ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αισιοδοξία επικρατεί στις Βρυξέλλες ότι η Ολλανδία θα «επιστρέψει» στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή με κεντρώο κυβερνητικό συνασπισμό μετά τις σημερινές βουλευτικές εκλογές, δύο χρόνια μετά το πολιτικό «πείραμα» κυβέρνησης υπό την ηγεσία της Ακροδεξιάς και αρκετές παλινωδίες, που της στέρησαν ρόλο και ουσιαστικό λόγο στην Ευρωπαϊκή Eνωση.
Το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) με επικεφαλής τον Γκέερτ Βίλντερς ανέλαβε την εξουσία το 2023 και πιθανότατα θα καταλήξει πρώτο στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, που διεξάγονται σήμερα. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση τον περασμένο Ιούνιο του κυβερνητικού συνασπισμού του οποίου το PVV ήταν επικεφαλής, δύο μεγάλα κεντρώα κόμματα έχουν δεσμευθεί προεκλογικά να μην προσκαλέσουν τον Βίλντερς σε οποιονδήποτε κυβερνητικό συνασπισμό. Συγκεκριμένα, η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDA) και το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα (PvDA) και Πράσινη Αριστερά (GL) που εναλλάσσονται το τελευταίο διάστημα στη δεύτερη θέση των δημοσκοπήσεων.
«Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι εφικτός ένας ευρύς συνασπισμός κεντρώων κομμάτων, καθώς σχεδόν όλοι αποκλείουν να εισέλθουν ξανά σε συνασπισμό με τον Γκέερτ Βίλντερς, μετά την κακή εμπειρία κατά το προηγούμενο έτος», σχολιάζει στην «Κ» ο Ολλανδός Πέπιιν Μπέργκσεν, αναλυτής της Medley Advisors. Παρ’ όλα αυτά επισημαίνει ότι «πολλοί ψηφοφόροι εξακολουθούν να είναι αναποφάσιστοι και υπάρχουν πολλά κόμματα στον ευρύτερο κεντρώο χώρο με ποσοστά πολύ κοντά μεταξύ τους, καθιστώντας δύσκολο να πούμε ποιος θα ηγηθεί αυτού του συνασπισμού και πόσο σταθερός θα είναι», ενώ προσθέτει ότι «τα τελευταία 30 χρόνια μόνο δύο κυβερνήσεις έφθασαν έως το τέλος της θητείας τους».
Δύο πολιτικές προσωπικότητες, πάντως, «κυριάρχησαν» στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας: ο 64χρονος πλέον Φρανς Τίμερμανς των Εργατικών, ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός στις Βρυξέλλες ως πρώην επίτροπος της Κομισιόν, και ο 42χρονος Χένρι Μπόντενμπαλ των Χριστιανοδημοκρατών, πρώην σύμβουλος επί θεμάτων ενέργειας.
Κατά τον Πέπιιν Μπέργκσεν, πράγματι ο Μπόντεμπαλ είχε σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας «δυναμική και φαινόταν ότι εύκολα θα μπορούσε να ηγηθεί ενός συνασπισμού με άλλα κόμματα από τον κεντρώο ή τον κεντροδεξιό χώρο». Ομως, διάφορα ατυχή περιστατικά έχουν ήδη μειώσει αυτή τη δυναμική του, σύμφωνα με τις τελευταίες σφυγμομετρήσεις.
Στο «προσκήνιο» έχει εισέλθει πλέον ο Ρομπ Γιέτεν, 38 ετών, που θεωρείται μάλιστα μια προοδευτική «εκδοχή» του πρώην πρωθυπουργού της Ολλανδίας και νυν γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε. Ο Γιέτεν, πρώην υπουργός Ενέργειας, ηγείται του φιλελεύθερου κόμματος D66 και πλέον βλέπει τα ποσοστά του να ανεβαίνουν.
Σε κάθε περίπτωση, το διακύβευμα είναι η συγκρότηση σταθερού κυβερνητικού συνασπισμού, που λόγω των τρεχουσών γεωπολιτικών και οικονομικών συνθηκών στην Ε.Ε. κρίνεται ακόμη πιο απαραίτητος. «Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει ακόμη μία κυβέρνηση της Ολλανδίας που να απουσιάζει από το κέντρο λήψης σοβαρών ευρωπαϊκών αποφάσεων», τονίζει ο Σαντέρ Τορντουά, επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for European Reform, στις Βρυξέλλες.
Ωστόσο, στην Ολλανδία είναι πολύ δύσκολο να συγκροτηθούν σταθεροί κυβερνητικοί συνασπισμοί. Η Κάτω Βουλή έχει 150 έδρες και περί τα 15 κόμματα ξεπερνούν το εξαιρετικά χαμηλό όριο εισόδου.
Προσώρας, πάντως, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) προηγείται, αλλά με σημαντικές απώλειες από το 2023, ακολουθούμενο από τους Πράσινους – Εργατικούς και το κεντροδεξιό CDA.
Σύμφωνα με τις κυρίαρχες εκτιμήσεις, είναι πιθανοί δύο κυβερνητικοί συνασπισμοί: ένας πολιτικά κεντρώος με τη συμμετοχή των Πρασίνων – Εργατικών, του CDA, του D66 και του Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία VVD (του Μαρκ Ρούτε), και ένας πιο δεξιός με τη συμμετοχή των Χριστιανοδημοκρατών CDA, του VVD, του D66, του κινήματος αγροτών – πολιτών και του JA21, ενός λαϊκιστικού νεοσύστατου κόμματος.
Υψηλότατο είναι το ποσοστό των αναποφάσιστων, περίπου στο 50%. «Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα τι θα καθορίσει την ψήφο των Ολλανδών, καθώς η προεκλογική περίοδος ανέδειξε διάφορα ζητήματα, ενώ το μεταναστευτικό έπαιξε σχετικά μικρότερο ρόλο σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές», σημειώνει ο Πέπιιν Μπέργκσεν.
Σε κάθε περίπτωση, η νέα κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει αρκετές «προκλήσεις», τις ίδιες με την πλειονότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε., όπως «έλλειψη προσιτής στέγης, διατήρηση προσιτής περίθαλψης και τις ολοένα αυξανόμενες ανησυχίες για το κράτος δικαίου στη χώρα», τονίζει από την πλευρά της η Αρμίντα Φαν Ριχ, ανώτερη ερευνήτρια του Centre for European Reform, στις Βρυξέλλες.
