Γιατί ο Πούτιν δεν επιθυμεί τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία

Αν μη τι άλλο, αυτή τη στιγμή υπάρχει μια κινητικότητα στις προσπάθειες τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία.

Υστερα από εβδομάδες κατηγοριών και αντιποίνων, που κορυφώθηκαν με το διαβόητο περιστατικό στο Οβάλ Γραφείο, ΗΠΑ και Ουκρανία συμφώνησαν τελικά σε μια κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών. Ετσι η στρατιωτική βοήθεια και η συνεργασία σε επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών άρχισαν ξανά. Από τότε που ο Τραμπ επανήλθε στην προεδρία των ΗΠΑ, η συζήτηση σχετικά με το μέλλον του πολέμου έχει γίνει σχεδόν αποκλειστικά ανάμεσα στην Αμερική και την Ουκρανία, με τη Ρωσία να βρίσκεται κάπου στο παρασκήνιο. Πλέον όλα τα μάτια στρέφονται στη Μόσχα.

Οσοι ελπίζουν σε μια ειρήνη διαρκείας, πιθανώς θα είναι απογοητευμένοι. Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εμφανίζεται πρόθυμος για μια συμφωνία, η στάση του απέχει πολύ από την αλήθεια. Μιλώ με πρόσωπα εντός του Κρεμλίνου που τον γνωρίζουν εδώ και χρόνια και όλοι συμφωνούν στο ίδιο πράγμα: ο Πούτιν έχει φθάσει στο σημείο να αγαπάει τον πόλεμο και δεν μπορεί να φανταστεί ένα μέλλον χωρίς αυτόν. Τουναντίον, σκοπός του είναι να δημιουργήσει ένα ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ, να επωφεληθεί από τη διαφαινόμενη φιλικότητα του Τραμπ ώστε να βελτιώσει τις σχέσεις με την Αμερική και να κρατήσει την πολεμική μηχανή του σε λειτουργία. Κανείς δεν πρέπει να έχει αυταπάτες. Ο Πούτιν δεν θέλει να λήξει ο πόλεμος.

Το γενικό πνεύμα που επικρατεί τώρα στη Μόσχα είναι βεβαίως μια κούραση από την πολεμική δραστηριότητα. Γι’ αυτό και οι προτάσεις του Τραμπ για έναν εξαναγκασμό της Ουκρανίας σε διαπραγματεύσεις έγιναν δεκτές με τέτοιο ενθουσιασμό μεταξύ των Ρώσων αξιωματούχων: τους πρότεινε μια έξοδο από τον πόλεμο που θα συνδυάζεται με μια νέα φάση στις σχέσεις με την Αμερική. Ομως ο Πούτιν βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Η κυκλοθυμία της αμερικανικής στήριξης στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με τα μικρά, αλλά σταθερά κέρδη στο πεδίο της μάχης, έχει κάνει το όνειρο της κατάκτησης του Κιέβου να του φαίνεται πιο πιθανό, αν και ακόμη πολύ μακρινό.

To πιο σημαντικό ωστόσο είναι ότι για τον Πούτιν ο πόλεμος έχει αναχθεί στο απόλυτο εργαλείο ελέγχου του εσωτερικού της Ρωσίας, βοηθώντας τον να διασφαλίσει ότι κανείς δεν παρεκτρέπεται. Εχει ήδη χρησιμοποιηθεί πολλάκις για να απομακρύνει επικριτικές φωνές από τη χώρα, εξορίζοντας μια ολόκληρη γενιά πολιτικών αντιπάλων.

Οι κίνδυνοι της ειρήνης, από την άλλη, είναι σαφείς. Η επιστροφή εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών και αξιωματούχων με την ιδιότητα του βετεράνου πολέμου είναι σχεδόν βέβαιο πως θα θέσει ερωτήματα στην εξουσία του, όπως ακριβώς συνέβη και με την περίπτωση του ιδρυτή της ομάδας Wagner, Γεβγκένι Πριγκόζιν.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε τον παράγοντα της οικονομίας. Η Ρωσία έχει αναδιαμορφώσει ριζικά την οικονομία της για να ανταποκρίνεται στην πολεμική προσπάθεια. Το στοίχημα του Κρεμλίνου για την εφαρμογή ενός στρατιωτικού κεϋνσιανισμού, όπου τα κέρδη από το πετρέλαιο θα επενδύονται για τις ανάγκες του πολέμου, έχει εν πολλοίς λειτουργήσει.

Πώς όλα αυτά μπορούν να συντελέσουν σε έναν τερματισμό του πολέμου; Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η στάση του Τραμπ απέναντι στον Ζελένσκι (πρόσφατα έφθασε μέχρι το σημείο να τον αποκαλέσει «δικτάτορα») αποτελεί θρίαμβο της επικοινωνιακής πολιτικής που εφαρμόζει εδώ και τρία χρόνια ο Πούτιν.

Είναι αδύνατο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθεί η σχέση μεταξύ των δύο ηγετών. Πριν από λίγες ημέρες ο Τραμπ άλλαξε τη ρητορική του απειλώντας με «ευρείας κλίμακας» οικονομικές κυρώσεις τη Ρωσία σε περίπτωση που αρνηθεί να συνεργαστεί. Κι όλα δείχνουν πως βρισκόμαστε στην αρχή μιας μακράς διαδικασίας. Ομως ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο σχετικά με τα σχέδια του Πούτιν: δεν περιλαμβάνουν την ειρήνη.