Την ταχύτερη απώλεια πληθυσμού στη χώρα παρουσιάζει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με περιοχές της να έχουν συρρικνωθεί αριθμητικά έως και 30%, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας για το δημογραφικό που πραγματοποίησε η Palmos Analysis για λογαριασμό της Περιφέρειας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σήμερα, ο πληθυσμός συρρικνώθηκε κατά 5,7% σε σχέση με το 2011, με τις μεγαλύτερες μειώσεις να σημειώνονται σε Σέρρες, Κιλκίς και Πέλλα. Συγκεκριμένα, η περιοχή με τη μεγαλύτερη μείωση, ήτοι 33%, ήταν η Νέα Ζίχνη Σερρών. Από τους 38 δήμους μόνο οι επτά παρουσίασαν σχετική αύξηση πληθυσμού. Πλην του Δήμου Κασσάνδρας που βρίσκεται στη Χαλκιδική, όλοι οι υπόλοιποι βρίσκονται στα ανατολικά και δυτικά προάστια της Θεσσαλονίκης (Ωραιοκάστρου, Θέρμης, Πυλαίας-Χορτιάτη, Κορδελιού-Ευόσμου, Παύλου Μελά και Καλαμαριάς).
Μετανάστευση και υπογεννητικότητα
Βασικές αιτίες για την ένταση του φαινομένου που παρατηρείται είναι η μείωση των γεννήσεων αλλά και η ταυτόχρονη μετανάστευση νέων στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Κοινή συνισταμένη και των δύο είναι η έλλειψη επαγγελματικών ευκαιριών και οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής.
Χαρακτηριστικά, από το δείγμα της δημοσκόπησης που δήλωσε ότι δεν έχει παιδιά, έξι στους 10 απάντησαν πως θέλουν να αποκτήσουν, με το 56% αυτών να αναφέρει ότι ιδανικά θα επιθυμούσαν δύο παιδιά. Τα ποσοστά αυτά στις ηλικίες 17-34 ετών και 35-44 ετών είναι μεγαλύτερα και φτάνουν το 71% και 68% αντίστοιχα. Το 26% απάντησε αρνητικά, ενώ ένα 15% αποκρίθηκε ότι δεν είναι σίγουροι αν επιθυμούν να τεκνοποιήσουν.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι (39%) επιλέγουν να μην αποκτήσουν παιδιά ή δηλώνουν ακόμα αβέβαιοι είναι πως πιστεύουν ότι δεν θα αντεπεξέλθουν οικονομικά στην ανατροφή τους. Το 30% προέταξε προσωπικούς λόγους, το 23% είπε ότι δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν ρόλο γονέα, το 19% ότι δεν επιθυμούν συνολικά να κάνουν παιδιά, το 15% ότι θα στερηθούν την προσωπική και κοινωνική τους ζωή, ενώ ένα 12% σημείωσε πως πιστεύουν ότι δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις επαγγελματικές υποχρεώσεις και τη σταδιοδρομία τους.
Οι ίδιοι κάτοικοι αξιολογούν τη μείωση/γήρανση πληθυσμού ως το δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα της περιοχής τους μαζί με την ανεργία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι με διαφορά η ακρίβεια και η χαμηλή αγοραστική δύναμη (69%).
Περίπου οι μισοί πιστεύουν πως η βασικότερη αιτία του δημογραφικού είναι η έλλειψη αξιοπρεπών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας στην περιοχή όπου μένουν. Αναφέρουν ακόμα την πεποίθησή τους πως οι νέοι επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά γενικά (40%) αλλά και το ότι εκλείπουν από την περιοχή οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης (28%) και οι κατάλληλες υποδομές Υγείας και Παιδείας (18%).
