«Απορήσαμε με την ελαφρότητα της πράξης. Κατέστρεψαν ένα μνημείο το οποίο το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού από το 2021 έχει χαρακτηρίσει ως εθνικό μνημείο της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς. Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί αυτό που συνέβη».
Ο Νίκος Θεοδωρίδης, πρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, μιλώντας στην «Κ» εκφράζει την αγανάκτησή του για την παρέμβαση του Δήμου Πρεβέζης στο εμβληματικό έργο «Ο Χορός του Ζαλόγγου», που στέκει από το 1961 στην κορυφή του ομώνυμου όρους. Σε μια φωτογραφία, που έλαβε προ ημερών στο κινητό του, είδε έκπληκτος το ιστορικό μνημείο του Γ. Ζογγολόπουλου με τις ηρωικές Σουλιώτισσες του Ζαλόγγου να φέρει πάνω του –καρφωμένα σε τέσσερα σημεία– θυρεούς και σημαίες.
Αφορμή για την πρωτοβουλία παρέμβασης στο έργο ήταν η εκδήλωση μνήμης που είχε προγραμματίσει ο δήμος το πρωί της 25ης Οκτωβρίου –παραμονή του εορτασμού του Αγίου Δημητρίου– στο σημείο μπροστά από το μνημείο, παρουσία τοπικών φορέων, εκπροσώπων της Εκκλησίας και μαθητών από τα σχολεία της περιοχής. Η αντίδραση του Ιδρύματος ήταν άμεση και στη σχετική ανακοίνωση που εκδόθηκε, μεταξύ άλλων, σημειωνόταν: «Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Περιφέρεια με συνέπεια και κόστος συντηρούν το μνημείο το οποίο αποτελεί μοναδικό στολίδι στην περιοχή και ο Δήμος το βανδαλίζει».
Η αρμολόγηση του έργου έχει γίνει με ειδικές ρητίνες και υλικά από συνεργεία του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τη συμμετοχή ειδικών αρχαιολόγων συντηρητών.
«Είναι απίστευτο να έχει συμβεί κάτι τέτοιο όταν μάλιστα για αυτό το έργο το 2013 ξοδεύτηκαν τόσα χρήματα για να γίνει η αρμολόγηση με ειδικές ρητίνες και υλικά από συνεργεία του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τη συμμετοχή ειδικών αρχαιολόγων συντηρητών», σχολιάζει στην «Κ» ο κ. Θεοδωρίδης.
«Τι πάτε να κάνετε εκεί;»
Ο Θεόδωρος Δράκος, δημοτικός σύμβουλος Πρεβέζης και πρώην πρόεδρος της Κοινότητας Καμαρίνας, ήταν παρών τη στιγμή που τρεις υπάλληλοι του δήμου έφτασαν στο σημείo το πρωί της εκδήλωσης για να καρφώσουν τους θυρεούς πάνω στο μνημείο. «Τους είδα ξαφνικά με το σκεπάρνι στα χέρια και τους ρώτησα “τι πάτε να κάνετε εκεί;” Μου απάντησαν ότι είχαν εντολή να βάλουν τα εθνόσημα. Υπήρξε έντονη αντιπαράθεση πριν τα βάλουν, αλλά δεν κατάφερα να το αποτρέψω», περιγράφει.
Το θέμα αποτέλεσε αυτές τις μέρες σημείο έντονης αντιπαράθεσης μέσα στο δημοτικό συμβούλιο της Πρέβεζας, αλλά και θέμα συζήτησης σε όλη την περιοχή. Η Αθηνά Κωνσταντάκη, αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πρέβεζας, βλέποντας τις φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν αμέσως μετά το τέλος της εκδήλωσης στα τοπικά Μέσα παρενέβη με επικριτική διάθεση.
Σύμφωνα με το άρθρο 10 του νόμου 4858/2021 «απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του».
«Δεν θα αναφερθώ στο ότι επιλέχθηκε μία άκαιρη ημερομηνία για να τιμηθεί η ηρωική θυσία, η οποία ως ιστορικό γεγονός τοποθετείται στις 18 Δεκεμβρίου 1803 και όχι παραμονή του Αγίου Δημητρίου. Θα σταθώ κυρίως στο γεγονός ότι προκειμένου να “εξωραϊσθεί” ο περιβάλλων χώρος της όλης διαδικασίας τοποθετήθηκαν με καρφιά επί του μνημείου τέσσερις θυρεοί με το εθνόσημο και σημαίες. Γιατί; Εκεί βόλευε; Πομφόλυγες η απόδοση τιμής!», τόνισε σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αφού σχολίασε τη σημασία του πρωτοποριακού γλυπτού συμπλέγματος και την ιστορική, καλλιτεχνική και τεχνική του αξία, η κυρία Κωνσταντάκη εξήγησε ότι για αυτούς ακριβώς τους λόγους εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις του νόμου 4858/2021 και συγκεκριμένα στο άρθρο 10. Σε αυτό όπως αναφέρεται «απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του».
