Αμεσο όφελος 150 εκατ. ευρώ θα έχουν για τους συναλλασσομένους οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης στις προμήθειες που εισπράττουν οι τράπεζες για πληρωμές λογαριασμών, εμβάσματα, φόρτιση προπληρωμένης κάρτας και υπηρεσίες ανάληψης μετρητών από ATM σε απομακρυσμένες περιοχές ή ερώτησης υπολοίπου στους λογαριασμούς.
Τόσες είναι οι προμήθειες που εισέπραξαν οι τράπεζες το 2023 γι’ αυτού του τύπου τις συναλλαγές σε σύνολο 334 εκατ. ευρώ που ήταν οι προμήθειες από πράξεις πληρωμών και 1,7 δισ. ευρώ που ήταν συνολικά οι προμήθειες των τραπεζών από κάθε κατηγορία. Πρόκειται για πρωτοβουλίες μέσω των οποίων σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη «στέλνεται μήνυμα δικαιοσύνης και κοινής λογικής απέναντι σε πρακτικές που εκνεύριζαν τους πολίτες». Οπως διευκρίνισε, οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τη μείωση ή την κατάργηση των προμηθειών θα ψηφιστούν εντός του Δεκεμβρίου και θα δοθεί περιθώριο ενός μήνα για την εφαρμογή τους.
Τι προβλέπεται
Οι παρεμβάσεις που αφορούν άμεσα τους συναλλασσομένους είναι οι εξής:
• Μηδενίζεται η χρέωση για πληρωμή λογαριασμών και οφειλών προς Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ, εταιρείες ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών και ασφαλιστικές εταιρείες. Η κατάργηση της προμήθειας αφορά τις πληρωμές φυσικών προσώπων και ελευθέρων επαγγελματιών που γίνονται μέσω web-banking και mobile-banking και δεν καλύπτει τις επιχειρήσεις. Σήμερα η χρέωση για πληρωμή λογαριασμών ΔΕΚΟ ή ΟΤΑ είναι από 0,3 έως 0,6 ευρώ ανά συναλλαγή. Το συγκεκριμένο μέτρο εκτιμάται ότι προκαλεί ετήσια απώλεια εσόδων περί τα 35 εκατ. ευρώ για τις τράπεζες, κάτι που μεταφράζεται σε αντίστοιχη ανακούφιση για τους πολίτες.
• Καθιερώνεται μέγιστο ύψος χρέωσης 0,5 ευρώ για αποστολή χρημάτων (εξερχόμενο έμβασμα) και 0,5 ευρώ για λήψη χρημάτων (εισερχόμενο έμβασμα) για ποσά έως 5.000 ευρώ ανά έμβασμα, για φυσικά πρόσωπα και ελεύθερους επαγγελματίες. Αφορά τα απλά εμβάσματα και τις άμεσες μεταφορές πίστωσης (SEPA) που γίνονται μεταξύ τραπεζών του εσωτερικού, δηλαδή δεν καλύπτει αποστολές χρημάτων στο εξωτερικό ακόμη κι αν πρόκειται για χώρα της Ε.Ε. Η μείωση εξαιρεί τις συναλλαγές που γίνονται στο κατάστημα, τα τιμολόγια των οποίων είναι σε πολλαπλάσια επίπεδα σε σχέση με τις χρεώσεις μέσω ψηφιακών καναλιών και παραμένουν ως έχουν ανάλογα με το τιμολόγιο κάθε τράπεζας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το μέτρο οδηγεί σε μείωση του κόστους για τις εν λόγω προμήθειες από 50% έως και 80% αναλόγως της τράπεζας και του είδους εμβάσματος (από 1 έως 2,5 ευρώ που κοστίζει σήμερα), ενώ προκαλεί ετήσια απώλεια εσόδων περί τα 95 εκατ. ευρώ για τις τράπεζες, κάτι που μεταφράζεται σε αντίστοιχη ανακούφιση για τους πολίτες. Επιπλέον, από τις αρχές του νέου έτους, βάσει του κανονισμού 2024/88, προβλέπεται η ισοδύναμη επιβάρυνση των άμεσων μεταφορών πίστωσης με τις απλές μεταφορές πίστωσης.
• Μηδενίζονται οι χρεώσεις για ανάληψη μετρητών σε δημοτικές ενότητες όπου υπάρχει ΑΤΜ μόνο ενός τραπεζικού ιδρύματος. Σήμερα οι χρεώσεις είναι από 0 έως 3 ευρώ ανά συναλλαγή, ανάλογα με την τράπεζα. Αντίστοιχα μηδενίζονται οι χρεώσεις για ερώτηση υπολοίπου σε κάθε ΑΤΜ άλλης τράπεζας σε όλη τη χώρα, όπου σήμερα το κόστος ανέρχεται σε 0,2 ευρώ.
