Είναι η «δημοτικότητα» ενός αγίου αρκετή για να αιτιολογήσει τη νομιμοποίηση παλαιών αυθαιρεσιών και την κατασκευή νέων τεχνικών έργων μέσα στην καρδιά ενός εθνικού πάρκου; Το ερώτημα αυτό έχει προκύψει στην ακριτική Κόνιτσα, μετά και την απόφαση της Περιφέρειας Ηπείρου να αναθέσει μελέτη για τη βελτίωση της οδικής πρόσβασης σε μοναστήρι που βρίσκεται μέσα στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Το ζήτημα έχει διχάσει την τοπική κοινωνία και μάλιστα προ μηνός έγινε συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στο σχεδιαζόμενο έργο.
Η Μονή Στομίου βρίσκεται περίπου 1,5-2 ώρες πεζοπορίας από το γεφύρι της Κόνιτσας, στη χαράδρα του Αώου. Τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει σημαντική αύξηση στην επισκεψιμότητά της, εξαιτίας του μοναχού Παϊσίου, που αγιοποιήθηκε από την Εκκλησία το 2015. Ο Παΐσιος έζησε στο συγκεκριμένο μοναστήρι για τέσσερα έτη, ενώ πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κόνιτσα, όπου βρίσκεται και το –επισκέψιμο σήμερα– σπίτι του. Με την άνοδο της δημοτικότητας του Παϊσίου (στην οποία συνετέλεσε και τηλεοπτική σειρά με θέμα τη ζωή του), η Κόνιτσα «μπήκε στον χάρτη» του θρησκευτικού τουρισμού. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια επισκέπτες μεταφέρονταν στη Μονή Στομίου στις καρότσες αγροτικών οχημάτων, πληρώνοντας εισιτήριο, χρησιμοποιώντας παράνομα έναν δασικό χωματόδρομο στον οποίο είχε αφαιρεθεί η μπάρα εισόδου (και διαπλατύνθηκε με διάφορες παράνομες παρεμβάσεις και μπαζώματα).
Τον περασμένο Ιούλιο, η Περιφερειακή Επιτροπή αποφάσισε να προχωρήσει με συνοπτικές διαδικασίες (με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης και όχι με ανοιχτό διαγωνισμό) στην πρόσληψη τεχνικού συμβούλου για τη βελτίωση της πρόσβασης στη μονή (προϋπολογισμού 74.400 ευρώ). Ως αιτιολογία για την κατά παρέκκλιση διαδικασία η Περιφέρεια επικαλείται «την κατεπείγουσα ανάγκη εκτέλεσής της λόγω πολλών ατυχημάτων που έχουν συμβεί σε περιπατητές προς τη μονή».
Η δημοσιοποίηση της υπόθεσης προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Στα τέλη Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Κόνιτσα, από όπου προέκυψε η δημιουργία μιας τοπικής πρωτοβουλίας ενάντια στην εκτέλεση του έργου. «Η Περιφέρεια Ηπείρου, επικαλούμενη την ασφάλεια των επισκεπτών, επιχειρεί την περαιτέρω διάνοιξη του δρόμου εντός της χαράδρας, αναθέτοντας μελέτη δήθεν βελτίωσης του μονοπατιού και κάνοντας λόγο για οχήματα μεταφοράς και κατασκευές γεφυρών. Η υπόθεση δεν είναι νέα, εδώ και 20 χρόνια η μονή και ένα τμήμα της τοπικής κοινωνίας επιδιώκουν να ανοίξει κανονικός δρόμος –και να νομιμοποιηθούν όλες οι προηγούμενες παρανομίες– για το μοναστήρι ώστε να αυξηθεί η επισκεψιμότητά του», λέει ο Τάσος Κώτσικος, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Κόνιτσας.
«Εμείς υποστηρίζουμε μια μέση λύση», επισημαίνει ο Ανδρέας Παπασπύρου, δήμαρχος Κόνιτσας. «Υπάρχει έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Δασών που ορίζει ότι τον δασικό δρόμο μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο οχήματα της μονής που εξυπηρετούν τις ανάγκες των μοναχών, αστυνομία, Πυροσβεστική, ασθενοφόρα και οχήματα του δήμου. Αυτό πρέπει να τηρηθεί. Υπάρχει όμως σημείο του δρόμου όπου τα οχήματα περνούν δίπλα στην κοίτη του Αώου και άμα κατεβάζει πολύ νερό, δεν μπορούν να περάσουν. Η άποψή μας, λοιπόν, είναι να διασφαλιστεί με το έργο η δυνατότητα προσέγγισης της μονής, αλλά μόνο για όσους επιτρέπεται και όχι γενικά για επισκέπτες».
Η υπόθεση «πάγωσε» προσωρινά λόγω της αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας, ενώ το δασαρχείο Κόνιτσας τοποθέτησε και πάλι στα τέλη Οκτωβρίου μπάρα στον δρόμο. «Νομίζω ότι απλώς περιμένουν να “ξεφουσκώσει” η υπόθεση. Αν ο δρόμος διανοιχθεί μέσα στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου, είναι θέμα χρόνου να ανοίξει για όλους, νόμιμα ή παράνομα», λέει ο κ. Κώτσικος. «Το όραμά τους είναι να γίνει η Κόνιτσα όπως το Ζαγόρι, που δεν έχει πια σχολεία και κατοίκους, παρά μόνον “ανοίγει” Σαββατοκύριακα και γιορτές σαν σκηνικό για τους τουρίστες».
