Νέους όρους για το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» επεξεργάζεται η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να διασωθούν οι πόροι του προγράμματος, που εκτιμάται ότι θα μείνουν αδιάθετοι. Πρόκειται για 600-700 εκατ. ευρώ που υπολογίζεται ότι δεν θα απορροφηθούν, με βασική αιτία την αδυναμία εύρεσης του κατάλληλου σπιτιού που θα καλύπτει τα κριτήρια του προγράμματος.
Στις αλλαγές που συζητούνται είναι η ένταξη και νεότερων κατοικιών, δηλαδή που έχουν οικοδομική άδεια μετά το 2005, καθώς και διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων. Οι αλλαγές δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, καθώς απαιτούν συμφωνία με την Ε.Ε.
Ο προϋπολογισμός του προγράμματος «Σπίτι Μου ΙΙ», ύψους 2 δισ. ευρώ, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, που λήγει το καλοκαίρι του 2026. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος που προκάλεσε από υποψήφιους αγοραστές είναι ότι οι αιτήσεις έχουν φτάσει μέχρι σήμερα στις 32.000, ενώ το ύψος των αιτημάτων για δανειοδότηση φτάνει στα 4 δισ. ευρώ, διπλάσιο δηλαδή από το διαθέσιμο ποσό. Από το σύνολο, ωστόσο, των ενδιαφερομένων μόλις ένας στους τρεις έχει βρει και το κατάλληλο σπίτι που να πληροί τα κριτήρια του προγράμματος. Αυτό προκύπτει από τη μέχρι σήμερα πορεία των αιτήσεων που έχουν εγκριθεί, ο αριθμός των οποίων διαμορφώνεται στις 11.000, αντιπροσωπεύοντας συνολικά δάνεια αξίας 1,25 δισ. ευρώ. Πρόκειται για περιπτώσεις που οι ενδιαφερόμενοι έχουν πάρει έγκριση για δανειοδότηση, έχοντας παράλληλα βρει και το σπίτι, δηλαδή έχουν υποβάλει αίτημα με ηλεκτρονική ταυτότητα ακινήτου.
Το ανώτατο ποσό δανείου που χορηγείται είναι 190.000 ευρώ και με δεδομένο ότι οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευθεί, η εύρεση ακινήτου σε προσιτή τιμή έχει αποδειχθεί άπιαστο όνειρο. Το δάνειο χρηματοδοτεί το 90% της αξίας του ακινήτου, όπως αυτή ορίζεται στο συμβόλαιο αγοράς. Το τυχόν υπολειπόμενο τίμημα θα καλύπτεται από ιδίους πόρους του αγοραστή. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι αν η αξία του ακινήτου είναι 200.000 ευρώ, το μέγιστο ποσό δανείου θα είναι 180.000 ευρώ (90% της αξίας).
Σύμφωνα με το υφιστάμενο πρόγραμμα, οι δανειολήπτες πρέπει να:
• Διαθέτουν ελάχιστο όριο εισοδήματος 10.000 ευρώ.
Πόροι 700 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι θα μείνουν αδιάθετοι. Το ενδιαφέρον είναι μεγάλο, αλλά οι περισσότεροι δεν βρίσκουν σπίτι.
• Εχουν ανώτατο όριο εισοδήματος από 20.000 έως 31.000 ευρώ (+ 5.000 ανά παιδί πέραν του πρώτου) ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του νοικοκυριού.
Πέραν αυτών βασικό κριτήριο είναι η παλαιότητα του ακινήτου, η οποία θα πρέπει να ξεπερνάει την 20ετία. Να σημειωθεί ότι η παλαιότητα υπολογίζεται με βάση την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας και ισχύει μετά τη συμπλήρωση δύο ετών από την ημερομηνία έκδοσής της ή την τελευταία αναθεώρησή της. Δηλαδή η οικοδομική άδεια ή το τελευταίο έτος αναθεώρησης της άδειας πρέπει να έχει εκδοθεί το αργότερο έως τις 31/12/2005.
