Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου στην αποδοχή και στη συμπερίληψη
Η συνεργασία είναι το κλειδί. Ούτε το σχολείο από μόνο του, ούτε η οικογένεια από μόνη της μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Η επικοινωνία, η εμπιστοσύνη και η αμοιβαία ενημέρωση για την πρόοδο και τις ανάγκες του παιδιού είναι απαραίτητα.
Η υποστήριξη δεν πρέπει να σταματάει στην τάξη. Οι παππούδες, τα αδέλφια, όποιος εμπλέκεται στη φροντίδα του παιδιού πρέπει να είναι ενημερωμένος και παρών – με κοινή στάση και λόγο.
Η συμπερίληψη ξεκινάει από το σπίτι και επεκτείνεται στο σχολείο, στη γειτονιά, στην κοινωνία. Δεν είναι μια «χάρη» που προσφέρουμε στα παιδιά με δυσκολίες. Είναι ο τρόπος με τον οποίο χτίζουμε έναν κόσμο που σέβεται τη μοναδικότητα, βλέπει πέρα από ταμπέλες και δίνει χώρο σε κάθε παιδί να «ανθίσει».
Παιχνίδι, το καλύτερο εργαλείο
Εμπλέκουμε τα παιδιά στις δουλειές του σπιτιού, καλλιεργούμε την αυτονομία και την υπευθυνότητά τους. Οταν τα αφήνουμε να παίξουν με νερό, χώμα, υφές και ήχους, τους προσφέρουμε άτυπη… εργοθεραπεία. Και όταν τα ακούμε αληθινά, τους δείχνουμε πως έχουν φωνή που αξίζει να ακουστεί.
Ενδεικτικά κάποιες προτάσεις της UNICEF για απλές, αλλά στοχευμένες
δραστηριότητες για παιδιά με αναπηρία ή δυσκολίες:
- Τοποθετήστε σε μια επιφάνεια διάφορα υλικά που θα προκαλέσουν το παιδί για παιχνίδι. Δοκιμάστε παιχνίδια που διεγείρουν τις αισθήσεις.
- Παίξτε με μια πάνινη μπάλα. Με όποιον τρόπο θέλετε. Με τα πόδια, τα χέρια, ό,τι εξυπηρετεί την κινητικότητα του παιδιού.
- Δώστε στο παιδί τη δυνατότητα να βοηθήσει με την προετοιμασία του φαγητού. Ανάλογα με το τι κάνετε και το πόσο ενδιαφέρεται, αφήστε το να βοηθήσει ή δώστε του ένα δικό του μπολ και κουτάλι για να μιμηθεί τις κινήσεις σας.
- Ενθαρρύνετε την καλλιτεχνική έκφραση: ζωγραφική ή χρώμα. Υπάρχουν πινέλα και μαρκαδόροι με χοντρές λαβές για εύκολο κράτημα, ενώ η ζωγραφική με τα δάχτυλα είναι επίσης κάτι που απολαμβάνουν τα παιδιά.
- Δημιουργήστε μια ωραία συνθήκη για διάβασμα. Ανάλογα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες του παιδιού.
- Δείτε μαζί οικογενειακές φωτογραφίες, θυμηθείτε πρόσωπα, μέρη και εποχές κατά τις οποίες έγιναν οι λήψεις. Μιλήστε για το πριν και το μετά της φωτογραφίας.
- Παίξτε με πηλό ή ζυμάρι, είτε έτοιμο είτε σπιτικό. Χρησιμοποιήστε καλούπια και διασκεδάστε κόβοντας και συνθέτοντας σχήματα.
- Περάστε ήσυχο χρόνο με παζλ, παιχνίδια κατασκευών, κάρτες σειροθέτησης, ταξινόμησης, κάρτες όπου φτιάχνεις ιστορίες και γενικά δραστηριότητες που βοηθούν στην ηρεμία και στη συγκέντρωση.
- Τραγουδήστε, χορέψτε, βάλτε μουσική σε μια ιστορία. Φτιάξτε αυτοσχέδια μουσικά όργανα και δημιουργήστε ευχάριστη φασαρία.
Δείτε περισσότερα εδώ
Βιβλία που σχετίζονται με εκπαιδευτικές δυσκολίες
Οι παρακάτω προτάσεις επιλέχθηκαν από την κ. Μαίρη Μπιρμπίλη, μια εκ των ιδρυτικών μελών του Elniplex με εξειδίκευση στην ειδική αγωγή, που ήταν και η καλεσμένη αυτού του επεισοδίου.
