Ο ΚΥΡΙΟΣ ΓΚΡΙ

Κάθε Αύγουστο, ο κύριος Γκρι επιστρέφει σε παλιά, αγαπημένα του ποιήματα. Πριν από λίγα χρόνια είχε μνημονεύσει, τέτοιες μέρες ήταν, τον εξαίσιο «Φυλλομάντη» του Οδυσσέα Ελύτη. Φέτος, από το μέρος όπου έφυγε για να κρυφτεί μακριά απ’ όλους, μου έγραψε για το ποίημα ενός ποιητή που θαυμάζει πολύ, του Μιχάλη Γκανά: «Το μπλε που σε τυλίγει» από τη συλλογή «Μαύρα λιθάρια» του 1980.

Ηταν μια ιστορία που είχε να κάνει με μαχαίρια. Δύο καλεσμένοι σχολιάζουν σε ένα κοκτέιλ πάρτι τα αφρικανικά εγχειρίδια που έχουν οι οικοδεσπότες. Ο Λον, που σαγηνεύεται από αυτά, ρωτώντας κάθε τόσο τον νεότερό του Τζόνι αν η συζήτηση τον ενοχλεί. Ο Τζόνι αρνείται αλλά ο αναγνώστης πληροφορείται πως η όλη κουβέντα προκαλεί μια δυσάρεστη ανάμνηση μέσα του.

Λόγω της ημέρας, ο κύριος Γκρι απαριθμεί μερικές από τις αγαπημένες του μουσικές και τραγούδια που εμπνέονται από τη Σελήνη και τα άστρα.

Εβλεπαν καθημερινά μια όμορφη κοπέλα να περπατά στον δρόμο. Ηταν η Ελόια Ενέιντα Πάες Πίντο, δεκαεπτά ετών τότε, το 1962, η οποία ζούσε στα νότια του Ρίο ντε Τζανέιρο, πάνω σχεδόν στην παραλία, στην οδό Μοντενέγκρο της Ιπανίμα. Κάθε φορά την έβλεπαν να οδεύει προς τη θάλασσα, τον ωκεανό.

Είναι κάτι που ο κύριος Γκρι διάβασε στο New York Magazine: πώς γύρισε ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ τη σκηνή του τελετουργικού σεξουαλικού οργίου στην τελευταία του ταινία, «Μάτια ερμητικά κλειστά» (1999). Πώς ξεκίνησε ως κάτι αφαιρετικό, αλλά στην πορεία ο Κιούμπρικ απαίτησε να βγει κάτι πολύ πιο τολμηρό, διατηρώντας όμως τη μυστηριακή, θρησκευτική ατμόσφαιρα.

Ο κύριος Γκρι ξύπνησε μέσα στη νύχτα με μια έντονη γεύση του καλοκαιριού του 1974. Από τότε δηλαδή που θυμάται βουλευτικές εκλογές. Το έχουν πει άνθρωποι ευφυείς: το παρελθόν είναι μια άλλη χώρα. Οντως· ήταν μια άλλη Ελλάδα εκείνη.

Στις 27 Ιανουαρίου του 1951, στις 5.45 το πρωί, αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-50D έριξε την πρώτη ατομική βόμβα σε αμερικανικό έδαφος, στην έρημο της Νεβάδας. Εως τότε, οι Αμερικανοί προτιμούσαν για τις ατομικές δοκιμές τους τις νήσους Μάρσαλ, στον Ειρηνικό: έτσι κατέκαψαν έναν επίγειο παράδεισο.

Τον Απρίλιο του 1986, ο κύριος Γκρι ήταν δεκαέξι χρόνων. Επέστρεφε ένα μεσημέρι σπίτι όταν άρχισε να βρέχει. Η μαμά του τον περίμενε στη βεράντα. Του φώναξε: «Ελα γρήγορα σπίτι. Η βροχή είναι τοξική. Γεμάτη ραδιενέργεια απ’ το Τσερνόμπιλ». Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ο κύριος Γκρι άκουγε τη λέξη «τοξική».

Στις 2 Ιουνίου του 1989, τέτοιες μέρες δηλαδή αλλά πριν από τριάντα ολόκληρα χρόνια, δόθηκε η πρεμιέρα του «Κύκλου των χαμένων ποιητών». Ο κύριος Γκρι σπούδαζε τότε, σε ένα λιμάνι γεμάτο ανέργους που έβριζαν τη Θάτσερ, κάπου στα βορειοανατολικά της Αγγλίας, σε ένα obscure, ασήμαντο δηλαδή, πανεπιστήμιο.

Τον Μάρτιο του 1955 πέθανε ο Ιταλοελβετός μηχανικός Μικέλε Μπέσο, στα 82 του. Ηταν παλαιός και στενός φίλος του Αλμπερτ Αϊνστάιν. Το όνομα του Μπέσο είναι συνδεδεμένο με μια επιστολή συμπαράστασης που έστειλε ο Αϊνστάιν στην οικογένεια του φίλου του όταν αυτός πέθανε, η οποία καταλήγει ως εξής: «Τώρα, για μία ακόμη φορά, προηγήθηκε ελαφρώς από μένα στην αποχώρησή του από αυτόν τον παράξενο κόσμο. Αυτό δεν έχει σημασία. Για ανθρώπους σαν κι εμάς, που πιστεύουμε στη φυσική, ο διαχωρισμός παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος έχει μονάχα τη σημασία μιας εξαιρετικά επίμονης, πράγματι, ψευδαίσθησης».

Στους «Φόνους πάνω απ’ το Μανχάταν» ο Γούντι Αλεν βγαίνει από τη Μετροπόλιταν Οπερα, έπειτα από παράσταση Βάγκνερ, αναφωνώντας: «Κάθε φορά που ακούω Βάγκνερ, μου ’ρχεται να εισβάλω στην Πολωνία!».

«Ηταν στην εποχή του Γεωργίου του Γ΄ που τα προαναφερθέντα πρόσωπα έζησαν και φιλονίκησαν· καλοί ή κακοί, όμορφοι ή άσχημοι, πλούσιοι ή φτωχοί, είναι όλοι τους ίσοι τώρα». Αυτός είναι ο περίφημος επίλογος του «Μπάρι Λίντον» από τον Ουίλιαμ Θάκερεϊ – τον οποίο διατήρησε αυτούσιο ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ στη μνημειώδη κινηματογραφική μεταφορά του κλασικού μυθιστορήματος το 1975.