Στην Ελλάδα στο σύνολό τους σχεδόν οι 16χρονοι (92%) θεωρούν ότι είναι εύκολο να βρουν αλκοόλ εάν το θελήσουν. Το ίδιο θεωρούν 65% των 16χρονων για το «παραδοσιακό» τσιγάρο και 77% για τα ηλεκτρονικά/vape τσιγάρα. Τα ευρήματα της μεγάλης πανευρωπαϊκής έρευνας ESPAD 2024, που παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες, αποδεικνύουν ότι το σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας για την προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το περασμένο Σάββατο (31η Μαΐου – Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος) βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση.
Το σχέδιο νόμου επιχειρεί να αυστηροποιήσει το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την πώληση, προσφορά και διάθεση των προϊόντων καπνού και αλκοόλ, αλλά και να καθιερώσει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό ελέγχου για την αποτροπή της πρόσβασης των ενηλίκων στα προϊόντα αυτά. Μεταξύ άλλων προβλέπει ότι μόνο με την επίδειξη ταυτότητας που θα πιστοποιεί ότι ο πελάτης έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του θα χορηγούνται προϊόντα καπνού, αλκοόλ, αλλά και μη καπνικά προϊόντα (όπως ηλεκτρικά θερμαινόμενα χωρίς καπνό, με ή χωρίς νικοτίνη, και προϊόντα κάνναβης) και θα επιτρέπεται η είσοδος σε νυχτερινά κέντρα και μπαρ. Οι παραβάτες κινδυνεύουν με χρηματικό πρόστιμο που μπορεί να φτάσει σε 10.000 ευρώ, καθώς και με αναστολή λειτουργίας της επιχείρησής τους.
Ειδικότερα, απαγορεύεται η πώληση, προσφορά, διάθεση σε ανηλίκους προϊόντων καπνού, αλκοόλ και μη καπνικών προϊόντων (για τα οποία έως τώρα δεν υπήρχε καμία νομοθετική ρύθμιση), από καταστήματα η/και αυτόματους πωλητές. Η πώληση ή διάθεση με οποιονδήποτε τρόπο προϊόντων καπνού και αλκοόλ γίνεται κατόπιν ελέγχου από τον πωλητή εγγράφου που πιστοποιείται ότι ο πελάτης έχει συμπληρώσει το 18ο έτος ζωής του. Επίσης, απαγορεύεται σε ανηλίκους η είσοδος, η παραμονή ή η απασχόληση σε κέντρα διασκέδασης και μπαρ.
Κατ’ εξαίρεσιν επιτρέπεται η είσοδος σε ανηλίκους εφόσον πρόκειται για ιδιωτική εκδήλωση με προκαθορισμένο αριθμό συμμετεχόντων που τελείται εκτός της συνήθους λειτουργίας των καταστημάτων, για συγκεκριμένο λόγο και σε οριοθετημένο χώρο που διατίθενται αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό. Στην περίπτωση αυτή, ο υπεύθυνος του κέντρου διασκέδασης οφείλει να αναγγείλει μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα δημιουργηθεί τουλάχιστον 48 ώρες πριν από την εκδήλωση, την ημέρα και την ώρα που αυτή θα διεξαχθεί στο κατά τόπον αρμόδιο αστυνομικό τμήμα ή στη λιμενική αρχή.
Μόνο αν ο πελάτης έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του θα χορηγούνται προϊόντα καπνού, αλκοόλ, αλλά και μη καπνικά προϊόντα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την έρευνα της ΕSPAD, το 37% των νέων που ρωτήθηκαν δήλωσε ότι έχει κάνει υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (πέντε ή περισσότερα ποτήρια) σε μία περίσταση τον τελευταίο μήνα, κάτι που επιβεβαιώνουν και τα συχνά πλέον φαινόμενα ακραίας μέθης ανηλίκων σε κέντρα διασκέδασης και άλλους δημόσιους χώρους. Σε ό,τι αφορά το κάπνισμα, το 35% των 16χρονων έχει καπνίσει «παραδοσιακό» τσιγάρο και το 52% ηλεκτρονικό/vape.
Αρμόδιοι για τους ελέγχους για τη διασφάλιση της εφαρμογής της νομοθεσίας για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους είναι οι υγειονομικές υπηρεσίες των ΟΤΑ, η δημοτική αστυνομία, οι λιμενικές αρχές και το προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ.
Τα πρόστιμα
Για όσους πωλούν προσφέρουν ή διαθέτουν με οποιονδήποτε τρόπο προϊόντα καπνού και μη καπνικά προϊόντα σε ανηλίκους, προβλέπεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ. Με απόφαση της αρχής που εξέδωσε την άδεια λειτουργίας της επιχείρησης, εκτός του διοικητικού προστίμου ανακαλείται προσωρινά η άδεια αυτής για 5 έως 10 ημέρες. Σε περίπτωση πρώτης υποτροπής η ανάκληση της άδειας λειτουργίας προσαυξάνεται σε 30 ημέρες και σε δεύτερη υποτροπή η ανάκληση είναι οριστική. Για όσους επιτρέπουν την είσοδο σε ανηλίκους σε κέντρα διασκέδασης και μπαρ και γι’ αυτούς που δεν θα ενημερώσουν την ειδική πλατφόρμα για τις ιδιωτικές εκδηλώσεις, το πρόστιμο είναι από 500 έως 10.000 ευρώ. Στην πρώτη παράβαση αναστέλλεται η άδεια για 5 ημέρες, που αυξάνονται σε 20 σε περίπτωση υποτροπής. Στη δεύτερη υποτροπή η επιχείρηση κλείνει οριστικά.
Οπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, για την ενίσχυση του μηχανισμού ελέγχου συστήνεται Ψηφιακό Μητρώο Ελέγχου Προϊόντων Καπνού, Αλκοόλ και Λοιπών Μη Καπνικών Προϊόντων, που ουσιαστικά θα «χαρτογραφήσει» την αγορά. Το μητρώο λειτουργεί στο υπουργείο Υγείας, εγγράφονται σε αυτό υποχρεωτικά τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που πωλούν και διαθέτουν προϊόντα καπνού, αλκοόλ και λοιπά μη καπνικά προϊόντα και καταγράφονται εκεί όλα τα σημεία πώλησης. Φυσικά και νομικά πρόσωπα που δεν εγγραφούν δεν θα μπορούν να διαθέτουν τα εν λόγω προϊόντα. Το σχέδιο νόμου μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και ρυθμίσεις που αφορούν τους όρους και τις προϋποθέσεις κυκλοφορίας στην αγορά προϊόντων ατμίσματος και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα, καθώς και τη σύσταση ειδικού τμήματος στον ΕΟΔΥ για την παρακολούθηση της κυκλοφορίας των προϊόντων καπνού στην ελληνική αγορά.
