Οι κουβέντες στο μπλόκο της Καρδίτσας σταματούν και οι αγρότες μαζεύονται μπροστά από την τηλεόραση. Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Χρήστος Κέλλας είναι καλεσμένος στο στούντιο. «Σωπάστε να ακούσουμε», λένε οι αγρότες στο μπλόκο. Στιγμές αργότερα πιάνουν «διάλογο» με την τηλεόραση, αντιδρούν σε όσα λέει ο αρμόδιος κυβερνητικός αξιωματούχος για τις αγροτικές κινητοποιήσεις. «Δεν απαντάει. Τι να πει, όμως, ψέματα;».
Η τηλεόραση είναι στημένη μέσα σε μια λευκή τέντα, μεγάλη περίπου όσο ένα καφενείο στο χωριό. Στο κέντρο της έχει στηθεί μια σιδερένια ξυλόσομπα – η υγρασία του χειμώνα στον Κάμπο περονιάζει τα κόκαλα. Tριγύρω υπάρχουν καρέκλες, λίγες προμήθειες και χριστουγεννιάτικα λαμπάκια κολλημένα πάνω στο νάιλον. Το δάπεδο της τέντας, όμως, είναι άσφαλτος και λευκές διαγραμμίσεις. Είμαστε πάνω στην εθνική οδό, στον Ε65, περίπου στη μέση του πουθενά.
Διάλογος live
«Πάρ’ τους τηλέφωνο τώρα, να κάνεις παρέμβαση», λένε οι αγρότες στον Κώστα Τζέλα, βετεράνο των μπλόκων στην Καρδίτσα που παρακολουθεί σιωπηλός. Καλεί στον σταθμό για να απαντήσει ζωντανά στον υφυπουργό, όμως λίγες στιγμές μετά ο παρουσιαστής τού απαντάει από την οθόνη ότι θα βγει στον αέρα την επόμενη μέρα, γιατί ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πολύτιμος. «Τον προστατεύουν», λένε οι αγρότες. Η εκπομπή περνάει στο επόμενο θέμα της επικαιρότητας, βγαίνουμε από την τέντα έξω στον κρύο αέρα της εθνικής.
Το πρώτο μπλόκο – Το μπλόκο της Νίκαιας έχει έναν συμβολισμό, λένε οι αγρότες. «Σημειώθηκαν επεισόδια, έχουμε συλληφθέντες, όμως κόψαμε την Ελλάδα στα δύο. Μετά από εμάς, πολλοί αγρότες πήραν θάρρος», αναφέρουν.
«Το ηθικό μας είναι ακμαιότατο, κάθε μέρα φτάνουν εδώ νέα τρακτέρ», λέει στην «Κ» ο Κώστας Τζέλας. Το μπλόκο της Καρδίτσας είναι από τα μεγαλύτερα της χώρας. Στήθηκε την πρώτη μέρα των κινητοποιήσεων μαζί με εκείνο της Νίκαιας στη Λάρισα, κόβοντας την Ελλάδα στη μέση. Το πρωινό της Τετάρτης μια πλατφόρμα έκανε μανούβρες για να ξεφορτώσουν οι αγρότες καυσόξυλα για τις σόμπες και τις ψησταριές. Κάποια παρμπρίζ των τρακτέρ είναι στολισμένα με λαμπάκια και Αγιους Βασίληδες. Υπάρχουν πολλά πανό με υποστηρικτικά μηνύματα – ένα από αυτά είναι γραμμένο από τους οπαδούς της τοπικής Αναγέννησης Καρδίτσας.
Οι τελευταίοι
Ο Ευθύμιος Χατζηγιάννης κατάγεται από τους Σοφάδες. Καλλιεργεί σιτάρι, βιομηχανική ντομάτα και άλλα αγροτικά προϊόντα. Λέει ότι το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο διαχωρισμός σε «έντιμους» και μη παραγωγούς, εξαγριώνει περισσότερο τον αγροτικό κόσμο. «Μας κοροϊδεύουν», σχολιάζει κι έπειτα μιλάει για τις χαμηλές τιμές των προϊόντων, τα χρέη σε γεωπόνους και προμηθευτές και τη φετινή προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης, η οποία καταβλήθηκε μειωμένη και δόθηκε την επόμενη μέρα για τα ασφάλιστρα του ΕΛΓΑ.
