Οικολογική ευαισθησία για να μη χαθεί το πάρκο της γειτονιάς; Ή κεκαλυμμένος ρατσισμός με θύματα ενήλικους συμπολίτες μας με νοητική υστέρηση που διεκδικούν ένα μέλλον μακριά από την αναχρονιστική εξορία των ασύλων και των ιδρυμάτων;
Η ιστορία της δωρεάς ενός οικοπέδου 279 τ.μ. σε μία από τις προνομιούχες ζώνες κατοικίας του Αμαρουσίου, νοτίως του ΚΑΤ, επαναφέρει με ένταση το θέμα της ουσιαστικής ένταξης των ΑμεΑ στην ελληνική κοινωνία, τις κατά τόπους ισχυρές αντιστάσεις που συναντούν παρόμοιες πρωτοβουλίες (με διαφορετικές, κάθε φορά, προφάσεις), αλλά και τη συχνά αμήχανη και διφορούμενη στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η δωρεά
Ολα ξεκίνησαν όταν ο κ. Βασίλης Παϊλόπουλος, πατέρας ατόμου με νοητική υστέρηση που ήδη φιλοξενείται σε αντίστοιχη, ενοικιαζόμενη δομή στο Μαρούσι, παραχώρησε στον Σύλλογο Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες «Αμαρυλλίς» (του οποίου ο ίδιος είναι ιδρυτικό μέλος) οικόπεδο έκτασης 280 τ.μ. επί της οδού Κωνσταντινουπόλεως υπό τον όρο ότι θα ανεγερθεί εκεί μια Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ), εφόσον ο Δήμος Αμαρουσίου τροποποιήσει ανάλογα το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής.
Κάπου εδώ αρχίζουν τα «δύσκολα». Το οικόπεδο αντιστοιχεί στο 6% μιας μακρόστενης λωρίδας πρασίνου 4,5 στρεμμάτων, δεσμευμένης από τον Δήμο Αμαρουσίου από το 1983(!) για τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου πρασίνου. Καθώς ο δήμος δεν αποζημίωσε ποτέ τους ιδιοκτήτες της έκτασης, η απαλλοτρίωση κατέπεσε και η έκταση επέστρεψε στους δικαιούχους της, σύμφωνα με σχετική νομοθεσία του 2020. Αυτό σημαίνει ότι ο χώρος πρασίνου στη συμβολή των οδών Ηρώδου Αττικού, Δεμέστιχα και Κωνσταντινουπόλεως υπάρχει σήμερα μόνο στα χαρτιά. Την ίδια στιγμή αποτελεί και μια πραγματικότητα 42 ετών για τους κατοίκους των γειτονικών πολυκατοικιών, οι οποίοι έχουν συνηθίσει στην ειδυλλιακή θέα μιας ελεύθερης από δόμηση έκτασης που με τις πρώτες βροχές γίνεται καταπράσινη.
Πάντως, ο Δήμος Αμαρουσίου αποδέχθηκε πριν από λίγες εβδομάδες το αίτημα του κ. Παϊλόπουλου για αλλαγή του ρυμοτομικού σχεδίου με σχετική απόφαση της δημοτικής του επιτροπής, που τυπικά άνοιγε τον δρόμο για την κατασκευή της Στέγης. Οταν, όμως, το θέμα πήγε στο θεσμικά αρμόδιο Δημοτικό Συμβούλιο, ομάδα κατοίκων της περιοχής ζήτησε και πέτυχε την αναβολή της συζήτησης, εγείροντας σοβαρούς περιβαλλοντικούς λόγους. «Αυτή θα είναι η αρχή του τέλους ενός πολύτιμου πνεύμονα πρασίνου στην καρδιά της πόλης μας», υποστηρίζουν.
Δικαίωμα, όχι πολυτέλεια – «Οι ΣΥΔ δεν είναι πολυτέλεια, είναι δικαίωμα των ανθρώπων με αναπηρία να ζουν μέσα στην κοινωνία και όχι στο περιθώριο», λέει η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνα Μιχαηλίδου.
Στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας σήμανε αμέσως συναγερμός. Οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαμονής (ΣΥΔ) βρίσκονται υπό τη δική του ομπρέλα. Η αντίδραση της υπουργού Δόμνας Μιχαηλίδου στο ενδεχόμενο ματαίωσης της δωρεάς ήταν έντονη. Οταν τη βρίσκουμε στο τηλέφωνο, είναι κατηγορηματική: «Από το 2019 και μετά έχουμε τριπλασιάσει τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να σταματήσει ένα έργο κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι ΣΥΔ δεν είναι πολυτέλεια, είναι δικαίωμα των ανθρώπων με αναπηρία να ζουν μέσα στην κοινωνία και όχι στο περιθώριο. Εκεί όπου κάποιοι επιλέγουν να βλέπουν “πάρκα”, εμείς βλέπουμε ανθρώπους που δικαιούνται στέγη, φροντίδα και αξιοπρέπεια».
Ποια επιβάρυνση;
Το οικόπεδο που έχει παραχωρηθεί από τον δωρητή καλύπτει μόλις το 6% της συνολικής έκτασης, αλλά αυτό που διακυβεύεται, όπως υποστηρίζει η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, είναι πολύ μεγαλύτερο: το αν η κοινωνία μας θα προχωρήσει με ενσυναίσθηση ή θα γυρίσει στην εποχή του φόβου και του αποκλεισμού. «Οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης δεν επιβαρύνουν τις γειτονιές· τις μεταμορφώνουν σε χώρους συμπερίληψης και σεβασμού».
Οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης είναι κανονικές κατοικίες έως τεσσάρων ατόμων εντός του οικιστικού ιστού, μέσα στις γειτονιές των πόλεων, όπου ενήλικοι με διαφορετικούς βαθμούς αναπηρίας ζουν και εργάζονται όπως όλοι οι υπόλοιποι, με τη βοήθεια ειδικού προσωπικού, αλλά χωρίς αποκλεισμούς. Η εμπειρία μας από την αντίστοιχη δομή στο κέντρο του Αμαρουσίου, όπου ζουν τα τελευταία 10 χρόνια τρεις γυναίκες λίγο μετά τα 40, επιβεβαιώνουν την απόλυτη επιτυχία του προγράμματος.
Η Ξένη, η Νίκη και η Θεώνη έχουν κατακτήσει μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα τέτοιο βαθμό αυτονομίας, που επισκέπτονται μόνες τους το καφέ, την ταβέρνα ή το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς τους. «Γι’ αυτό θέλουμε οι Στέγες να βρίσκονται στα κέντρα των πόλεων. Σε μια απόμερη περιοχή, στις παρυφές του οικιστικού ιστού ή εκτός αυτού, όλες αυτές οι δυνατότητες κοινωνικοποίησης και αυτονόμησης περιορίζονται σημαντικά», επισημαίνει η πρόεδρος του σωματείου «Αμαρυλλίς» Παναγιώτα Μαγιάκη.
Σήμερα λειτουργούν σε όλη τη χώρα 152 ΣΥΔ, στις οποίες διαβιούν 823 συμπολίτες μας με αναπηρία. Μόνο στην Αττική υπάρχουν 67 παρόμοιες Στέγες. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα χωρίς προβλήματα η χωροθέτησή τους στη μακρά πορεία αποασυλοποίησης των ΑΜΕΑ. Σε ευτυχώς λίγες περιπτώσεις, πολύτιμες δωρεές ιδιωτών που εξασφάλιζαν το οικόπεδο ή το κτίριο για τη δημιουργία της δομής έμειναν αναξιοποίητες όταν πανικόβλητοι δήμαρχοι έβρισκαν τις πιο απίθανες δικαιολογίες για να μην «κλονιστεί η κοινωνική συνοχή» της περιοχής τους.
Οι διαμαρτυρόμενοι
Στον αντίποδα, 126 περίοικοι του άτυπου πάρκου ετοιμάζονται να δώσουν δυναμικό «παρών» στο προγραμματισμένο για τη Δευτέρα Δημοτικό Συμβούλιο, προκειμένου να ζητήσουν την άμεση επανεπιβολή της απαλλοτρίωσης του χώρου. Η εκπρόσωπός τους Τζένη Βασιλούνη σπεύδει να μας ενημερώσει ότι υπήρξε και η ίδια κατά το παρελθόν πρόεδρος σωματείου ΑμεΑ στο Μαρούσι («Αμαρυσία Εστία»), επομένως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ευαισθησία της για τα άτομα με αναπηρία.