Πρόκειται για βιβλία που μιλούν με ευαισθησία, χιούμορ και αλήθεια για τη διαφορετικότητα, τις δυσκολίες στην έκφραση, στη μάθηση, στη συμπερίληψη – και κυρίως για τον δρόμο προς την κατανόηση και την αποδοχή.
Εικονογραφημένα βιβλία
- Πολυξένη – Στέλλα Μιχαηλίδου. Εικονογράφηση: Πέρσα Ζαχαριά | Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2014
- Μιλώ σαν το ποτάμι (I talk like the river) – Jordan Scott. Εικονογράφηση: Sydney Smith | Μετάφραση: Μαριάννα Ψύχαλου | Μικρή Σελήνη, 2022
- Φίλοι; Φως φανάρι – Φραντζέσκα Αλεξοπούλου-Πετράκη. Εικονογράφηση: Μαρία Τζαμπούρα | Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2005
- Φένια, η αγαπημένη των ήχων – Γιώτα Αλεξάνδρου. Εικονογράφηση: Εφη Λαδά | Εκδόσεις Πατάκη, 2022
- Το Αυγό – Εύα Βακιρτζή. Εικονογράφηση: Νικόλας Ανδρικόπουλος | Εκδόσεις Πατάκη, 2021
- Ούσκο – Μαίρη Τσόγκα. Εικονογράφηση: Μαριλένα Μελισσηνού | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2022
- Λυμένα κορδόνια – Ιωάννα Φαββατά. Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη | Εκδόσεις Πατάκη, 2017
- Ο Τρεχαλητής και η Τίποτα – Κατερίνα Παπαγαρυφάλλου. Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη | Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2018
- Τα γράμματα φταίνε – Δέσποινα Ηρακλέους. Εικονογράφηση: Φωτεινή Τίκκου | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2021
- Ολα τα σώματα όμορφα τα βρίσκω – Τάιλερ Φέντερ. Μετάφραση: Φίλιππος Μανδηλαράς|Εκδόσεις Πουά
Εφηβικά βιβλία
- Ο αδελφός μου ο Ετσι Απλά (Simple) – Μαρί Οντ-Μιράιγ. Μετάφραση: Αριάδνη Μοσχονά | Εκδόσεις Κέδρος, 2019
- Ο αδελφός μου κυνηγάει δεινόσαυρους – Τζάκομο Ματσαριόλ. Μετάφραση: Δήμητρα Δότση | Εκδόσεις Πατάκη, 2019
- Χόρεψε μαζί μου – Χριστίνα Αποστολίδη. Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη | Εκδόσεις Ψυχογιός, 2023
- Η απόσταση ανάμεσα σ’ εμένα και την κερασιά – Πάολα Περέτι. Μετάφραση: Πετρούλα Κρίγκου | Εκδόσεις Ψυχογιός, 2020
- Κατάσκοποι Γεωγραφίας: Το μεσαιωνικό κάστρο και οι Γίγαντες του ουρανού – Αννα Κοντολέων. Εικονογράφηση: Λίλα Καλογερή | Εκδόσεις Διόπτρα, 2024
Ταινίες που σχετίζονται με εκπαιδευτικές δυσκολίες
Ταινίες που μιλούν για τη διαφορετικότητα, τις μαθησιακές δυσκολίες, την αποδοχή και τη συμπερίληψη – και μέσα από αυτές μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου.
- Το Θαύμα (Wonder) (βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της R.J. Palacio, που έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος)
- Like Stars on Earth
- Atypical (σειρά)
- I Am Dyslexic
- Amazing Things Happen
- When I Talk, I Stutter
- Lambs
- The King’s Speech
Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό, τον δικό του τρόπο να βλέπει, να αισθάνεται και να μαθαίνει. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο δεν είναι να το «διορθώσουμε», αλλά να το καταλάβουμε, να το υποστηρίξουμε και να το αποδεχθούμε ακριβώς όπως είναι.
Οταν κάτι μας προβληματίζει, δεν το αγνοούμε. Απευθυνόμαστε σε ειδικούς και φροντίζουμε να πλαισιωθεί η δυσκολία σωστά, μεθοδικά και ομαδικά, από όλους όσοι εμπλέκονται στη ζωή του παιδιού – γονείς, εκπαιδευτικούς, φροντιστές.
Και μέσα σε όλα αυτά δεν ξεχνάμε την αυτοφροντίδα. Οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη. Χρειάζονται ανθρώπους που θα τους ακούσουν, θα τους ενδυναμώσουν και θα τους βοηθήσουν να σταθούν δίπλα στο παιδί με σταθερότητα και ηρεμία.
