Μεγάλος αριθμός παροχών, σημαντική διασπορά πόρων και μικρά οφέλη χαρακτηρίζουν το ελληνικό σύστημα επιδομάτων. Ερευνα της διαΝΕΟσις διαπιστώνει πως παρά τις μεταρρυθμίσεις στη δεκαετία της κρίσης και τη βελτίωση της εικόνας, τα επιδόματα στην Ελλάδα παραμένουν κατακερματισμένα. Μάλιστα, οι συνθήκες της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης φαίνεται πως κατά κάποιον τρόπο «γκρέμισαν» ορισμένα από όσα «χτίστηκαν» με τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, προσθέτοντας νέα, έκτακτα επιδόματα, χωρίς να έχουν πάντοτε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Και όλα αυτά, όταν οι ετήσιες δαπάνες για κοινωνικές παροχές (πλην συντάξεων) την περίοδο 2017-2024 ήταν μεταξύ 4% και 6,6% του ΑΕΠ, ενώ μετά το 2021 ήταν σταθερά πάνω από 5,3% του ΑΕΠ. Μόνο οι δαπάνες που αφορούν τα κοινωνικά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και τα επιδόματα ανεργίας της ΔΥΠΑ, ετησίως, ανέρχονται σε 5 με 6 δισ., δηλαδή 2,2% με 3,2% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή, μόνο κατά τα έτη 2020 και 2021, για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού δαπανήθηκαν 33 δισ. από το ελληνικό κράτος, ένα ποσό που όμως δεν περιλαμβάνει μόνο επιδόματα. Αλλά και το διάστημα 2022-2023 θεσπίστηκαν νέες μορφές επιδομάτων και ενισχύσεων, όπως τα «pass» (π.χ. Power Pass, Fuel Pass, Market Pass), με το συνολικό κόστος για αυτά να είναι μεγαλύτερο των 9 δισ., δηλαδή πάνω από 5% του ΑΕΠ. Μόνο το 2022, περίπου 7,7 δισ. διατέθηκαν για επιδοτήσεις στο ρεύμα και το φυσικό αέριο.
Επιχειρώντας να ανιχνεύσει πόσο αποτελεσματική ήταν η ελληνική επιδοματική πολιτική, η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα πως μόνο οι συντάξεις κατάφεραν να αμβλύνουν τις ανισότητες στη χώρα μας, διαδραματίζοντας έναν κομβικό ρόλο στη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών, με την εξασφάλιση μιας σταθερής ροής μηνιαίου εισοδήματος στα μέλη τους. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, οι συντάξεις υπολογίζεται ότι μειώνουν το ποσοστό φτώχειας πριν από όλες τις μεταβιβάσεις κατά 25%, ποσοστό υψηλότερο από τις άλλες χώρες της Ε.Ε.-15, ενώ η αντίστοιχη συμβολή των υπόλοιπων κοινωνικών μεταβιβάσεων υπολογίζεται στο 3,8%. Στην πράξη φαίνεται πως οι συντάξεις συμβάλλουν πολλές φορές περισσότερο στην καταπολέμηση της φτώχειας και των ανισοτήτων στη χώρα από τα στοχευμένα επιδόματα. Ομως, το επίπεδο της δαπάνης για τις συντάξεις είναι και αυτό πολλαπλάσιο και οι συντάξεις στη μεγάλη πλειονότητά τους αφορούν μεγαλύτερους σε ηλικία αποδέκτες, αντίθετα με τα επιδόματα.
Οι συγγραφείς, με συντονιστή τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και πρόεδρο του ΚΕΠΕ, Παναγιώτη Λιαργκόβα, διερωτώνται τι θα μπορούσε να είχε γίνει καλύτερα για την ελληνική οικονομία στη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης. Προκειμένου να διερευνήσουν αυτή την πτυχή του θέματος, κάνουν αρχικά την υπόθεση ότι από τα 9 δισ. που δόθηκαν σε επιδόματα (pass, κ.λπ.) για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης από το 2021 έως το 2023, τα 6 δισ. ήταν απαραίτητο να διατεθούν με αυτόν τον τρόπο. Με δεδομένη αυτή την παραδοχή, εξετάζουν επτά διαφορετικά σενάρια για το πώς θα μπορούσαν να διατεθούν τα υπόλοιπα 3 δισ. Και διαπιστώνουν ότι η επένδυση 3 δισ. σε δίκτυα διανομής ενέργειας την περίοδο 2021-2023 θα είχε όφελος 2,88 δισ. αύξηση του ΑΕΠ και σε σχεδόν 83.000 νέες θέσεις εργασίας. Σύμφωνα δηλαδή με τους μελετητές, προεξέχοντα ρόλο πρέπει να έχουν και δομικές μεταβολές στην οικονομία, όπως η ανάπτυξη των δικτύων διανομής και ελέγχου της ενέργειας.
