Ο ΚΥΡΙΟΣ ΓΚΡΙ

Ποια ήταν η πρώτη μουσική που ακούστηκε στον πλανήτη; «Αυτή είναι μια ιστορία χωρίς αρχή», γράφει στο πρόσφατο (2021) βιβλίο του, «Five Straight Lines. A History of Music» (εκδ. Profile Books), ο μουσικολόγος Αντριου Γκαντ.

Κάθε φορά που ο κύριος Γκρι κρατάει μια ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης, ο νους του τρέχει στην ταινία του Αντρέι Βάιντα, «Δαντών».

Στα τέλη του 1908, ο Γάλλος συνθέτης Κλοντ Ντεμπισί αρρώστησε σοβαρά. Πήρε έξι χρόνια στους γιατρούς για να διαγνώσουν καρκίνο του παχέος εντέρου. Πώς αντιμετώπιζε τότε η ιατρική μια τόσο σοβαρή νόσο; Με δίαιτα, σωματική άσκηση, ακτινοθεραπείες, αλλά και με σειρά επώδυνων θεραπειών που έφεραν τον μεγάλο μουσικό στα όρια της τρέλας.

Φορούσε κάθε μέρα κοστούμι με γραβάτα και καπέλο. Από το φθινόπωρο του 1938, οπότε προσλήφθηκε στο περιοδικό The New Yorker, όταν δεν ήταν στους δρόμους για ρεπορτάζ, ερχόταν στο γραφείο του στις εννέα και έφευγε στις έξι.

«Ο πατέρας μου εγκατέλειψε τη μητέρα μου λίγο μετά τη γέννησή μου», γράφει ο Ρομέν Γκαρί στο ερεθιστικό «Η υπόσχεση της αυγής» (εκδ. Στερέωμα, στην έξοχη μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα). Ιδιαίτερη περίπτωση ο Γκαρί.

Παραμονή Πρωτοχρονιάς, κατευθυνόμενοι προς το σπίτι της Μαρίας στο Γουδί για το ρεβεγιόν, περνάμε έξω από το «Αγία Σοφία». Κοιτάμε την είσοδο· το δρομάκι που οδηγεί στην παιδογκολογική κλινική «Ελπίδα-Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη».

Ο κύριος Γκρι περιδιαβαίνει το Μουσείο Μουσικών Οργάνων των Βρυξελλών. Εχει φορέσει τα ακουστικά του και μπροστά σε κάθε έκθεμα που έχει το ειδικό σήμα, πληκτρολογεί τον κωδικό που βλέπει στο μηχάνημα που του έδωσαν στην είσοδο του μουσείου: για ένα-δύο λεπτά ακούει τον ήχο κάθε οργάνου.

Το προσωπικό αφιέρωμα του κυρίου Γκρι στον Αντζελο Μπανταλαμέντι, που μας άφησε πριν από λίγες ημέρες: δύο τραγούδια και τρία ορχηστρικά κομμάτια του, όλα από ταινίες του Ντέιβιντ Λιντς. «Ο Μπανταλαμέντι μας απενοχοποίησε: μας έκανε να αποδεχθούμε ότι ακόμα και ένα γλυκερό κομμάτι μπορεί να σε συνεπάρει.

«Εκείνη, διάσημη ηθοποιός, ελεύθερη και ασυμβίβαστη, που θεωρείται αυταρχική, οξύθυμη. Εκείνος, διάσημος συγγραφέας, στρατευμένος, επαναστάτης, το έργο του οποίου διακατέχεται από μια ηθική αξίωση και μια υψηλή ιδέα της δικαιοσύνης, παντρεμένος με κάποια άλλη».

«Θυμάσαι τον πρίγκιπα Ροστισλάβ;» με ρώτησε. Ναι, τον θυμάμαι. Το νεανικό συμφωνικό ποίημα του Ραχμάνινοφ, εμπνευσμένο από την ομότιτλη μπαλάντα του Αλεξέι Κονσταντίνοβιτς Τολστόι (δεύτερου ξαδέλφου του Λέοντος), άνοιξε δρόμους: από τον «Βράχο» στις «Καμπάνες» του Πόε και από τη Δεύτερη Συμφωνία στο Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα.

Τον Νοέμβριο κάποιο έντομο τον τσίμπησε στην πλάτη. Τον Δεκέμβριο το αίμα του μολύνθηκε. Και κάπως έτσι, απλά όσο και παράλογα, πέθανε. Στα πενήντα του. Παραμονές Χριστουγέννων του 1935, σε ένα νοσοκομείο της Βιέννης, ένας άνδρας ξέρει πως το τέλος πλησιάζει.

«Γεια σας, δρ Τάισον. Η ερώτηση που θέλω να σας κάνω… είναι αν πιστεύετε σε ένα υπερφυσικό ον όπως ο Θεός και αν υπάρχουν προοπτικές για μια μετά θάνατον ζωή».