• Μηδενίζεται η χρέωση για φόρτιση προπληρωμένων καρτών για ποσό φόρτισης έως 100 ευρώ (από περίπου 1 ευρώ που ισχύει σήμερα).
• Διευρύνεται η χρήση του συστήματος άμεσων πληρωμών IRIS, καθώς αυξάνεται το όριο των ημερήσιων συναλλαγών στα 1.000 ευρώ από 500 ευρώ που είναι σήμερα. Συγκεκριμένα καθιερώνονται διακριτά όρια ημερήσιων συναλλαγών: 500 ευρώ μεταξύ πολιτών και 500 ευρώ για πληρωμές σε ελεύθερους επαγγελματίες. Υπενθυμίζεται πως οι πολίτες δεν πληρώνουν καμία προμήθεια για τις μεταξύ τους συναλλαγές, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν πολύ χαμηλότερες προμήθειες σε σχέση με τις αντίστοιχες που πληρώνουν αν η ίδια συναλλαγή γίνει μέσω POS. Το σύστημα IRIS έχει ήδη γίνει υποχρεωτικό για ελεύθερους επαγγελματίες και όπως δήλωσε ο κ. Χατζηδάκης έως τον Οκτώβριο του 2025 θα γίνει υποχρεωτικό για το σύνολο και των εμπορικών επιχειρήσεων. Το πλήθος των χρηστών ανέρχεται σε 3,4 εκατομμύρια για IRIS μεταξύ πολιτών και 560.000 για ελεύθερους επαγγελματίες. Η ενεργοποίηση των νέων ορίων εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί εντός 3-6 μηνών από σήμερα.
• Απελευθερώνεται η χορήγηση δανείων από τις εταιρείες πιστώσεων με στόχο την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Μέχρι σήμερα οι εταιρείες παροχής πιστώσεων μπορούν να δίνουν δάνεια μόνο σε επιχειρήσεις που έχουν οφειλές σε ρύθμιση ή με σκοπό την αναδιάρθρωση των οφειλών τους. Ετσι το πεδίο δραστηριοποίησής τους περιορίζεται στις επιχειρήσεις που έχουν χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα, περιορισμός που καταργείται με στόχο την αύξηση των δανειοδοτήσεων κυρίως προς μικρές επιχειρήσεις.
• Ενισχύονται η διαφάνεια, ο ανταγωνισμός και το πλαίσιο ενημέρωσης των πολιτών, οι οποίοι πλέον θα μπορούν να συγκρίνουν επιτόκια καταθέσεων και πιστώσεων, καθώς και χρεώσεις αλλά και προμήθειες που συνδέονται με τους λογαριασμούς πληρωμών. Η πληροφόρηση αυτή θα είναι διαθέσιμη στον ιστοχώρο της ΤτΕ από τις 7 Ιανουαρίου 2025.
Οπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, επεκτείνεται η μείωση κατά 50% των προμηθειών για αγορές από 10 ευρώ μέσω POS στη λεγόμενη «μικρή λιανική» στα 20 ευρώ. Το ανώτατο όριο της προμήθειας εκκαθάρισης για τις παραπάνω συναλλαγές είναι 0,5% και ο όγκος συναλλαγών που καλύπτεται ανέρχεται πλέον σε 2 δισ. ευρώ από 1 δισ. ευρώ κατ’ έτος.
Πίεση για διάθεση οικιστικών ακινήτων μέσω διπλασιασμού του ΕΝΦΙΑ
Μαστίγιο και καρότο εφαρμόζει η κυβέρνηση στο θέμα των ακινήτων, υποχρεώνοντας τις τράπεζες αφενός να χρηματοδοτήσουν τον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων και αφετέρου να επισπεύσουν τη διάθεση των οικιστικών ακινήτων που έχουν στην κατοχή τους είτε προς πώληση είτε προς ενοικίαση, προκειμένου να αποφύγουν τον διπλασιασμό του ΕΝΦΙΑ από το 2026. Συγκεκριμένα, οι τράπεζες δεσμεύθηκαν να διαθέσουν 100 εκατ. ευρώ –είτε ως δάνειο είτε ως μετοχικό κεφάλαιο– για τη σύσταση του φορέα, ο οποίος θα αγοράζει τα ακίνητα των ευάλωτων οφειλετών προκειμένου στη συνέχεια να τους τα ενοικιάζει για να αποφεύγουν έτσι την έξωση. Η περίοδος της επαναμίσθωσης θα φθάνει στα 12 χρόνια, ενώ κατά τη διάρκεια της μίσθωσης ή στη λήξη της ο οφειλέτης θα μπορεί να ασκήσει το δικαίωμά του για επαναγορά του ακινήτου.
