Τέλος στην ταλαιπωρία χιλιάδων πολιτών και στην πολύμηνη αναμονή για τη δημοσίευση διαθηκών βάζει το υπουργείο Δικαιοσύνης, κάνοντας ένα ψηφιακό άλμα με τη δημιουργία του Γενικού Μητρώου Διαθηκών και την ενεργοποίηση της πλατφόρμας diathikes.gr. Από την 1η Νοεμβρίου η διαδικασία, που σήμερα απαιτεί ακόμη και 400 ημέρες, περνάει στα χέρια των συμβολαιογράφων, σηματοδοτώντας μια μεταρρύθμιση που καταργεί τις ουρές στα δικαστήρια και οδηγεί στη δημοσίευση διαθήκης σε διάστημα 3 έως 7 ημερών.
Κατά την παρουσίαση της πλατφόρμας δημοσίευσης διαθηκών σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο υπ. Δικαιοσύνης, ο υπουργός Γιώργος Φλωρίδης παρέθεσε αποκαρδιωτικά στοιχεία για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στα μεγάλα πρωτοδικεία της χώρας, σημειώνοντας ότι με τα νέα δεδομένα η κατάσταση θα αλλάξει θεαματικά. «Το έτος 2024 εισήχθησαν στα πρωτοδικεία της χώρας για δημοσίευση 76.543 αιτήσεις δημοσίευσης διαθηκών. Από αυτές διεκπεραιώθηκαν οι 64.590, δηλαδή σε ποσοστό 84%. Αρα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε εκκρεμείς 14.000 υποθέσεις. Τι σημαίνει αυτό; Εάν κάθε χρόνο κατατίθενται στα δικαστήρια κατά μέσον όρο περίπου 60.000-70.000 αιτήσεις διαθηκών και μετά από εκεί μεσολαβεί ένας χρόνος προκειμένου να εκδοθούν οι αποφάσεις και στη συνέχεια να εκδοθούν τα πιστοποιητικά… για να ολοκληρωθεί μια διαδικασία είναι 12 με 14 μήνες. Το σύνολο των υποθέσεων αυτών αφαιρείται από τα δικαστήρια και μεταφέρεται στους συμβολαιογράφους. Από τις 400 ημέρες ο χρόνος πλέον θα είναι 3-7 ημέρες», υπογράμμισε ο κ. Φλωρίδης. Ωστόσο, έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι η νέα πλατφόρμα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αρχικά μόνο για διαθήκες που αφορούν θανάτους από την 1η Νοεμβρίου κι έπειτα, ενώ για όσες αιτήσεις εκκρεμούν θα παρουσιαστεί ειδική ρύθμιση έως το τέλος Νοεμβρίου. «Αυτά που λέμε θα ισχύουν για θανάτους μετά την 1η Νοεμβρίου. Για όσους εκκρεμούν οι υποθέσεις στα δικαστήρια ή οι διαθήκες που έχουν κρατηθεί για να μπουν στο νέο πλαίσιο, δεν θα λειτουργεί η πλατφόρμα από 1ης Νοεμβρίου, αλλά θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση. Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου θα υπάρξει λύση και για αυτές τις χιλιάδες υποθέσεις», τόνισε.
Η νέα πλατφόρμα φέρει πολλαπλά οφέλη, αφού με αυτόν τον τρόπο θα αποσυμφορηθεί σημαντικός αριθμός δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων που ασχολούνται με τη διεκπεραίωση των υποθέσεων αυτών, αλλά και με την έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών περί δημοσίευσης ή μη διαθήκης. Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά, αφού για τη διαδικασία δημοσίευσης των διαθηκών απασχολούνται 100 δικαστές και 12 δικαστικοί υπάλληλοι στο Τμήμα Κατάθεσης και Δημοσίευσης Διαθηκών του Πρωτοδικείου Αθηνών, 59 δικαστές και 11 δικαστικοί υπάλληλοι απασχολούνται στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και 29 δικαστές και 1 δικαστικός υπάλληλος στο Πρωτοδικείο Πειραιώς.
