Σημαντικό όφελος, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φθάνει και στα 50 ευρώ, εκτιμάται ότι θα επιφέρει σε χιλιάδες συνταξιούχους που εργάζονται η διάταξη για το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων (ΕΑΣ). Η σύνταξή τους θα παίρνει τις προσαυξήσεις για τον επιπλέον χρόνο ασφάλισης, όμως η εισφορά αλληλεγγύης θα παραμένει –για όσους εφαρμόζεται– στο σημερινό επίπεδο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ, οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι ξεπέρασαν τους 240.000, εκ των οποίων περίπου οι μισοί καταβάλλουν εισφορά 10% επί των αποδοχών τους, εξαιτίας της απασχόλησής τους. Από αυτούς τους 120.000, εκτιμάται ότι θα ωφεληθούν από την προωθούμενη ρύθμιση κάποιες δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι.
Οι υπόλοιποι είτε είναι χαμηλοσυνταξιούχοι και το εισόδημά τους μαζί με την προσαύξηση δεν θα φθάσει στην πρώτη κλίμακα της ΕΑΣ (επιβάλλεται σε εισόδημα από κύριες συντάξεις 1.434 ευρώ μεικτά) είτε απασχολούνται μεν, αλλά με καθεστώς εξαίρεσης από την καταβολή εισφορών, οπότε δεν δικαιούνται και προσαύξηση σύνταξης (πρόκειται κυρίως για αγρότες).
Η διάταξη που περιλαμβάνεται στο εργασιακό νομοσχέδιο αφορά τους απασχολούμενους συνταξιούχους που καταβάλλουν εισφορές (άρα και ειδικό πόρο 10%) και δικαιούνται προσαύξηση στη σύνταξη.
Σύμφωνα με τη διάταξη, δεν θα αλλάζουν κλίμακα στην εισφορά αλληλεγγύης όταν η σύνταξή τους αυξάνεται λόγω απασχόλησης, αλλά θα παραμένουν στην ίδια κλίμακα που είχαν πριν από την προσαύξηση. Αν δηλαδή ένας συνταξιούχος που εργάζεται σταματήσει, κάνει αίτηση στον ΕΦΚΑ για να πάρει προσαύξηση σύνταξης από τα «ένσημα» της απασχόλησής του και λόγω αυτής της προσαύξησης αλλάξει κλίμακα ΕΑΣ και από 3% πάει στο 6%, θα απαλλαγεί από την έξτρα επιβάρυνση και θα μείνει στην παλιά κράτηση 3%. Το ίδιο θα συμβεί και στις περιπτώσεις που η κράτηση από το 6% ανεβεί στο 7% ή στο 9%, καθώς, σύμφωνα με τη διάταξη, η σύνταξη θα εξακολουθήσει να υπόκειται στην κράτηση που είχε πριν ο συνταξιούχος πάρει την προσαύξηση λόγω απασχόλησης.
Πλήρη απαλλαγή από την ΕΑΣ θα έχουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι που λόγω της προσαύξησης θα υπαχθούν στην πρώτη κλίμακα κρατήσεων (3%), καθώς η προσαύξηση δεν θα ληφθεί υπόψη για την επιβολή της εισφοράς.
Προσοχή όμως. Οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι πρέπει να γνωρίζουν ότι αφενός οφείλουν να δηλώσουν την οριστική διακοπή της εργασίας τους στην πλατφόρμα (ηλεκτρονική υπηρεσία) όπου δήλωσαν ότι εργάζονται, αφετέρου να υποβάλουν αίτηση για προσμέτρηση ενσήμων στο υποκατάστημα του ΕΦΚΑ όπου ανήκουν. Πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί σε αυτό, γιατί οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζουν πως το ποσό της προσαύξησης που δικαιούνται υπολογίζεται από την ημερομηνία της αίτησης και μετά.
Αξίζει, επίσηςς, να σημειωθεί ότι με το νέο καθεστώς απασχόλησης συνταξιούχων από 1.1.2024 δεν κόβεται καμία σύνταξη (πλην της απασχόλησης συνταξιούχων κάτω των 62 ετών στο Δημόσιο) και όσοι αναλαμβάνουν εργασία καταβάλλουν ειδικό πόρο στον ΕΦΚΑ 10% επί του μισθού, επιπλέον των νόμιμων εισφορών ή προσαύξηση της εισφοράς του κλάδου κύριας σύνταξης κατά 50% αν είναι συνταξιούχοι με ελεύθερο επάγγελμα.