Ενας στους πέντε θέλει να μεταναστεύσει
Υψηλά είναι και τα ποσοστά, ειδικά σε νεότερες ηλικίες, όσων θέλουν να μεταναστεύσουν από τις περιοχές όπου διαβιούν. Περίπου ένας στους πέντε ερωτηθέντες δήλωσε ότι σχεδιάζει να αλλάξει περιοχή. Το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στις νεότερες ηλικίες, με τους μισούς της ομάδας μεταξύ 17-34 ετών και το ⅓ της ομάδας 35-44 ετών να σκέφτονται να φύγουν από το μέρος όπου ζουν. Την απάντηση ότι θέλουν να μετακομίσουν αλλά δεν θα το πραγματοποιήσουν έδωσε το 18% ερωτηθέντων.
Το 35% θα ήθελαν να μεταναστεύσoυν στο εξωτερικό, το 28% σε περιοχή εκτός της Περιφέρειας, ενώ το 29% σε άλλη περιοχή εντός της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Οι περισσότεροι (43%) θέλουν να φύγουν για λόγους που αφορούν το εργασιακό περιβάλλον, όπως η έλλειψη θέσεων εργασίας και οι χαμηλές αμοιβές, το 34% έχοει προσωπικούς λόγους που δεν έχουν σχέση με την περιοχή, ενώ το 22% επειδή η περιοχή τους έχει υποβαθμισμένες υποδομές και υποβαθμισμένη κοινωνική και πολιτιστική ζωή.
Ποια μέτρα ζητούν
Τα παραπάνω προβλήματα αντανακλώνται και στις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση σχετικά με το ποια μέτρα θα βοηθούσαν στην αναστροφή του φαινομένου. Οι περισσότεροι επέλεξαν μέτρα οικονομικής υποστήριξης του νοικοκυριού αλλά και της περιοχής. Συγκεκριμένα, το 47% επέλεξε αύξηση του επιδόματος τεκνοποίησης, το 46% την παροχή κινήτρων για εργαζομένους ώστε να εγκατασταθούν στην περιοχή, ενώ το 44% και το 40% ζήτησαν βοήθεια στην αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος και παροχή κινήτρων σε επιχειρήσεις για να εγκατασταθούν στην περιοχή. Λιγότεροι αναφέρθηκαν σε κοινωνικές παροχές, με περίπου έναν στους τρεις να προτάσσει ως βοηθητικό μέτρο την αύξηση σε διάρκεια της άδειας μητρότητας και έναν στους πέντε τη δημιουργία δημόσιων υποδομών ολοήμερης φροντίδας βρεφών και νηπίων.
Διαφορά μεταξύ γυναικών και ανδρών
Αντίστοιχα, κρίνοντας τα μέτρα που έχουν ληφθεί, οι ερωτηθέντες που έχουν παιδιά αξιολόγησαν ως πιο αποτελεσματικά τα μέτρα κοινωνικής και οικονομικής προστασίας των οικογενειών και δευτερεύοντα τα μέτρα εναρμόνισης οικογενειακού και επαγγελματικού βίου. Αξίζει να αναφερθεί πως η ταξινόμηση αυτή αλλάζει ανάλογα με το φύλο. Στη συγκεκριμένη ερώτηση οι γυναίκες επέλεξαν ως αποτελεσματικότερη τη δεύτερη κατηγορία μέτρων, ενώ προέταξαν ως σημαντικότερη σε σχέση με τους άνδρες την άδεια μητρότητας. Και τα δύο φύλα αναφέρθηκαν σε μέτρα για την ενίσχυση της γονιμότητας.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μελίνα Δερμεντζοπούλου τόνισε πως θα βοηθήσουν ώστε να εκπονηθεί το Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό. «Αυτή η εξειδίκευση θα βρεθεί στο επίκεντρο διαβούλευσης με δήμους, φορείς και την κοινωνία. Στο εξής, όλες οι πολιτικές και οι δράσεις μας θα έχουν αυτή τη στόχευση, θα τίθενται κάτω από την “ομπρέλα” της αντιμετώπισης του μείζονος προβλήματος: του δημογραφικού», σημείωσε.
