Εδώ και τρία χρόνια κάθε πρωί ο 20χρονος Δημήτρης Βογιατζόγλου ξεκινάει από το σπίτι του στον Πειραιά γύρω στις 7.30 προς τον ΗΣΑΠ για τον προαστιακό σιδηρόδρομο, όπου επιβιβάζεται προς την Κόρινθο. Φθάνοντας εκεί, κατευθύνεται στο πανεπιστήμιο. Είναι τριτοετής φοιτητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
«Φτάνω γύρω στις δέκα, οριακά προτού ξεκινήσει το μάθημα. Είναι σαν να χτυπάω κάρτα. Πηγαίνω στη σχολή τέσσερις φορές την εβδομάδα, δεν κατοικώ μόνιμα στην Κόρινθο, αλλά αυτό είναι πιο οικονομικό», λέει στην «Κ». Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν άρχισαν να δημιουργούνται νέα τμήματα σε περιφερειακά πανεπιστήμια και (τότε) ΤΕΙ, στην πανεπιστημιακή αργκό εμφανίστηκε ο όρος «ιπτάμενοι καθηγητές» για όσους διδάσκοντες έμεναν μόνιμα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και ταξίδευαν στο ΑΕΙ, όπου εργάζονταν, τις ημέρες των μαθημάτων τους. Σήμερα, λόγω της οικονομικής κρίσης, της έλλειψης φοιτητικών εστιών σε διάφορες πόλεις και των «ιπτάμενων» ενοικίων, έχει παρατηρηθεί ένα ανάλογο φαινόμενο στους φοιτητές. Μάλιστα, πανεπιστημιακοί που μίλησαν στην «Κ» τόνισαν ότι σε κάποια τμήματα την τακτική αυτή ακολουθεί σημαντική μερίδα φοιτητών.
Λόγω εργασίας
Η 22χρονη Μαρία Σκληράκη αποφάσισε τα τελευταία χρόνια των σπουδών της στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Πάτρα να επιστρέψει στο πατρικό της στην Αθήνα· τώρα διανύει το πέμπτο έτος. Οι λόγοι; «Αποφάσισα να εργαστώ, είμαι ιδιωτική υπάλληλος. Η ζωή στην Πάτρα είναι άνετη, αλλά προτιμώ να μένω πλέον στην Αθήνα και πηγαίνω αραιά στο πανεπιστήμιο. Πολλοί συμφοιτητές μου κάνουν το ίδιο, από τα πρώτα χρόνια της σχολής», λέει στην «Κ».
Ενα δίωρο χρειάζεται από την περιοχή της Δάφνης στην Αθήνα, όπου το πατρικό της, μέχρι την Κόρινθο όπου σπουδάζει, η Aννα Μαρία Δαουλάρη, πρωτοετής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων. Πηγαίνει στη σχολή κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Πέμπτη. Η διαδρομή της είναι από τον σταθμό του μετρό προς τον προαστιακό για Κόρινθο. «Aλλα παιδιά πηγαίνουν με το ΚΤΕΛ από τον σταθμό του Κηφισού. Μου παίρνει ένα δίωρο για να πάω και ένα για επιστρέψω. Είναι σκέτη ταλαιπωρία. Κάποιες φορές με φίλους παίρνουμε ταξί για να πάμε απευθείας στο πανεπιστήμιο. Μοιραζόμαστε το κόστος και είναι πιο γρήγορα και άνετα. Πάντως, το κόστος είναι 15 με 20 ευρώ. Κάποιες Δευτέρες μένω το βράδυ και επιστρέφω στην Αθήνα την Τρίτη. Μένω ή σε φίλους ή σε κάποιο δωμάτιο ξενοδοχείου με έκπτωση. Δεν υπάρχουν φοιτητικές εστίες στην Κόρινθο, αλλά και τα σπίτια είναι ακριβά. Τα ενοίκια ξεκινούν από 400 ευρώ τον μήνα. Κάποιοι συμφοιτητές μου χρειάζεται να δουλεύουν για να τα βγάλουν πέρα», λέει η Αννα Μαρία.
Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή
«Το 80% με 90% των φοιτητών δεν μένει στην Κόρινθο», παρατηρεί στην «Κ» ο Πέτρος Μπακοπάνος, ο οποίος διανύει το τρίτο έτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων. Ο ίδιος πηγαίνει στη σχολή κάθε Τρίτη, Τετάρτη και Παρασκευή και είτε επιστρέφει κάθε βράδυ στην Αθήνα είτε την Τρίτη μένει σε φίλους και σπάνια σε ξενοδοχείο. Το επέλεξε γιατί βρήκε μία θέση εργασίας σε εταιρεία στην Αθήνα και μάλιστα σε αντικείμενο που τον ενδιέφερε. «Είναι πλέον μία τακτική που επεκτείνεται και τη βλέπουμε να ξεκινάει ακόμη και από τους πρωτοετείς. Το λέω γιατί είναι σύνηθες οι φοιτητές προς το τέλος των σπουδών να περιορίζουν την παρουσία τους στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα», δηλώνει ο ίδιος.
Σπουδές από απόσταση
«Παρατηρούμε ότι οι φοιτητές έρχονται στα μαθήματα τις δύο πρώτες εβδομάδες και κατόπιν αραιώνουν. Το φαινόμενο δίνει ένα μήνυμα ότι πρόκειται για σπουδές εξ αποστάσεως, προς τις οποίες υπάρχει έντονη ροπή».
Ιωάννης Βενέτης
Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών
«Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο έχει ενταθεί. Παρατηρούμε ότι οι φοιτητές έρχονται στα μαθήματα τις δύο πρώτες εβδομάδες και κατόπιν αρχίζουν να αραιώνουν. Πολλοί από κοντινές πόλεις πηγαινοέρχονται. Επίσης, βλέπουμε ότι περίπου 30% με 40% των φοιτητών δεν παίρνουν τα συγγράμματα. Προφανώς υπάρχει το e-class, όπου ανεβάζουμε εκπαιδευτικό υλικό, διαλέξεις των καθηγητών, θέματα εξετάσεων από παλαιότερα έτη. Είναι δικαιολογημένοι οι φοιτητές, εάν μπορούν, να μη μένουν μόνιμα στην Πάτρα, λόγω του κόστους ζωής και των ενοικίων, αλλά το φαινόμενο αυτό δίνει ένα μήνυμα ότι πρόκειται για σπουδές εξ αποστάσεως, προς τις οποίες υπάρχει έντονη ροπή», τονίζει, μιλώντας στην «Κ» για το θέμα ο Ιωάννης Βενέτης, αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Θεμάτων και Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πατρών.
«Είναι πλέον μια πραγματικότητα και στο ίδρυμά μας», σημειώνει στην «Κ» ο Σταμάτης Αγγελόπουλος, πρύτανης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ), με έδρα τη Θεσσαλονίκη και σχολές στο Κιλκίς, στις Σέρρες και στην Κατερίνη. «Υπάρχουν τμήματα στις περιφερειακές πόλεις του ιδρύματος στα οποία περίπου 50% των φοιτητών μένουν μόνιμα στην πόλη. Ρόλο παίζει, φυσικά, και εάν το τμήμα έχει μεγάλο αριθμό εργαστηριακών μαθημάτων, στα οποία η παρακολούθηση είναι υποχρεωτική», προσθέτει ο κ. Αγγελόπουλος. Το θέμα έχει απασχολήσει και τις δημοτικές αρχές των πόλεων, που έχουν επενδύσει στην παρουσία των φοιτητών για την τόνωση της τοπικής οικονομίας (ενοικίαση σπιτιών, εστίαση).
