Ενας στους εννέα Ελληνες (το 9,47%) γεννήθηκε εκτός Ελλάδας το 2024, όπως δείχνουν τα στοιχεία από το Μητρώο Πολιτών του υπουργείου Εσωτερικών.
Την τελευταία 20ετία περίπου 160.000 Ελληνες γεννήθηκαν σε χώρες εκτός Ελλάδας, ενώ την ίδια στιγμή οι γεννήσεις στη χώρα μας σημειώνουν διαρκή μείωση. Μάλιστα και οι γεννήσεις αλλοδαπών τέκνων από αλλοδαπούς πολίτες εντός Ελλάδας τα τελευταία χρόνια βαίνουν μειούμενες.
Τα παραπάνω ποιοτικά στοιχεία είναι μια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος του δημογραφικού προβλήματος της Ελλάδας, καθώς αναδεικνύουν δύο βασικά στοιχεία: Αρχικά ότι ο ελληνικός πληθυσμός που έχει βρεθεί και παραμένει εκτός Ελλάδας είναι νεανικός πληθυσμός που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία και μπορεί να παράγει και να συνεισφέρει στην οικονομία.
Επιπλέον, τα νέα ζευγάρια που διαμένουν στο εξωτερικό δεν διστάζουν να κάνουν οικογένεια σε συνθήκες μεγαλύτερης εργασιακής και οικονομικής ασφάλειας και εφόσον το σύστημα υποστήριξης της οικογένειας είναι καλύτερο.
Την τελευταία 20ετία γεννιούνται περίπου 6.000-9.000 παιδιά από Ελληνες του εξωτερικού. Πιθανότατα μάλιστα τα συγκεκριμένα νούμερα να είναι αυξημένα, γιατί αυτές οι γεννήσεις δηλώνονται στο ειδικό ληξιαρχείο όπου η αναμονή για κάποια καταγραφή ξεπερνάει τον ένα χρόνο.
Ο Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλίας και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, σημειώνει ότι κάποια από αυτά τα παιδιά έχουν γεννηθεί από δεύτερης γενιάς μετανάστες, οι γονείς των οποίων ζουν για δεκαετίες στο εξωτερικό, ωστόσο «αυτό δεν μειώνει το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό Ελλήνων γεννιέται στο εξωτερικό και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραμείνει εκεί», επισημαίνει.
Ενα επιπλέον ανησυχητικό φαινόμενο για τον πληθυσμό της Ελλάδας είναι ότι μειώνονται και οι γεννήσεις από αλλοδαπούς στην Ελλάδα.
«Σε σχέση με το 2008 ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία έχει μειωθεί περίπου κατά 500.000 άτομα», επισημαίνει ο καθηγητής Βύρων Κοτζαμάνης.
Αυτό συμβαίνει είτε γιατί ο πληθυσμός τους έχει μειωθεί σημαντικά –υπολογίζεται ότι έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα πάνω από 400.000 μετανάστες την τελευταία δεκαετία–, είτε γιατί και εκείνοι έχουν προσαρμοσθεί πλέον με τα ελληνικά ειωθότα και κάνουν λιγότερα παιδιά.
Ετσι το 2018 από αλλοδαπούς γονείς γεννήθηκαν στην Ελλάδα 8.792 παιδιά, το 2019 9.332 παιδιά, ενώ το 2023 ο αριθμός των τέκνων από αλλοδαπούς γονείς έπεσε στις 5.515 και το 2024 γεννήθηκαν 5.223 παιδιά από αλλοδαπούς στην Ελλάδα.
Το 2024 ο αριθμός των θανάτων των Ελλήνων πολιτών (125.423, σύμφωνα με τα στοιχεία του δημοτολογίου) είναι υπερδιπλάσιος των γεννήσεων (62.624).
Από το 2012, οπότε και ήταν η πρώτη φορά που οι θάνατοι στην Ελλάδα ξεπέρασαν τις γεννήσεις, η διαφορά μεγαλώνει κάθε χρόνο, με τους θανάτους να αυξάνονται και τις γεννήσεις να μειώνονται δραματικά.
«Ο αριθμός των γεννήσεων μειώνεται και γιατί κάνουμε λίγα παιδιά, 1,5 κατά μέσον όρο σε σχέση με άλλους Ευρωπαίους, αλλά και γιατί σε σχέση με το 2008, που είχαμε 118.000 γεννήσεις τον χρόνο, ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία στην Ελλάδα έχει μειωθεί περίπου κατά 500.000 άτομα. Πρακτικά έχουμε λιγότερες μητέρες που κάνουν και λιγότερα παιδιά», εξηγεί ο καθηγητής Βύρων Κοτζαμάνης.
Με βάση τον καταγεγραμμένο πληθυσμό στα δημοτολόγια, οι Ελληνες πολίτες μεταξύ 19-49 ετών είναι το 36,45% του συνόλου. Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Κοτζαμάνης, η βασική δεκαετία τεκνοποίησης είναι μεταξύ 30-40 ετών, οπότε το ποσοστό του πληθυσμού που θα μπορούσε να κάνει παιδιά στην Ελλάδα είναι περιορισμένο.
Κίνητρα
Οπως αναφέρει το ενημερωτικό δελτίο του Ινστιτούτου Δημογραφίας χρειάζονται μέτρα τα οποία θα μειώσουν την ανασφάλεια και θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό για την απόκτηση της οικογένειας περιβάλλον, έτσι ώστε όσοι βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία στην Ελλάδα να κάνουν περισσότερα παιδιά αλλά και να επιβραδυνθεί η μετανάστευση νέων παραγωγικών και αναπαραγωγικών ηλικιών, και να δοθεί κίνητρο για την επιστροφή τμήματος αυτών που έχουν φύγει.
«Οπως έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία, οι επιδοματικές πολιτικές έχουν άκρως περιορισμένη εμβέλεια και δεν έχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα, εάν δεν δημιουργείται ταυτόχρονα και ένα γενικότερο ευνοϊκό περιβάλλον για την οικογένεια και το παιδί.
Ο αριθμός των παιδιών που έφεραν στον κόσμο όσοι γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1945 και το 1985, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, δεν υπολείπεται σημαντικά του επιθυμητού, αλλά βρίσκεται πολύ κοντά σε αυτόν (κάνουν δηλαδή κατά μέσον όρο 1,8-2 παιδιά/γυναίκα). Αυτό οφείλεται στη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος, με τη λήψη μέτρων σε πολλούς τομείς», επισημαίνεται.
