Ευλογιά, πανώλη, αφθώδης πυρετός κ.ά. Πάνω από 86.500 αιγοπρόβατα έχουν θανατωθεί από τον Ιούλιο έως και σήμερα. 38.056 αιγοπρόβατα θανατώθηκαν λόγω της πανώλης. Στο μεταξύ, η επιδημία της ευλογιάς συνεχίζεται και μέχρι πριν από λίγες μέρες είχαν εντοπιστεί 240 εστίες σε όλη τη χώρα και είχαν πραγματοποιηθεί 48.371 θανατώσεις.
Από τους 10 κτηνοτρόφους που χάνουν το κοπάδι τους λόγω των ζωονόσων, λιγότεροι από δύο θα ξανασχοληθούν με την κτηνοτροφία, σύμφωνα με τις κτηνιατρικές υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι απανωτές κρίσεις με τη μορφή ζωονόσων στην ελληνική κτηνοτροφία δεν είναι τυχαίο γεγονός. Οφείλονται στο ότι οι πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων δεκαετιών δεν ασχολούνται πραγματικά με την ανάπτυξη του κλάδου που θα μπορούσε να συνεισφέρει στην οικονομία καθώς και στη διατροφική επάρκεια της χώρας, αλλά διαχειρίζονται τα υπάρχοντα κονδύλια για να κάνουν κομματική και προσωπική πολιτική.
Δύο κτηνοτρόφοι, ένας νυν και ένας πρώην, μιλούν στην «Κ» για τις διαρθρωτικές ασθένειες της ελληνικής κτηνοτροφίας που οδηγούν σε συρρίκνωσή της. Ο Νίκος Δημόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Κτηνοτρόφων Καβάλας, όταν εντάχθηκε στο πρόγραμμα νέων κτηνοτρόφων το 2005, έκανε υποχρεωτική εκπαίδευση για την καλλιέργεια του βαμβακιού, γιατί «δεν υπήρχαν άλλα διαθέσιμα σεμινάρια». Μιλάει στην «Κ» για τα προγράμματα που χρησιμοποιούνται μόνο για να δοθούν έμμεσα κάποια χρήματα στους κτηνοτρόφους, χωρίς να γίνεται πραγματική δουλειά, και για την αντίδραση των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης όταν τους επισημαίνονται τα προβλήματα. Ο Βασίλης Ροΐδης «γεννήθηκε μέσα στα ζώα», αλλά όταν τα έβαλε κάτω με χαρτί και μολύβι ανακάλυψε ότι έμπαινε μέσα και αποφάσισε να εγκαταλείψει την κτηνοτροφία και να ασχοληθεί με το ρύζι.
ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ
Υποτυπώδης η εκπαίδευση που προσφέρεται
Μονάδα με αγελάδες κρεατοπαραγωγής στο χωριό Λυκόστομο, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα Καβάλας – Δράμας, έχει ο Νίκος Δημόπουλος. «Δεν είχα χέρια, είμαι μόνος μου γι’ αυτό αποφάσισα να κάνω αυτή τη μονάδα. Οι αγελάδες κρεατοπαραγωγής είναι κάτι που μπορώ να χειριστώ μόνος μου», λέει. Οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι της περιοχής του έχουν αιγοπρόβατα, οπότε ως πρόεδρος του συλλόγου γνωρίζει από πρώτο χέρι τα προβλήματα.
Η ανακοίνωση από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης της αύξησης των αποζημιώσεων για όσους έχασαν τα ζώα τους λόγω της ευλογιάς δεν θα βοηθήσει την παραγωγή και τους παραγωγούς, λέει ο κτηνοτρόφος. Οι οριζόντιες αποζημιώσεις είναι πολλές φορές πεταμένα χρήματα που δεν πηγαίνουν στα χέρια των ανθρώπων που πραγματικά ασχολούνται και επενδύουν στην κτηνοτροφία. «Το 2013 και πάλι είχαμε ευλογιά και θανατώθηκαν πολλά ζώα. Οταν κάθε δέκα χρόνια χάνεις τη μονάδα σου από μια ασθένεια και πρέπει πάλι να αρχίσεις από το μηδέν, μια αποζημίωση για να αγοράσεις ζώα δεν θα σε κάνει να ξεκινήσεις από την αρχή», λέει. «Αγοράζεις λοιπόν τα ζώα –αν τα βρεις, γιατί δεν είναι εύκολο– αλλά μέχρι να φτάσουν στη μονάδα είσαι άνεργος στην ουσία. Εννοείται βέβαια ότι μόλις τα πάρεις δεν αρχίζεις το άρμεγμα. Χρειάζεται να μεγαλώσουν. Πώς θα ζήσεις και πώς θα τα ταΐσεις αυτό το χρονικό διάστημα;» αναρωτιέται. Βέβαια κάποιοι ίσως και να το προτιμούν να γίνουν έτσι τα πράγματα, αναφέρει, «για να πάρουν τα χρήματα και να φύγουν από τη δουλειά».
