Σε μία ακόμη κίνηση μείωσης τραπεζικών χρεώσεων, τη δεύτερη μέσα σε διάστημα επτά μηνών, προχώρησε η κυβέρνηση, στη σκιά, αυτή τη φορά, των έντονων αντιδράσεων που προκλήθηκαν από τις χρεώσεις στην ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ που ανήκουν σε τρίτους παρόχους.
Εάν συνυπολογισθεί και η υποχρεωτική μείωση των χρεώσεων που επέβαλε στις τράπεζες στις αρχές του 2024 η Επιτροπή Ανταγωνισμού, στην ουσία πρόκειται για την τρίτη κίνηση στην κατεύθυνση αυτή.
Με τροπολογία που κατέθεσε χθες στη Βουλή ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, στο νομοσχέδιο για τον νέο Τελωνειακό Κώδικα δεν θα επιβαρύνεται πλέον με καμία χρέωση η ανάληψη μετρητών από το ΑΤΜ άλλης τράπεζας από αυτή του κατόχου της κάρτας, υπό την προϋπόθεση ότι ανήκουν και οι δύο στο δίκτυο ΔΙΑΣ, ενώ επιβάλλεται μέγιστη χρέωση 1,50 ευρώ για την ανάληψη μετρητών από το ΑΤΜ τρίτων παρόχων ή τραπεζών που δεν ανήκουν στο δίκτυο ΔΙΑΣ.
Μάλιστα ο υπουργός στην ομιλία του στη σχετική παρέμβαση που έκανε χθες στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, όπου συζητείται το νομοσχέδιο, δεν παρέλειψε να «φωτογραφίσει» την πρακτική της Τράπεζας Πειραιώς, η οποία πούλησε πρόσφατα 850 ΑΤΜ, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Αυτό που συνέβη με την πώληση ΑΤΜ από ελληνική τράπεζα, τα οποία μετέπειτα χρέωναν τους πελάτες της σε συγκεκριμένο επίπεδο, είναι μια κατάσταση που δεν είναι αποδεκτή – ούτε από τον πρωθυπουργό, ούτε από την κυβέρνηση, ούτε από εμένα προσωπικά, ως υπουργό Οικονομικών».
Στην ίδια τροπολογία υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τις περιοχές, όπως χωριά και μικρά νησιά, που λειτουργεί μόνο ένα ΑΤΜ, ενώ πλέον το κόστος για τα εμβάσματα μέσω τρίτων παρόχων θα είναι το ίδιο με αυτό που ισχύει και για τα εμβάσματα μέσω τραπεζών. Τα νέα μέτρα θα εφαρμοσθούν 15 ημέρες μετά τη δημοσίευση του νέου νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (σ.σ. το νομοσχέδιο θα τεθεί σε ψηφοφορία στην Ολομέλεια της Βουλής την Πέμπτη 24 Ιουλίου) επομένως γύρω στις 10-15 Αυγούστου.
Ειδικότερα, οι αλλαγές που επέρχονται στις τραπεζικές χρεώσεις είναι οι ακόλουθες:
1. Κατάργηση προμηθειών για πελάτες τραπεζών από ΑΤΜ άλλων τραπεζών που είναι μέλη της ΔΙΑΣ. Σήμερα η προμήθεια κυμαίνεται από 1,50 έως 2 ευρώ, όπως καθιερώθηκε από την 1η Ιανουαρίου 2024, μετά τη σχετική απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
2. Καμία προμήθεια για αναλήψεις από ΑΤΜ παρόχου, με τον οποίο η τράπεζα έχει μετοχική σύνδεση για τους πελάτες της συγκεκριμένης τράπεζας. Εφόσον η τράπεζα στην οποία ο πολίτης διατηρεί τον λογαριασμό του έχει μετοχική σύνδεση με πάροχο ΑΤΜ (ATM operator), οι αναλήψεις στα ΑΤΜ του παρόχου δεν θα υπόκεινται σε οποιαδήποτε επιβάρυνση. Πρόκειται στην ουσία για ρύθμιση η οποία «απαντά» στις αντιδράσεις που προκλήθηκαν λόγω της επιβάρυνσης για την ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ που πωλήθηκαν από την Τράπεζα Πειραιώς στην Cashflex, στην οποία όμως η τράπεζα είναι μέτοχος.
