«Η Χαλκίδα λέει “όχι” στο κλείσιμο των ΕΛΤΑ». Το πανό μοιάζει βγαλμένο από άλλη δεκαετία. Υστερα όμως από δύο ώρες στα ΕΛΤΑ του Βασιλικού Ευβοίας, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς γιατί η είδηση ότι το ταχυδρομείο θα κλείσει σε τρεις μήνες έχει ταράξει την κωμόπολη των 8.000 κατοίκων.
«Ξενούλα μου, τι κάνετε; Μη μου πεις ότι κλείνετε;», ρωτάει την προϊσταμένη η επαγγελματίας, που μπαίνει φουριόζα στο υποκατάστημα, το οποίο όσο είμαστε εκεί δεν σταματάει να υποδέχεται κόσμο. Η Χαρούλα Ρόκκου, η οποία διαθέτει κατάστημα με είδη γάμου και βαπτίσεων, δεν μπορεί να φανταστεί την επαγγελματική ρουτίνα της χωρίς τα ΕΛΤΑ. «Πρέπει να στείλω χρήματα σε εταιρείες. Τι θα κάνω; Θα κλείνω το μαγαζί και θα πηγαίνω στη Χαλκίδα ή θα προσλάβω άτομο μόνο για αυτή τη δουλειά;», λέει. Οπως μας εξηγεί, πηγαίνει έως και δύο φορές την ημέρα στο υποκατάστημα κάνοντας χρήση κυρίως της υπηρεσίας Eurobank, που της επιτρέπει να καταθέτει χρήματα στον δικό της λογαριασμό, αλλά και σε λογαριασμούς πελατών και προμηθευτών της.
Οι εναλλακτικές της στην πραγματικότητα δεν είναι πολλές. Στην κωμόπολη έχουν κλείσει εδώ και χρόνια όλες οι τράπεζες και δεν υπάρχει παρά μόνο ένα ATM. «Κάνω χρήση του e-banking, όμως όταν έχω μετρητά, δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να τα καταθέσω».
Πολλοί από τους πελάτες που πέρασαν από το γκισέ της προϊσταμένης ήταν επαγγελματίες που είχαν έρθει για τον ίδιο ακριβώς σκοπό: να καταθέσουν μετρητά ή να πραγματοποιήσουν μισθοδοσίες. Σύμφωνα με την ίδια, 1.500 άτομα τον μήνα χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες αυτές. Αν το υποκατάστημα έκλεινε τη Δευτέρα, όπως είχε εξαγγελθεί αρχικά, όλοι αυτοί θα έπρεπε να χάσουν χρόνο και χρήμα και να οδηγήσουν τουλάχιστον μισή ώρα, μέσα στην κίνηση, για να φτάσουν μέχρι τη Χαλκίδα και να υποστούν μεγάλη ταλαιπωρία.
Σίγουρα δεν ήταν αυτό που φαντάζονταν όταν επέλεγαν να ζήσουν στο Βασιλικό. Για κάποιους, ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν αποτελεί επιλογή. Παρότι πολλοί ηλικιωμένοι λαμβάνουν τη σύνταξή τους στο σπίτι, αρκετοί συνεχίζουν να προτιμούν το υποκατάστημα, σχηματίζοντας μια μακριά ουρά που φτάνει μέχρι το γειτονικό κρεοπωλείο.
«Στην περιοχή μας θα έπρεπε να γίνει μια εξαίρεση. Από όπου και αν το πιάσεις είναι λυπηρό. Τα έκλεισαν όλα, θα κλείσουν και αυτό;», αναρωτιέται η κ. Ρόκκου, εκφράζοντας το γενικό συναίσθημα των κατοίκων της περιοχής. Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, το Βασιλικό είδε να κλείνουν σταδιακά τα υποκαταστήματα τραπεζών που υπήρχαν εκεί. Σε κοντινά χωριά εξάλλου, που μπορεί να υπάρχουν περισσότερα ΑΤΜ, οι κάτοικοι αναφέρουν ότι κάποιες φορές δεν είναι λειτουργικά, γιατί δεν φροντίζουν οι τράπεζες να τα τροφοδοτούν σε τακτά διαστήματα. Τα ΕΛΤΑ είναι η μόνη σύνδεση που τους έχει απομείνει με το κεντρικό κράτος, μια σύνδεση που στα μάτια τους λαμβάνει μορφή κοινωνικής φροντίδας.