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην κτηνοτροφία, λέει ο κτηνοτρόφος, είναι ότι δεν υπάρχει εκπαίδευση, ως προαπαιτούμενο, «για να μπει κάποιος στο επάγγελμα για να καταλάβει τι χρειάζεται να κάνει και αν θα μπορέσει πραγματικά να τα βγάλει πέρα». Πολλά πράγματα γίνονται για να γίνουν, χωρίς να υπάρχει πραγματική έγνοια για την κτηνοτροφία. «Ολες οι δουλειές σού δίνουν ό,τι τους δίνεις», θα επαναλάβει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας.
Το 2005 όταν αποφάσισε να ενταχθεί σε πρόγραμμα νέου κτηνοτρόφου, για να πάρει την επιδότηση (τότε 20.000 ευρώ, σήμερα το ποσό φτάνει στις 40.000) έπρεπε να παρακολουθήσει 150 ώρες εκπαίδευσης. «Ρώτησα πού να πάω και με έστειλαν άρον άρον να κάνω εκπαίδευση ως νέος αγρότης. Λέω, “κτηνοτρόφος θέλω να γίνω”. Και μου είπαν δεν υπάρχει άλλο σεμινάριο, είναι το τελευταίο. Πήγαινε σε αυτό γιατί διαφορετικά θα χρειαστεί να επιστρέψεις τα χρήματα που πήρες για προκαταβολή. Ετσι έμαθα για τα βαμβάκια και τα ρύζια», προσθέτει με σαφή δόση ειρωνείας. Ετσι και αλλιώς, όμως, αυτές οι εκπαιδεύσεις δεν βοηθούν όσους θέλουν να ασχοληθούν πραγματικά με την παραγωγή. «Τα σεμινάρια που γίνονται και σήμερα είναι υποτυπώδη και πολλοί δηλώνουν και δεν πηγαίνουν καν. Την εκπαίδευση την κάνουν οι γεωπόνοι και οι κτηνίατροι, προϊστάμενοι στις ΔΑΟΚ, δημόσιοι υπάλληλοι που κάνουν μερικές ώρες μάθημα το απόγευμα για να πάρουν επιπλέον χρήματα, χωρίς να ξέρουν να διδάσκουν», περιγράφει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Κτηνοτρόφων Καβάλας.
«Ολα αυτά δείχνουν πόσο σοβαρό θα είναι το αποτέλεσμα. Γιατί το αποτέλεσμα θα έχει σχέση με την προετοιμασία, δεν γίνεται αλλιώς», επισημαίνει και πάλι.
Επειτα από πολλά προγράμματα νέων αγροτών η ηλικιακή σύνθεση των γεωργών και αγροτών δεν έχει αλλάξει δραστικά. Πού είναι λοιπόν όλοι αυτοί οι νέοι αγρότες; «Τα προγράμματα νέων αγροτών είναι στην πραγματικότητα ένας έμμεσος τρόπος για να χρηματοδοτηθούν οι πατεράδες των δικαιούχων. Κάνει ο πατέρας μια μεταβίβαση στον γιο, βγάζουν και μια άδεια για μια μικρή εγκατάσταση και παίρνουν τα χρήματα. Είναι αναμενόμενο και λογικό: Ποιος νέος στα 18 του βλέποντας τον πατέρα του να ταλαιπωρείται σε όλη του τη ζωή θα αποφασίσει σοβαρά να γίνει κτηνοτρόφος; Δεν είναι θελκτικό επάγγελμα. Ομως το θέμα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο τα χρήματα δεν πηγαίνουν στους πραγματικούς κτηνοτρόφους», καταλήγει ο παραγωγός. Ολα αυτά και πολλά άλλα, όπως λέει, τα γνωρίζουν οι υπουργοί και τα στελέχη του υπουργείου. «Κάθε φορά μας λένε «αυτό θα αλλάξει» και περνούν τα χρόνια και δεν αλλάζει τίποτα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΪΔΗΣ
Κλειστές πόρτες από βιομηχανίες και εμπόρους
«Γεννήθηκα κτηνοτρόφος, όλη η οικογένειά μου, ο παππούς μου, ο πατέρας μου, οι θείοι μου ήμασταν κτηνοτρόφοι», διηγείται ο παραγωγός που βρίσκεται στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης. Ετσι και ο ίδιος ακολούθησε τον δρόμο που ήξερε. Στην αρχή ασχολήθηκε με το κοπάδι του πατέρα του, αλλά μετά είπε να προχωρήσει ως νέος αγρότης – κτηνοτρόφος. «Μπήκα στο πρόγραμμα το 2003 και πήρα περίπου 300 ζώα Λακόν από τη Γαλλία. Τότε αν έκανες συνδυασμό γεωργία – κτηνοτροφία έπαιρνες περισσότερα χρήματα. Τα αγόρασα 200 ευρώ το κεφάλι, έτοιμα να γεννήσουν». Τα πρώτα χρόνια όλα πήγαιναν καλά, αλλά μετά το 2008 άρχισαν τα προβλήματα. «Το κρέας δεν είχε ζήτηση, το γάλα το πουλούσα φθηνά», λέει ο κ. Ροΐδης. Χτύπησε την πόρτα άλλων γαλακτοβιομηχανιών από αυτή που συνεργαζόταν ελπίζοντας να πετύχει καλύτερη τιμή. Στην αρχή όλοι ήταν θετικοί, αλλά όταν άκουγαν την περιοχή της εγκατάστασης έκαναν πίσω. «Α, μου έλεγαν, από Χαλάστρα δεν μπορούμε να έρθουμε. Μία δύο, κατάλαβα τι γινόταν. Οι βιομηχανίες έχουν χωρίσει περιοχές και δεν μπαίνει η μία στα χωράφια της άλλης».