Ο Χατζηγιάννης ανήκει στη γενιά των τριαντάρηδων αγροτών. Δεν έζησαν τα αγροτικά μπλόκα του 1996, κάποιοι ήταν τότε ακόμη αγέννητοι. Και με έναν τρόπο είναι η τελευταία νέα γενιά αγροτών στη Θεσσαλία, διότι τα χωριά του Κάμπου ερημώνουν. Στον εσωτερικό επαρχιακό δρόμο από την Καρδίτσα έως τη Λάρισα, τα χωριά είναι αφημένα σε μια απόκοσμη ησυχία – Αμπελώνας, Ορφανά, Λεύκη, Υπέρεια, Αύρα, Κρήνη.
Τα σχολεία κλείνουν γιατί δεν γεννιούνται παιδιά και τα καφενεία έγιναν αποθήκες για τις μπάλες με άχυρο. Υπάρχουν εκτάσεις στη θεσσαλική ενδοχώρα που θυμίζουν νεκρή ζώνη η οποία εγκαταλείφθηκε από τους ανθρώπους. Σε λιγοστά σπίτια μόνο είναι στημένες στις αυλές παιδικές κούνιες, για τα εγγόνια που θα ‘ρθουν το καλοκαίρι και τις γιορτές.
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Δημογραφικών Μελετών και Ερευνών (Βύρων Κοτζαμάνης, Βασίλης Παππάς, Νοέμβριος 2024), η Περιφέρεια της Θεσσαλίας δεν βρίσκεται στην πλέον δυσμενή δημογραφικά θέση συγκρινόμενη με τις λοιπές ελληνικές Περιφέρειες. Εχει μικρή μείωση πληθυσμού και είναι κοντά στον εθνικό μέσο όρο σε γεννήσεις και θανάτους. Στην ύπαιθρο, όμως, οι μεταβολές πληθυσμού σε πολλά χωριά έχουν χαρακτηριστικά δημογραφικής κατάρρευσης, με επιπτώσεις στην οικονομική, την κοινωνική και την εδαφική συνοχή της Περιφέρειας, όπως σημειώνεται.
Ο Αχιλλέας Παναγιώτου, 31 ετών, στο μπλόκο της Νίκαιας στη Λάρισα, είναι ο τελευταίος αγρότης στο δικό του χωριό, το Καστρί Αγιάς. Καλλιεργεί ζωοτροφές, σιτάρι και τριφύλλι. «Δεν έχω λάβει ακόμη τις αποζημιώσεις από την καταστροφή του “Daniel” το 2023», λέει στην «Κ». «Ζούμε με δανεικά και δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε».
Ο Χρήστος Παππάς ήρθε στο μπλόκο στην εθνική οδό από τον Αμπελώνα της Λάρισας. Είναι 30 χρόνων. Στις 20 Σεπτεμβρίου τα 350 πρόβατα στη μονάδα του θανατώθηκαν λόγω κρούσματος ευλογιάς. «Είναι πολύ σκληρό, όμως παλεύω για το μέλλον», λέει. Ο νεαρός κτηνοτρόφος που έχασε το κοπάδι του ζητάει να γίνει μαζικός εμβολιασμός στα αιγοπρόβατα, για να ανακοπεί η εξάπλωση της ασθένειας και να είναι εφικτή η ανασύσταση του ζωικού κεφαλαίου.
Δεν συμμερίζεται την άποψη του υπουργείου και των κτηνιάτρων που υποστηρίζουν ότι ο μαζικός εμβολιασμός θα καταστήσει τη χώρα μας ενδημική της νόσου, επομένως θα υπάρξουν περιορισμοί στις εξαγωγές γάλακτος και φέτας.