«Σαν το σπίτι μου»
Ενας από τους λόγους που το βιώνουν αυτό είναι η οικειότητα που αναπτύσσουν με τους εργαζομένους που απασχολούνται εκεί επί χρόνια. Η Ξένια Σιγανού είναι μία εξ αυτών. Προϊσταμένη του καταστήματος, εργάζεται 30 χρόνια στα ΕΛΤΑ. «Το πονάω σαν το σπίτι μου. Ενιωσα ότι με ξερίζωσαν από τη στιγμή που άκουσα ότι θα φύγουμε». Από την Πέμπτη, οπότε αναγκάστηκε να αναρτήσει στη βιτρίνα του υποκαταστήματος την ανακοίνωση του κλεισίματος, δεν σταμάτησε να σκέφτεται τη στιγμή που θα έπρεπε να πει στους πελάτες της να πάνε μέχρι τη Χαλκίδα για να εξυπηρετηθούν. Η αλήθεια είναι ότι γνωρίζει τους πελάτες έναν έναν. Ξέρει τη δουλειά τους, τις συνήθειες και τις ανάγκες τους. «Για εμένα δεν είναι δουλειά, είναι χαρά». Απόδειξη αυτού οι προσφωνήσεις των εξυπηρετούμενων, αλλά και η σακούλα με φρέσκα λαχανικά που βρίσκεται έξω από το γραφείο της – δώρο κατοίκου που ήθελε έτσι να την ευχαριστήσει.
«Θα κλείσουν και αυτό;» «Από όπου και αν το πιάσεις είναι λυπηρό. Τα έκλεισαν όλα, θα κλείσουν και αυτό;», λέει πελάτης του ταχυδρομείου. Τα υποκαταστήματα τραπεζών έκλεισαν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης· μόνο ένα ATM απέμεινε.
Αναφέροντας στην κ. Σιγανού πως, σύμφωνα με το υπάρχον πρόγραμμα, πολλές από τις λειτουργίες που επιτελούνται στο υποκατάστημα θα πραγματοποιούνται στο μέλλον από τον ταχυδρόμο, η ίδια αντιπαραθέτει την πραγματικότητα που βιώνει. Οπως περιγράφει, το υποκατάστημα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει πόρτα πόρτα για μεγάλα δέματα, διότι η υπηρεσία δεν διαθέτει παρά μόνο μηχανάκια, που οριακά μπορούν να μεταφέρουν δέματα ελάχιστων κιλών.
Την ίδια στιγμή, χάρη στην άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου, η μεταλλική ραφιέρα του υποκαταστήματος ξεχειλίζει από μικρού και μεσαίου μεγέθους δέματα, που περιέχουν από ρούχα μέχρι μηχανήματα. Η υπηρεσία, όπως υπογραμμίζει, δεν διαθέτει ούτε φορητό POS που να επιτρέπει την πληρωμή με κάρτα στην παράδοση κατ’ οίκον. «Τα ΕΛΤΑ θα έπρεπε ήδη να έχουν εκσυγχρονιστεί».
«Γιατί γίνεται αυτό; Για να κερδίσουν οι ιδιώτες;», αναρωτιέται ένας ηλικιωμένος, που περνάει την πόρτα μόνο και μόνο για να παραπονεθεί για τις πρόσφατες εξελίξεις. Αρκετοί διατυπώνουν την ίδια απορία, εκφράζοντας την επιφύλαξή τους απέναντι στον ιδιωτικό τομέα. Παρά τις αδυναμίες τους, αναγνωρίζουν ότι τα ΕΛΤΑ φτάνουν μέχρι τα πιο απομακρυσμένα χωριά της περιοχής, ενώ σε περιόδους όπως η πανδημία της COVID-19 δεν σταμάτησαν να τους εξυπηρετούν, δημιουργώντας μια σχέση εμπιστοσύνης.
Στην περιοχή της Ευβοίας, η διαμαρτυρία των κατοίκων ήταν ακόμη πιο έντονη, γιατί παράλληλα με το Βασιλικό επίκειται το κλείσιμο του υποκαταστήματος στη διπλανή Νέα Αρτάκη, καθώς και αυτών στην κοντινή Ερέτρια και στα Ψαχνά. «Ετσι δεν μπορείς να κάνεις αποκέντρωση», λέει ιδιοκτήτης πρατηρίου, υπογραμμίζοντας ότι για άλλη μία φορά το κεντρικό κράτος αγνοεί τον τρόπο λειτουργίας και τις ανάγκες της περιφέρειας. «Εδώ δεν είμαστε Παγκράτι και Κολωνάκι. Θέλουμε τον δικό μας άνθρωπο να μας βοηθήσει».