Για ένα ουσιαστικό εγχείρημα ως προς την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης έκανε λόγο στη δική του τοποθέτηση ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας. «Δεν είναι μια αποσπασματική ρύθμιση, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού. Το κάθε μέτρο βοηθά το άλλο, ώστε να υπάρχει το βέλτιστο αποτέλεσμα. Με τη νέα ρύθμιση αποφορτίζουμε τους δικαστικούς λειτουργούς και υπαλλήλους».
Από τις 400 ημέρες ο χρόνος διεκπεραίωσης «πέφτει» στις 3 με 7 – Οι αλλαγές θα αφορούν θανάτους από την 1η Νοεμβρίου κι έπειτα.
Αυτή τη στιγμή, το Πρωτοδικείο Αθηνών χρειάζεται κατά μέσον όρο 330 ημέρες από την ημέρα της κατάθεσης της αίτησης για να προβεί σε δημοσίευση διαθήκης. Τις 450 ημέρες αγγίζει το Πρωτοδικείο Πειραιώς, ενώ μόλις 6 ημέρες χρειάζεται το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Για το 2025 στο Πρωτοδικείο Αθηνών δημοσιεύθηκαν 10.089 διαθήκες, στη Θεσσαλονίκη 4.831 και στον Πειραιά 1.580, ενώ εκδόθηκαν 115.000 πιστοποιητικά περί δημοσίευσης ή μη διαθήκης στην Αθήνα, 29.475 στη Θεσσαλονίκη και 20.586 στον Πειραιά.
Περίπου 8.000 διαθήκες για δημοσίευση εκκρεμούν αυτή τη στιγμή στο Πρωτοδικείο Αθηνών, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο προϊστάμενος της τριμελούς διοίκησης του Πρωτοδικείου, Χριστόφορος Λινός. «Υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις και στην έκδοση πιστοποιητικών, σήμερα μπορεί να απαιτηθούν έως και 30 ημέρες», είπε ο κ. Λινός, επισημαίνοντας πως ένα σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών απελευθερώνεται με τη νέα πλατφόρμα και 39 δικαστές θα ενταχθούν στις άλλες διαδικασίες του δικαστηρίου. Το Γενικό Μητρώο Διαθηκών θα αποτελείται από δύο τμήματα. Το πρώτο περιλαμβάνει τις κατατεθειμένες σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο ιδιόγραφες διαθήκες, τις μυστικές και δημόσιες διαθήκες και τις πράξεις ανάκλησης διαθηκών· το δεύτερο τις πράξεις δημοσίευσης των διαθηκών και τα αντίγραφα των πρακτικών δημοσίευσης διαθηκών από πρόξενο ή αλλοδαπή αρχή και τις πράξεις κήρυξης ιδιόγραφων διαθηκών ως κυρίων. Η ιδιόγραφη διαθήκη θα κηρύσσεται κυρία (γνήσια) από τον συμβολαιογράφο, εφόσον ζητηθεί, παρουσία μαρτύρων και με παράσταση δικηγόρου, εκτός εάν ο τιμώμενος είναι «εξωτικός» (κληρονόμος που δεν είναι συγγενής του διαθέτη), οπότε απαιτείται επιπλέον γραφολογική πραγματογνωμοσύνη.
Αμεση πρόσβαση
Κατά το υπ. Δικαιοσύνης, τα πλεονεκτήματα και οφέλη για τον πολίτη και τον συμβολαιογράφο είναι πολλά, αφού με την έναρξη της λειτουργίας του ηλεκτρονικού Γενικού Μητρώου Διαθηκών καθίσταται ευχερής στον πολίτη ο έλεγχος πανελλαδικά περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο. Η ψηφιακή πύλη diathikes.gr παρέχει στους πολίτες άμεση και ασφαλή πρόσβαση (τηρουμένων των κανόνων του GDPR) στο μητρώο για αναζήτηση διαθήκης. Η βεβαίωση περί ύπαρξης ή μη διαθήκης εκδίδεται άμεσα, εντός της ίδιας ημέρας, εφόσον κατατεθεί κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του συμβολαιογραφικού συλλόγου, και ελαχιστοποιείται ο χρόνος δημοσίευσης της διαθήκης (ακόμη και την ίδια ημέρα) με την κατάθεση της αίτησης δημοσίευσης, εφόσον προσκομισθεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου.