«Η οικογένειά μου έχει νοικιάσει σπίτι στην Τρίπολη. Πήγα, λοιπόν, με την προοπτική να μείνω εκεί για όλα τα χρόνια των σπουδών. Το συνολικό κόστος –ενοίκιο, νερό, ηλεκτρικό– είναι περίπου 600 ευρώ. Πλέον έχω αρχίσει να σκέφτομαι να επιστρέψω στο πατρικό μου, στην Αθήνα, λόγω κόστους, αλλά και επειδή δεν έχω συνηθίσει τη ζωή της Τρίπολης», λέει ο 18χρονος Θοδωρής Δημητρακόπουλος, πρωτοετής φοιτητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. «Προς το παρόν πηγαίνω με αυτοκίνητο στη σχολή από την Τετάρτη έως και την Παρασκευή, γιατί αυτές τις ημέρες έχω υποχρεωτικά μαθήματα. Οι περισσότεροι από τους συμφοιτητές μου, το ίδιο κάνουν. Ορόσημο για την τελική απόφαση εάν θα μείνω στην Τρίπολη είναι οι εξετάσεις του χειμερινού εξαμήνου», προσθέτει ο ίδιος.
Οι παρενέργειες
Η εκ περιτροπής παρουσία των φοιτητών στις σχολές τους επηρεάζει και το επίπεδο της φοίτησης και των σπουδών. «Με τον τρόπο αυτό χάνεις μεγάλο μέρος της ζωής του πανεπιστημίου. Σπουδές δεν είναι μόνο η παρακολούθηση των μαθημάτων. Είναι και η επαφή με τους καθηγητές, με συμφοιτητές, η μελέτη σε αναγνωστήρια. Επίσης, διαλέγοντας συγκεκριμένες ημέρες για να παρακολουθείς, χάνεις ευκαιρίες για μαθήματα που είναι πολύ ενδιαφέροντα, αλλά δεν διδάσκονται τις ημέρες που σε βολεύουν», παρατηρεί ο Πέτρος Μπακοπάνος. «Η βιβλιοθήκη και το αναγνωστήριο είναι μικρά, τα επιλέγουν ελάχιστοι φοιτητές. Δεν νιώθω ότι υπάρχει ακαδημαϊκό κλίμα, φοιτητική ζωή μέσα στο πανεπιστήμιο», δηλώνει από την πλευρά του για το τμήμα της Κορίνθου ο Δημήτρης Βογιατζόγλου.
Οι μισοί μένουν εκτός
«Υπάρχουν τμήματα στις περιφερειακές πόλεις του ιδρύματος (Κιλκίς, Σέρρες, Κατερίνη) στα οποία περίπου 50% των φοιτητών μένουν μόνιμα στην πόλη».
Σταμάτης Αγγελόπουλος
Πρύτανης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος, με έδρα τη Θεσσαλονίκη
«Εάν δεν παρακολουθείς τα μαθήματα διά ζώσης, δυσκολεύεσαι, δεν είναι εύκολο να τα κατανοήσεις. Εγώ έχω μείνει πίσω και θα πάρω βοήθεια από έναν μαθηματικό ή από κάποιον συμφοιτητή μεγαλύτερου έτους που έχει περάσει τα μαθήματα», προσθέτει η Μαρία Σκληράκη.
«Στην Τρίπολη έχουμε βιβλιοθήκη, αλλά δεν υπάρχει μεγάλη προσέλευση φοιτητών. Παράλληλα, δεν έχω νιώσει στο τμήμα μου να υπάρχει ακαδημαϊκό κλίμα, το οποίο φτιάχνεται από την επαφή των φοιτητών με τους καθηγητές.
Εγώ δεν έχω κάποια σύνδεση με τους καθηγητές· ίσως να οφείλεται, βέβαια, στο ότι είμαι φρέσκος στο πανεπιστήμιο», αναφέρει ο Θοδωρής Δημητρακόπουλος.
Πάντως, όπως τονίζει ο πρύτανης του ΔΙΠΑΕ, «στο πανεπιστήμιο πρέπει κάθε φοιτητής να ενσωματωθεί στην κοινότητα. Σπουδές δεν είναι μόνο να παρακολουθείς μαθήματα και να δίνεις εξετάσεις. Και αυτό ισχύει όχι μόνο στα εργαστηριακά μαθήματα, αλλά και στα θεωρητικά. Αλλιώς είσαι περαστικός».