Ο παραγωγός σκέφτηκε να βγάλει κάποια χρήματα δίνοντας ζώα για κρέας το Πάσχα. Προετοίμασε τα μικρά να είναι έτοιμα στην ώρα τους, αλλά και πάλι συνάντησε κλειστές πόρτες. «Είχα αρνιά έτοιμα για σφαγή το Πάσχα και δεν ερχόντουσαν οι έμποροι να τα πάρουν, έκαναν εισαγωγές και δεν ενδιαφέρονταν. Τους έπαιρνα τηλέφωνο τη Μεγάλη Δευτέρα και δεν το σήκωναν. Μετά με έπαιρναν τη Μεγάλη Πέμπτη και μου έλεγαν να τα δώσω στη μισή τιμή. Τι να έκανα, αλλιώς θα μου έμεναν», διηγείται. Ταυτόχρονα η καθημερινότητά του ήταν δεμένη με τη μονάδα. «Είχαμε πάει με τα παιδιά 5 μέρες διακοπές στη Χαλκιδική και κάθε πρωί ξυπνούσα στις 4 για να έρθω στη Χαλάστρα να αρμέξω τα ζώα και να γυρίσω πίσω. Τι να κάνω; Δεν μπορούσα να μην πάω με τα παιδιά», θυμάται ο παραγωγός. «Αλλά ήμουν νέος τότε, μπορούσα να κάνω τέτοια», προσθέτει.
Σιγά σιγά φάνηκε ότι και η επιλογή των «καλών» εισαγόμενων ζώων δεν ήταν η κατάλληλη. «Διαπίστωσα ότι η περιοχή μας δεν είναι για ζώα γιατί έχουμε μεγάλη υγρασία και πειράζονται τα πνευμόνια τους. Παθαίνουν πνευμονία και πεθαίνουν. Τα δικά μου ζώα ήταν ξένα και βελτιωμένα και ήταν ακόμα πιο ευαίσθητα. Ολα τα βελτιωμένα ζώα έχουν πρόβλημα προσαρμογής στις συνθήκες και στο κλίμα, και είναι πιο ευαίσθητα όταν δεν είναι σε πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον». Παρόλο που ο παραγωγός είχε κτήματα όπου καλλιεργούσε τριφύλλι, κριθάρι και καλαμπόκι για ζωοτροφή χρειαζόταν και να αγοράζει και έτσι το κοστολόγιό του αυξανόταν.
«Εχω σπουδάσει λογιστικά και έχω δουλέψει σε μεγάλες εταιρείες. Ηξερα λοιπόν να κάνω λογαριασμούς. Εβαλα κάτω τα έξοδα και τα έσοδα και είδα ότι μπαίνω μέσα. Τα χωράφια συντηρούσαν την οικογένεια και τα ζώα και όχι το αντίθετο όπως πρέπει να γίνεται για να είναι βιώσιμη η μονάδα. Αποφάσισα να πηδήξω από το πλοίο πριν βουλιάξει, γιατί έβλεπα ότι προς τα εκεί πηγαίναμε».
Ετσι το 2013 αποφάσισε να «χαλάσει» τα ζώα. «Πούλησα τα ζώα, πούλησα και το αρμεκτήριο για να μη μου μπουν ιδέες στο μέλλον. Μπορούσα να το κάνω, γιατί δεν είχα μεγάλο δανεισμό, δεν είχα ανοίγματα. Αλλιώς θα ήμουν εγκλωβισμένος». Σήμερα καλλιεργεί ρύζι στην περιοχή, μια καλλιέργεια που αυτή τη στιγμή δείχνει να έχει προοπτικές.
