ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ενόψει των σημερινών γερμανικών εκλογών, το παρόν άρθρο αφορά τη σχέση της συνταγματικής φιλελεύθερης δημοκρατίας με αυτούς που τη «μισούν». Το θέμα είναι κεφαλαιώδες. Επιχειρούμε εδώ απλώς κάποιες σκέψεις.

Οταν ο Αϊζάια Μπερλίν, ο σπουδαίος διανοούμενος του 20ού αιώνα, έφυγε από τη Σοβιετική Ρωσία και έφθασε στο Λονδίνο το 1921, ήταν μόλις 11 ετών. Είχε καταφέρει να ξεφύγει από την καταπίεση των μπολσεβίκων και τον αυξανόμενο αντισημιτισμό.

Ο Περικλής, ο αρχαίος ημών, στη δημηγορία του όπου προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος, περιγράφει, μεταξύ άλλων, τις διαφορές ανάμεσα στην αθηναϊκή αρχή και στην Πελοποννησιακή Συμμαχία. Τη μεταφέρει ο Θουκυδίδης στο Β΄ βιβλίο της Ιστορίας του.

«Η δημοκρατία δεν είναι στατική. Απαιτεί συνεχή καινοτομία, επαγρύπνηση και συλλογική δράση», υποστηρίζει ο πρώην πρωθυπουργός και επισημαίνει ότι οι αξίες της δημοκρατίας αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις.

Ματιά σε ένα πιστό αντίγραφο του αρχαίου κληρωτηρίου που κατασκεύασε η Γαλλική Σχολή Αθηνών.

«Ανησυχίες για την υγεία της δημοκρατίας των ΗΠΑ δεν είναι νέο φαινόμενο· οι δημοκρατικοί θεσμοί μας έχουν δοκιμαστεί και στο παρελθόν. Ομως, οι σημερινές απειλές στο σύστημα διακυβέρνησής μας είναι μεγάλες και άμεσες.

Οσο ακραίο κι αν ακούγεται, ο ηλικιωμένος κύριος με την πορτοκαλόχρου κόμη, που ορκίστηκε πρόσφατα πρόεδρος των ΗΠΑ, θα ήταν, υπό κανονικές συνθήκες, στη φυλακή, όχι στον Λευκό Οίκο.

Η προσήλωση του σοσιαλδημοκράτη Ραούλ Αλφονσίν στην αποκατάσταση του κράτους δικαίου συνέβαλε στην εκλογική νίκη του επί του Περονικού Κόμματος.

Στρατηγικές για αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων, καθώς και στην ανάπτυξη χρηματοοικονομικών, οικονομικών, τεχνολογικών και κοινωνικών δυνάμεων, είναι πιο καθοριστικές σε σύγκριση με την ικανότητα ανάπτυξης και χρήσης στρατιωτικών δυνάμεων.

Κλείνοντας το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα δύσκολα θα ανταποκριθεί στις υπαρξιακές απειλές που αντιμετωπίζει. Το 2024 «παρέδωσε» στο 2025 όλα τα αδιέξοδα που ανέδειξε στη δημοκρατία, στην οικονομία, και στη δημοσιογραφία. Είδαμε πού οδηγούν οι αδυναμίες των συστημάτων και θεσμών που γνωρίζαμε.

Τι σημαίνει για μια δημοκρατική ευρωπαϊκή χώρα να «τα πηγαίνει καλά»; Είναι οι μακροοικονομικοί δείκτες; Η ευτυχία των πολιτών; Οι χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Οσο κι αν θέλουμε να βρούμε μια μοναδική απάντηση, η πραγματικότητα είναι πάντα πιο σύνθετη. Υπάρχουν όμως πέντε βασικά κριτήρια που μας δείχνουν την πραγματική εικόνα.

Η καλύτερη δημοκρατία που είχαμε ποτέ δεν οδήγησε σε σύγκλιση με την Ευρώπη. Το 2022, η αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού στην Ελλάδα αντιπροσώπευε μόλις το 56,9% του μέσου μισθού στην Ευρωζώνη των «20». Γιατί;