Η συνέλευση
Το μπλόκο της Νίκαιας έχει έναν συμβολισμό, λένε οι άνθρωποι που έφτασαν πρώτοι εδώ την περασμένη Κυριακή. «Εχουμε συλληφθέντες στα δικαστήρια της Λάρισας, όμως κόψαμε την Ελλάδα στα δύο. Μετά από εμάς, πολλοί αγρότες πήραν θάρρος», αναφέρουν. Οι κομματικές ταυτότητες έως τώρα έχουν μείνει στην τσέπη. Τον οργανωτικό τόνο στη Θεσσαλία δίνουν «κόκκινοι» αγρότες, όμως μεγάλο μέρος των ανθρώπων στα μπλόκα είναι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας. Tα προηγούμενα 24ωρα από τη Νίκαια πέρασαν οδηγοί ταξί, φαρμακοποιοί, οδηγοί ντελίβερι, συνταξιούχοι και άνθρωποι από το τοπικό εργατικό κέντρο.
Δεν φαίνεται πάντως να υπάρχει κάποια ιεράρχηση στα αγροτικά αιτήματα – ζητούν κατώτερες εγγυημένες τιμές στα προϊόντα, αφορολόγητο πετρέλαιο, αγροτικό ρεύμα, καταβολή των κοινοτικών ενισχύσεων. Το πρόβλημα γίνεται περισσότερο σύνθετο από το γεγονός ότι στην πραγματικότητα υπάρχει προστιθέμενη οργή για τις αποζημιώσεις του Daniel, τον οικονομικό μαρασμό του Κάμπου και την ατιμωρησία, όπως λένε, των κεντρικών προσώπων στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Στο μεταξύ, ο κόσμος πυκνώνει στο μπλόκο. Βραδιάζει και στην εθνική οδό αρχίζει να πέφτει ένα ενοχλητικό ψιλόβροχο. Οι αγρότες μαζεύονται κάτω από τη γέφυρα – ένα τρακτέρ κι ένα αγροτικό φορτηγό γυρίζουν μετωπικά για να ρίξουν φως με τους προβολείς τους. Κάποιοι είναι ανεβασμένοι σε καρότσες και τρακτέρ για να ακούν καλύτερα.
«Δεν υπάρχει προοπτική» – «Δεν είναι οι πληρωμές, είναι ότι δεν υπάρχει καμία προοπτική. Εφόσον πατήσαμε στην εθνική, μπορούμε να πάμε παντού», είπε στους συγκεντρωμένους στη Νίκαια ο αγροτοσυνδικαλιστής Ρίζος Μαρούδας.
Αγρότες παίρνουν τον λόγο για να οργανώσουν το πρόγραμμα με τις βάρδιες στο μπλόκο –«την Κυριακή θα είναι ο Πλατύκαμπος»– και επίσης τα πρακτικά ζητήματα για το κρύο ή τα τρόφιμα που θα προσφέρουν τοπικοί συνεταιρισμοί. Κάποιος ζητάει να παρέμβει για να πει ότι όσο κρατήσουν τα μπλόκα, κανείς δεν πρέπει να συναντήσει βουλευτές με δική του πρωτοβουλία.
«Μη φοβηθείτε»
Πριν από αυτά, τον τηλεβόα πήρε ο Ρίζος Μαρούδας, αγροτοσυνδικαλιστής της Λάρισας και βετεράνος των κινητοποιήσεων. Είπε ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να καταλάβει γιατί οι αγρότες βρίσκονται στον δρόμο – «δεν είναι οι πληρωμές, είναι ότι δεν υπάρχει καμία προοπτική. Λένε ότι θα ανοίξουν την εθνική με τα ΜΑΤ. Μη φοβηθείτε, το λένε μόνο για να μας τρομοκρατήσουν. Εφόσον πατήσαμε στην εθνική, μπορούμε να πάμε παντού», σημείωσε.
«Σήμερα [σ.σ.: την περασμένη Τετάρτη] οι συνάδελφοί μας έφτασαν στον Προμαχώνα έπειτα από σκληρό αγώνα», είπε ο Μαρούδας και οι αγρότες στη συνέλευση κάτω από τη γέφυρα της εθνικής οδού ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. «Αγρότες και κτηνοτρόφοι θα αναπτυχθούν έως την Κυριακή σε όλη την Ελλάδα. Το σχέδιο της πανελλαδικής των μπλόκων εξελίσσεται με θαυμαστή ακρίβεια».