Υπενθυμίζεται ότι η σύσταση του φορέα εκκρεμεί εδώ και δύο χρόνια ελλείψει επενδυτικού ενδιαφέροντος που θα χρηματοδοτήσει τη λειτουργία του, αλλά και ικανού αριθμού ευάλωτων νοικοκυριών που έχουν συναινέσει στην παράδοση του ακινήτου τους. Οπως εξήγησε η γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση, «προς το παρόν μιλάμε για μικρό αριθμό δανειοληπτών –μέχρι σήμερα 280 δανειολήπτες έχουν λάβει πιστοποιητικό ευάλωτου με προοπτική να ενταχθούν στον φορέα–, αλλά έχουμε υπολογίσει ότι με τα 100 εκατ. ευρώ μπορούν να ενταχθούν περίπου 2.000 κατοικίες». «Η διαγωνιστική διαδικασία έχει ξεκινήσει και έχουν προκύψει οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, αλλά διαπιστώθηκε η ανάγκη συνδρομής και του ελληνικού τραπεζικού τομέα προκειμένου να καταστεί βιώσιμη η επένδυση», σημείωσε η κ. Αλαμπάση, διαβεβαιώνοντας ότι η σύσταση του φορέα «θα προχωρήσει ανεξάρτητα από το εάν η διαγωνιστική διαδικασία για την προσέλκυση επενδυτών θα ευοδωθεί».
Οι τράπεζες θα διαθέσουν 100 εκατ. ευρώ για τη σύσταση του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, που εκκρεμεί εδώ και δύο χρόνια.
Σε ό,τι αφορά τον διπλασιασμό του ΕΝΦΙΑ, το μέτρο θα εφαρμοστεί σε όσα οικιστικά ακίνητα διαθέτουν στις 31/12/2025 οι τράπεζες και οι εταιρείες διαχείρισης ακινήτων και για τα οποία δεν υπάρχει ενεργό ηλεκτρονικό μισθωτήριο. Με αυτόν τον τρόπο, όπως εξήγησε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, δίνεται η δυνατότητα να διαθέσουν τα κλειστά ακίνητα στην αγορά είτε για ενοικίαση είτε για πώληση, με στόχο τη συγκράτηση των τιμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι τράπεζες διαθέτουν 21.458 ακίνητα και 9.604 οι εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, ένα μεγάλο μέρος εκ των οποίων είναι οικιστικά. Στοιχεία από τις τράπεζες προσδιορίζουν τα οικιστικά ακίνητα στις 8.500, ενώ άλλα τόσα έχουν οι εταιρείες διαχείρισης ακινήτων (Real Estate Companies – REOCOs) που έχουν δημιουργηθεί μέσω των τιτλοποιήσεων. Το πρόβλημα με αυτά τα ακίνητα εντοπίζεται στο γεγονός ότι τόσο οι τράπεζες όσο και οι εταιρείες διαχείρισης είναι υποχρεωμένες πριν βγάλουν προς πώληση το ακίνητο που έχουν αποκτήσει από τον πλειστηριασμό να το «καθαρίσουν» από τυχόν νομικές και τεχνικές παρατυπίες, διαδικασία που απαιτεί έως και δύο χρόνια ανάλογα με το είδος της παρατυπίας. Να σημειωθεί ότι ενώ η μεταβίβαση του ακινήτου προϋποθέτει την τακτοποίησή του, για την ενοικίαση δεν είναι προαπαιτούμενο και γι’ αυτό το υπουργείο συνέδεσε το θέμα διπλασιασμού του ΕΝΦΙΑ με την ύπαρξη ενεργού ηλεκτρονικού μισθωτηρίου. Οπως διευκρίνισε ο κ. Χατζηδάκης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα γραφειοκρατικά προβλήματα που υπάρχουν για την επίσπευση της διαδικασίας τακτοποίησης θα συσταθεί μεικτή επιτροπή που θα εξετάσει τα ζητήματα με στόχο να διευθετηθούν.
Τέλος, οι συστημικές τράπεζες θα διαθέσουν 100 εκατ. ευρώ για το πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» σχετικά με την ανακατασκευή σχολείων, ανεβάζοντας τους διαθέσιμους πόρους για το συγκεκριμένο πρόγραμμα στα 350 εκατ. ευρώ.