Προσκόλληση σε συνήθεια του παρελθόντος ή πραγματική ανάγκη; Κάποιοι κάτοικοι της Νέας Αρτάκης δεν φοβούνται να παραδεχτούν πως είναι το πρώτο. Ειδικά για μεγαλύτερους σε ηλικία, που δεν τους είναι εύκολο να αλλάξουν τρόπους. Για τον Βαγγέλη Ζερβά, ταχυδρόμο για πάνω από δύο δεκαετίες και συνδικαλιστή, είναι σίγουρα το δεύτερο. Θέλοντας να δείξει τις ιδιαιτερότητες μιας επαρχιακής πόλης, με οδηγεί στον χώρο όπου ταξινομεί τα γράμματα και τα δέματα. Εκεί έχει μια στοίβα με πυκνογραμμένες κόλλες Α4.
«Εχω σημειώσει ποιοι μένουν σε κάθε οδό και αριθμό. Είναι μια χαρτογράφηση δική μου. Οταν άρχισα να δουλεύω εδώ, έχασα εννέα κιλά σε δύο μήνες από το άγχος μου. Εδώ δεν είναι Αθήνα να έχει οδούς και αριθμούς. Ερχεται λογαριασμός ΔΕΗ μόνο με το όνομα του παραλήπτη και την ένδειξη Νέα Αρτάκη. Πού τον πας, αν δεν ξέρεις;». Ο Βαγγέλης επιλέγει ένα κυτίο και βάζει από εκεί τα γράμματα στη δερμάτινη τσάντα του. Ανεβαίνει στο μηχανάκι και περνώντας από την παραλιακή κατευθύνεται στις γειτονιές που θα εξυπηρετήσει.
Εμπιστοσύνη στον ταχυδρόμο – «Ο ταχυδρόμος είναι άνθρωπος του σπιτιού μας. Εχω δύο παιδιά στο εξωτερικό. Δεν έχω υπολογιστή. Περιμένω ένα δέμα, μια κάρτα. Αν κλείσει το υποκατάστημα, δεν ξέρω αν θα μου στείλουν τον Βαγγέλη
ή κάποιον άλλο».
Με το πού πατήσει την κόρνα, οι κάτοικοι προβάλλουν στην πόρτα χαμογελώντας. Η Μαρία Κεχαγιά τον προσκαλεί πάντα για ένα γρήγορο καφέ. «Ο ταχυδρόμος είναι άνθρωπος του σπιτιού μας. Τον περιμένουμε για να φέρει τη σύνταξη. Εχω δύο παιδιά στο εξωτερικό. Δεν έχω υπολογιστή. Περιμένω ένα δέμα, μια κάρτα. Αν κλείσει το υποκατάστημα, δεν ξέρω αν θα μου στείλουν τον Βαγγέλη ή κάποιον άλλο. Εγώ έχω εμπιστοσύνη στον Βαγγέλη», τονίζει. Η εμπιστοσύνη είναι τέτοια που αν δεν είναι σπίτι, η ηλικιωμένη γυναίκα τού λέει πού έχει αφήσει το κλειδί ζητώντας του να μεταφέρει το δέμα στο σπίτι.
Ο κ. Ζέρβας αναφέρει ότι έτσι όπως είναι η διανομή και οι τομείς στην επαρχία, είναι αδύνατον ένας διανομέας να κλείνει τηλεφωνικά ραντεβού, ακολουθώντας ένα νέο μοτίβο σύγχρονης διανομής, και να καταφέρει να συνεισφέρει στο κοινωνικό σύνολο.
Εχασαν το τρένο
Οι άνθρωποι που γνωρίζουν εκ των έσω τη λειτουργία των ΕΛΤΑ υποστηρίζουν πως τα ελληνικά ταχυδρομεία δεν κατάφεραν, λόγω αντιδράσεων, να αναδιαρθρωθούν εγκαίρως και έχασαν την ευκαιρία να προσαρμοστούν στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Δήμος και Περιφέρεια στην Εύβοια προθυμοποιούνται να προσφέρουν χώρους προκειμένου να στεγαστούν εκεί δωρεάν οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, έτσι ώστε και αν ακόμη χρειαστεί τελικά να κλείσουν τα υποκαταστήματα, αυτό να γίνει λίγο αργότερα, δίνοντας χρόνο στους κατοίκους των κωμοπόλεων να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