Η παλαιότητα του ακινήτου αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες που έχει εκτοξεύσει έως και 30% τις τιμές των παλαιών κατοικιών, με αποτέλεσμα αφενός το όφελος από την επιδότηση επιτοκίου να εξανεμίζεται σε ένα βαθμό και αφετέρου να περιορίζεται το απόθεμα των ακινήτων με αυτά τα χαρακτηριστικά. Ετσι, η μεγάλη πλειονότητα αποθαρρύνεται να πάρει την τελική απόφαση για αγορά, εκτιμώντας είτε ότι το ακίνητο δεν αξίζει τη ζητούμενη τιμή είτε ότι δεν μπορεί να αποπληρώσει ένα μεγαλύτερο δάνειο.
Για τους λόγους αυτούς οι τράπεζες έχουν προωθήσει στην αγορά ειδικά προγράμματα για νέους δανειολήπτες με ευνοϊκούς όρους και χωρίς τους περιορισμούς του προγράμματος, σε μια προσπάθεια να αξιοποιήσουν το ενδιαφέρον όσων δεν καταφέρουν να ενταχθούν στο «Σπίτι μου ΙΙ». Σύμφωνα με στοιχεία από τις τράπεζες, στα προγράμματα αυτά οφείλεται και η μικρή ανάκαμψη που υπάρχει στην αγορά της στεγαστικής πίστης, αναστρέφοντας την αρνητική πορεία των χρηματοδοτήσεων μέχρι σήμερα, η οποία έχει οδηγήσει τα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων σε επίπεδα ναδίρ των 25,5 δισ. ευρώ. Τα τελευταία στοιχεία του Σεπτεμβρίου δείχνουν ότι για πρώτη φορά οι νέες εκταμιεύσεις υπερκάλυψαν τις αποπληρωμές προηγούμενων οφειλών, οδηγώντας σε θετικό έδαφος τη ροή χρηματοδότησης – νέα δάνεια μετά από αποπληρωμές. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, έως τα τέλη του χρόνου η καθαρή ροή χρηματοδότησης θα φτάσει στα 200 εκατ. ευρώ περίπου, βάζοντας τέλος στην αρνητική πορεία των στεγαστικών δανείων της τελευταίας 15ετίας.
Πρόγραμμα «Αναβαθμίζω»
Την ίδια στιγμή, σε αποτυχία σχεδόν οδηγείται το πρόγραμμα «Αναβαθμίζω το Σπίτι Μου», το οποίο λήγει στα τέλη του χρόνου και χρηματοδοτείται επίσης από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι μέχρι σήμερα εγκρίσεις φθάνουν μόλις στα 75 εκατ. ευρώ και οι εκταμιεύσεις στα 45 εκατ. ευρώ, όταν ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 400 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα χρηματοδοτεί με άτοκα δάνεια από 5.000 έως 25.000 ευρώ την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και είναι ανοιχτό για όλα τα ακίνητα, ανεξάρτητα δηλαδή εάν είναι πρώτη κατοικία ή όχι. Στα πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι ότι δεν υπάρχουν εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, γεγονός που επιτρέπει τη χρηματοδότηση ενεργειακών παρεμβάσεων, χωρίς ουσιαστικά περιορισμούς. Σε αντίθεση με το «Εξοικονομώ», που απαιτεί την αναβάθμιση κατά τρεις τουλάχιστον ενεργειακές κατηγορίες του ακινήτου, το «Αναβαθμίζω» δεν συνοδεύεται από αντίστοιχες προϋποθέσεις, με συνέπεια οι όροι του να είναι πιο προσιτοί. Παρ’ όλα αυτά το πρόγραμμα απέτυχε να συγκεντρώσει το ενδιαφέρον ιδιοκτητών ακινήτων και ένας από τους βασικούς λόγους είναι το γεγονός ότι, με δεδομένη την έλλειψη τεχνικού προσωπικού στην αγορά, οι ιδιοκτήτες αξιολογούν ως πιο συμφέρουσα την υλοποίηση ενεργειακών αναβαθμίσεων χωρίς παραστατικά.