3. Πλαφόν προμήθειας 1,50 ευρώ για οποιαδήποτε άλλη χρέωση της τράπεζας σε ΑΤΜ (π.χ. ξένες τράπεζες που δεν συμμετέχουν στη ΔΙΑΣ), είτε χρεώσεις τρίτων παρόχων. Ορίζεται ανώτατο όριο προμήθειας 1,50 ευρώ. Σήμερα, για τέτοιες συναλλαγές, οι χρεώσεις μπορούν να φθάσουν ή και να ξεπεράσουν τα 5 ευρώ.
Δεν θα υπάρχει προμήθεια για αναλήψεις από ΑΤΜ παρόχου με τον οποίο η τράπεζα έχει μετοχική σύνδεση για τους πελάτες της συγκεκριμένης τράπεζας.
4. Δωρεάν αναλήψεις σε περιοχές με ένα μόνο διαθέσιμο ΑΤΜ είτε αυτό ανήκει σε τράπεζα είτε σε τρίτο πάροχο. Μέχρι τώρα η δωρεάν ανάληψη ίσχυε όταν το μοναδικό ΑΤΜ ήταν τραπεζικό.
5. Η ερώτηση υπολοίπου θα είναι δωρεάν είτε πρόκειται για τράπεζα είτε για τρίτο πάροχο.
6. Στα εισερχόμενα και εξερχόμενα εμβάσματα που γίνονται μέσω ΑΤΜ παρόχων θα εφαρμόζεται μέγιστη χρέωση 0,50 ευρώ, όπως ισχύει από τον Δεκέμβριο και για τα εμβάσματα μέσω τραπεζών.
Στην τροπολογία τέλος θα υπάρχει ρύθμιση με την οποία θα θεσμοθετούνται πλέον και με νόμο οι μηδενικές χρεώσεις των τραπεζών προς τους πελάτες τους για αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ της δικής τους τράπεζας έτσι ώστε να υπάρχει, όπως τόνισε ο κ. Πιερρακάκης, και η σχετική νομική κατοχύρωση της ήδη ισχύουσας ρύθμισης.
Παρά την κατακόρυφη αύξηση των ψηφιακών πληρωμών, η χρήση μετρητών παραμένει σημαντική στην Ελλάδα. Η ύπαρξη δε πολλών μικρών κοινοτήτων στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα καθιστά αναγκαία τη λειτουργία ΑΤΜ, ειδικά, μάλιστα, μετά το κλείσιμο πολλών υποκαταστημάτων των τραπεζών. Ενώ το 2018 οι τέσσερις συστημικές τράπεζες διατηρούσαν 1.795 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, το α΄ τρίμηνο του 2025 αυτά είχαν μειωθεί σε 1.235. Το α΄ τρίμηνο του 2025 ο συνολικός αριθμός ΑΤΜ των ίδιων τραπεζών ήταν 4.644.
Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί που δεν επιβάλλονται καθόλου χρεώσεις στις αναλήψεις από ΑΤΜ είναι σε εκείνες τις χώρες όπου η χρήση μετρητών έχει σχεδόν καταργηθεί, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, οι οποίες, όπως και η Πορτογαλία, εφαρμόζουν το λεγόμενο κοινόχρηστο ή μηδενικό μοντέλο χρέωσης: δεν υπάρχει χρέωση ούτε για τον πελάτη ούτε μεταξύ των τραπεζών και οι τελευταίες συνεισφέρουν με σταθερό ποσό στο κοινό δίκτυο. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, ακολουθείται ένα μοντέλο κατακερματισμένο και από τα πλέον ακριβά.
