Είναι δύσκολο να δεις το ποτήρι ακόμα και μισογεμάτο μετά την ολοκλήρωση της 29ης Συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα στο Μπακού. Εχοντας πίσω μας δύο χρονιές (2023 και 2024) οι οποίες αναμένεται να είναι οι δύο πιο θερμές στον πλανήτη από τότε που έχουμε στοιχεία, και με τη Γη να έχει ανεβάσει… πυρετό, αφού ήδη η θερμοκρασία της είναι 1,5 βαθμός Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, θα έπρεπε οι αποφάσεις στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν να ήταν πολύ πιο τολμηρές. Δυστυχώς για μία ακόμα φορά επικράτησαν τα συμφέροντα.
Στη βασική του απόφαση το COP29 αύξησε τα κονδύλια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες από 100 στα 300 δισ. δολάρια σε ετήσια βάση μέχρι το 2035, έναντι 1,3 τρισ. δολαρίων που είχε υπολογιστεί ως αναγκαίο κόστος. Ωστόσο δεν υπάρχει καταμερισμός για το ποσό αυτό (εξάλλου ούτε τα 100 δισ. δίνονταν στο σύνολό τους), ούτε διευκρίνιση εάν θα είναι πραγματική βοήθεια ή δάνεια, σε χώρες που είναι ήδη υπερχρεωμένες.
«Λίγα τα χρήματα»
«Επετεύχθη μια συμφωνία που δεν ικανοποιεί τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή κράτη και είναι ένα ερώτημα εάν ικανοποιεί και κάποιον. Είναι πολύ κατώτερη των πολύ έντονων φαινομένων που εξελίσσονται διεθνώς. Τα χρήματα είναι πολύ λιγότερα αυτών που απαιτούνται για να στηριχθούν οι προσπάθειες των κρατών που πλήττονται και τα οποία δεν ευθύνονται κιόλας για την κλιματική αλλαγή», τονίζει στην «Κ» ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εκπρόσωπος της Ελλάδας για την κλιματική αλλαγή. «Απαιτείται στροφή στις ΑΠΕ και απομάκρυνση από τον άνθρακα. Μελέτες που έχουμε κάνει στην Ακαδημία δείχνουν πως η Ευρώπη μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες έως και 80% χωρίς άνθρακα άμεσα, με την Ελλάδα και τη Γαλλία να έχουν πλεονέκτημα. Σε άλλες χώρες, που δεν έχουν επιδόσεις στις ΑΠΕ, επιπλέον λύσεις μπορεί να δώσει η κατακράτηση και αποθήκευση CO2», συμπληρώνει ο κ. Ζερεφός.
«Τα χρήματα είναι πολύ λιγότερα αυτών που απαιτούνται για να στηριχθούν τα κράτη που πλήττονται», τονίζει στην «Κ» ο Χρήστος Ζερεφός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών.
«Η COP29 στο Μπακού κινδύνευσε να μείνει στην ιστορία ως η δεύτερη –μετά αυτή της Κοπεγχάγης– διάσκεψη χωρίς συμφωνία, έστω και ασθενική. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό, ιδίως αν συναξιολογηθούν οι δύσκολες ημέρες που έρχονται για το θέμα με την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και η παρατηρούμενη προσπάθεια της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων να περιορίσει τη δυναμική της πράσινης μετάβασης. Υπό αυτό το πρίσμα, αν και δεν είναι μία διάσκεψη που θα τη θυμόμαστε για τις νίκες που κατήγαγε, σίγουρα δεν είναι πύρρειος νίκη, δηλαδή με τέτοιες απώλειες που ισοδυναμεί με ήττα», λέει στην «Κ» ο Kωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής στο ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ε.Ε. για την Κλιματική Αλλαγή.
Σχετικά με τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών, ο κ. Καρτάλης σημειώνει ότι το κονδύλι «δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη των χωρών αυτών να αναπτυχθούν χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ οι όροι για την παροχή και τη διαχείριση της χρηματοδότησης είναι ασαφείς και ενισχύουν το ήδη υπάρχον κλίμα καχυποψίας μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών». Μάλιστα υπογραμμίζει ότι απαιτούνται καθαροί όροι, «αντί για μεθοδεύσεις που –όπως προειδοποίησε ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες– θα οδηγήσουν σε νέες αποικιοκρατίες, αυτή τη φορά με όχημα την κλιματική αλλαγή». «Αν τέλος ξεχώριζα έναν τομέα στον οποίο η διάσκεψη απέτυχε παταγωδώς, είναι αυτός της επιβεβαίωσης του στόχου περί σταδιακής απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, όπως διεκδικεί η επιστημονική κοινότητα», τονίζει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ.
Από την πλευρά του ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης, σημειώνει πως «δύσκολα μπορείς να βρεις θετικά στη σύνοδο του Μπακού, αλλά υπήρχαν ορισμένα σημεία που αφήνουν ανοικτούς δρόμους για να συνεχίσουμε. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής έχουν πια δυσβάσταχτο κόστος, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια έπληξαν και χώρες της Δύσης. Δυστυχώς έπρεπε να γίνει κάτι μπροστά μας για να καταλάβουμε πόσο επικίνδυνα είναι τα πράγματα. Η κλιματική αλλαγή τρέχει πιο γρήγορα από τα μοντέλα, δεν μπορεί η κλιματική πολιτική να πηγαίνει σιγά σιγά. Οσο για το ποιος θα πληρώσει, είναι αξιοσημείωτο πως έχουν μείνει εκτός συζήτησης οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων που τόσες δεκαετίες έχουν βγάλει μεγάλα κέρδη, με τίμημα το περιβάλλον», τονίζει. Ας σημειωθεί ότι στο Μπακού καταγράφηκαν πάνω από 1.700 λομπίστες, πολλοί από εταιρείες ορυκτών καυσίμων.
Η επόμενη ημέρα
Πολλοί περιμένουν την επόμενη σύνοδο, την COP30, που θα πραγματοποιηθεί σε ένα χρόνο στο Μπελέμ της Βραζιλίας. Ο Ν. Χαραλαμπίδης σημειώνει πως θα μπορούσαν να γίνουν παράλληλα οι δύο διασκέψεις του ΟΗΕ, για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, αφού τα δύο αυτά μεγάλα θέματα αποτελούν περιβαλλοντική ενότητα και όχι όπως φέτος που έγιναν χωριστά με διαφορά λίγων ημερών, στο Αζερμπαϊτζάν και στην Κολομβία. «Παρά τον μετέωρο βηματισμό του COP29 υπάρχει χώρος για την ωρίμανση των ανοικτών θεμάτων ώστε να αποφασισθούν στην πολυαναμενόμενη (πλέον) διάσκεψη του 2025 στη Βραζιλία. Δυστυχώς, αυτό που λείπει είναι ο χρόνος, καθώς η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτερα από τις αποφάσεις που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή της», σημειώνει ο κ. Καρτάλης. Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την επόμενη ημέρα; «Να μην αναθεωρηθεί –όπως άρχισε ήδη να ψιθυρίζεται– με την επίκληση ότι δεν επιτυγχάνεται, ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου ώστε να φτάσει σε 2 ή και 3 βαθμούς Κελσίου. Θα πρόκειται για το οριστικό τέλος της πράσινης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα», υπογραμμίζει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ.