«Δεν ήμαστε ούτε ανάλγητοι ούτε εκτός θέματος. Φοβόμαστε πολύ ότι η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου θα ανοίξει τον δρόμο για την οικοδόμηση και του υπόλοιπου χώρου, που είναι το πάρκο της γειτονιάς μας για 42 ολόκληρα χρόνια». Σύμφωνα με την ίδια, ο Δήμος Αμαρουσίου θα πρέπει να προχωρήσει στην επανεπιβολή της απαλλοτρίωσης με την άμεση καταβολή της αποζημίωσης του ιδιοκτήτη με το ποσό της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου (221.000 ευρώ) και στη συνέχεια να αναζητηθεί κατάλληλο οικόπεδο, όπου θα μπορούσαν να δημιουργηθούν Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης όλων των σωματείων ΑμεΑ του Δήμου Αμαρουσίου. Και καταλήγει η εκπρόσωπος των κατοίκων απευθυνόμενη στον ίδιο τον δήμαρχο Αμαρουσίου Θεόδωρο Αμπατζόγλου: «Θέλει ο δήμος να χάσει έναν τόσο σημαντικό χώρο πρασίνου για 220.000 ευρώ;».
Ο κ. Βασίλης Παϊλόπουλος και οι συνεργάτες του στο σωματείο κάνουν λόγο για προσπάθεια παραπληροφόρησης, που «πατάει» στην άγνοια και στον φόβο των ανθρώπων για το τι είναι πραγματικά μια Στέγη Υποστηριζόμενης Διαμονής. «Πολλοί, ίσως, έχουν υπ’ όψιν τους εικόνες από ιδρύματα ή κέντρα περίθαλψης, αλλά δεν είναι καθόλου αυτή η περίπτωση. Μιλάμε για ένα ήσυχο σπίτι για τα παιδιά μας, που θα μπορούν να ζουν αυτόνομα και με αξιοπρέπεια και όταν εμείς δεν θα ήμαστε πια κοντά τους. Οσο για τις περιβαλλοντικές ανησυχίες τις καταλαβαίνουμε, αλλά το σπίτι των κοριτσιών μας θα καλύψει μόλις το 2,58% ολόκληρου του οικοδομικού τετραγώνου. Και, στο τέλος της γραφής, πιστεύουμε ακράδαντα ότι η κατασκευή της Στέγης διασφαλίζει το πάρκο, δεν το καταργεί. Η μικρή αυτή δωρεά είναι η ευκαιρία να κλείσει μια εκκρεμότητα 42 ετών».
Παραδόξως, ανάμεσα σε όσους κατοίκους αντιδρούν και στον δωρητή («γιατί υπάρχουν και πολλοί κάτοικοι που μας συμπαρίστανται», μας λέει ο κ. Παϊλόπουλος) υπάρχει ένα σημείο σύμπτωσης. Κι αυτό αφορά την ενεργοποίηση του δήμου για να αποκτήσει το σύνολο ή το υπόλοιπο 97,5% της έκτασης προκειμένου το πάρκο να κατοχυρωθεί θεσμικά και να γίνει πραγματικότητα με τις αντίστοιχες υποδομές.
Σιωπή
Ποια είναι όμως η άποψη του δημάρχου Αμαρουσίου Θεοδώρου Αμπατζόγλου για όλα αυτά; Οπως μας είπε στενός συνεργάτης του, ο ίδιος δεν θα ήθελε να πάρει θέση, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη «κρίσιμη διαβούλευση» με τους ενδιαφερομένους έτσι ώστε να αναζητηθεί η καλύτερη δυνατή λύση. Πολύ περισσότερο δε, ενόψει του Δημοτικού Συμβουλίου της Δευτέρας, όπου σε καμία περίπτωση δεν αναμένεται να ληφθεί οριστική απόφαση, καθώς εκκρεμούν ραντεβού του δημάρχου με τους εκπροσώπους και των δύο πλευρών την προσεχή Τρίτη και Πέμπτη. Ο λευκός καπνός αργεί ακόμη.