Βεβαίως, σύμφωνα με τον έγκριτο δικηγόρο που εξειδικεύεται στα ασφαλιστικά θέματα Δημήτρη Μπούρλο, καθώς έχει παρέλθει διάστημα ενάμιση χρόνου από την αρχική νομοθέτηση και εφαρμογή των σαφώς πιο ευνοϊκών ρυθμίσεων που αφορούν την απασχόληση των συνταξιούχων, πρέπει να επισημανθούν τουλάχιστον τρία προβληματικά σημεία στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Αλλωστε, η νέα διάταξη περιλαμβάνεται σε σχέδιο νόμου που βρίσκεται σε διαβούλευση και θα ισχύσει πιθανότατα από τον Οκτώβριο που αναμένεται και η ψήφιση του νομοσχεδίου. Μέχρι τότε υπάρχουν περιθώρια αλλαγών.
Ειδικά για τους απασχολούμενους συνταξιούχους γήρατος (όχι αναπηρίας) προβλέπεται η καταβολή, μαζί με τις εισφορές, του μη ανταποδοτικού πόρου της τάξης του 10% επί του μισθού. Προβλέπεται επίσης ότι σε περίπτωση παράλληλης απασχόλησης καταβάλλεται πόρος για όλες τις ασφαλιστέες ιδιότητες.
Τέλος, προβλέπεται ότι το επιβαλλόμενο ποσό του πόρου υπέρ ΕΦΚΑ σε ετήσια βάση δεν μπορεί να υπερβαίνει το δωδεκαπλάσιο της εθνικής σύνταξης, όπως ισχύει. Τα τυχόν επιπλέον καταβληθέντα ποσά επιστρέφονται στους ασφαλισμένους κατόπιν εκκαθάρισης. Μάλιστα, ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για την επιστροφή των επιπλέον ποσών προς τους συνταξιούχους αυτούς. Αυτό που επισημαίνει ο κ. Μπούρλος είναι ότι εφόσον ο νομοθέτης ήθελε να οριοθετήσει το ύψος της υποχρέωσης καταβολής του πόρου, θα έπρεπε να θεσπίζει όριο σε μηνιαία βάση, ώστε να μην υπάρχει υποχρέωση καταβολής πάνω από κάποιο ύψος και βέβαια να μην υπάρχει και διαδικασία επιστροφής έπειτα από εκκαθάριση.
Ο γνωστός δικηγόρος θέτει επίσης το θέμα επανεξέτασης της υποχρέωσης καταβολής πόρου, σε περιπτώσεις παράλληλης ασφάλισης, όταν δεν καταβάλλεται πρόσθετη (δεύτερη) ασφαλιστική εισφορά, δεδομένου ότι η υποχρέωση καταβολής εισφοράς καλύπτεται πλήρως από μια ασφάλιση.
Ενα άλλο ιδιαίτερα σημαντικό θέμα είναι η αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης μετά τη συνταξιοδότηση. Ο γενικός κανόνας που ισχύει είναι ότι ο συνταξιούχος μπορεί να αξιοποιήσει τον χρόνο αυτό, λαμβάνοντας προσαύξηση στο ποσό της απονεμηθείσας σύνταξης.
Υπάρχει όμως μια διαφοροποίηση της αντιμετώπισης γι’ αυτούς που ήταν απασχολούμενοι συνταξιούχοι στις 12.5.2016 και οι οποίοι συνέχισαν την απασχόληση και μετά. Γι’ αυτούς, η χορήγηση της προσαύξησης δίδεται μόνο εφόσον από τις προϊσχύουσες του ν. Κατρούγκαλου (4387/2016) διατάξεις προβλεπόταν αξιοποίηση του χρόνου αυτού. Σύμφωνα με τον κ. Μπούρλο, η αντιμετώπιση της αξιοποίησης του χρόνου ασφάλισης μετά τη συνταξιοδότηση πρέπει να είναι οριζόντια και ενιαία για όλους τους απασχολούμενους συνταξιούχους.