«Για εμένα τα μνημεία είναι φορείς μνήμης, δεν μπορούμε να τα πληγώνουμε», δήλωσε η ίδια στην «Κ». «Σεβόμαστε την ιστορία μας, σεβόμαστε κι αυτά. Δεν είμαστε αποκομμένοι, είμαστε η συνέχειά τους».
«Από αβλεψία»
«Eνα μικρό στικάκι μπήκε, μια ακίδα. Δεν τοποθετήθηκε καρφί πάνω στο μνημείο», μας λέει ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Λεωνίδας Αργυρός. Ο ίδιος τονίζει ότι δεν δόθηκε κάποια εντολή από την πλευρά της δημοτικής αρχής και πως «υπάλληλοι του δήμου τοποθέτησαν από αβλεψία τους θυρεούς πάνω στο μνημείο».
«Αμέσως μετά το τέλος των εκδηλώσεων και του χορού του Ζαλόγγου, δηλαδή μέσα σε μισή ώρα», προσθέτει, «αφαιρέθηκαν γρήγορα, και είναι βέβαιο ότι το μνημείο δεν έχει υποστεί κάποια ζημιά. Μην ξεχνάτε ότι ο δήμος φροντίζει το έργο, παρότι δεν είναι δική μας αρμοδιότητα. Ο περιβάλλων χώρος βρίσκεται υπό τη συνεχή επίβλεψή μας και τα συνεργεία μας τον καθαρίζουν τακτικά. Αλλά και σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τη σωστή λειτουργία του μνημείου, από τα σκαλοπάτια μέχρι τον χώρο ψηλά, το έχουμε αναλάβει εμείς. Σε κάθε περίπτωση, θα αποκαταστήσουμε ό,τι χρειαστεί», απαντά ο κ. Αργυρός, σημειώνοντας μάλιστα ότι το μνημείο του Ζογγολόπουλου είναι πολύ σημαντικό και για τον ίδιο.
«Η μητέρα μου κατάγεται από αυτό το χωριό, από την Καμαρίνα, κι έχω ιδιαίτερη ευαισθησία. Από κάτω βρίσκεται και ο πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της Κασσώπης, οπότε είναι ένα σύμπλεγμα μνημείων σε αυτή την περιοχή το οποίο είναι πολύ σημαντικό».
Να αναλάβουν οι ειδικοί
Η αποκαθήλωση των θυρεών άφησε στο έργο κάποιες τρύπες οι οποίες, όπως λέει ο πρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, θα πρέπει να κλείσουν με πολύ ειδικές ρητίνες. Κάνει μάλιστα έκκληση να μην επέμβει κανένα συνεργείο μέχρι να αναλάβει κάποιος ειδικός την επισκευή και τη συντήρησή του, η οποία είναι προγραμματισμένη για το επόμενο διάστημα.
Για την αρχαιολόγο Αθηνά Κωνσταντάκη, η αποκατάσταση των οπών πάνω στο έργο θα πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό, καθώς η θέση του, στο υψόμετρο των περίπου 800 μέτρων, το καθιστά ευάλωτο στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. «Εάν αυτές οι οπές που έμειναν από τα καρφιά αφεθούν για καιρό, τότε υφίσταται κίνδυνος για το μνημείο διότι παλεύει με τις καιρικές συνθήκες. Βρίσκεται στην κορυφή του βουνού και δέχεται έντονη βροχόπτωση και κεραυνούς. Οταν θα αρχίσει να βρέχει, δεν ξέρω ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για το μνημείο».
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου κάνει έκκληση να μην επέμβει κανένα συνεργείο μέχρι να αναλάβει κάποιος ειδικός την επισκευή και τη συντήρηση του μνημείου, η οποία είναι προγραμματισμένη για το επόμενο διάστημα.
«Ο Χορός του Ζαλόγγου», προστατεύεται από την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων στα Γιάννενα, ενώ ήδη για το περιστατικό έχει ενημερωθεί το υπουργείο Πολιτισμού, από το οποίο αναμένονται αντιδράσεις. «Με το μήνυμά μου, θέλησα να χτυπήσω ένα καμπανάκι σε όλους. Να ξυπνήσουμε και να μάθουμε να αντιδρούμε, ο καθένας όσο μπορεί και με τον τρόπο που μπορεί. Είναι σημαντικό να μη βλέπουμε τέτοιες πρακτικές να επαναλαμβάνονται», λέει η κ. Κωνσταντάκη.
Για τον κ. Θεοδωρίδη, το ζήτημα εστιάζεται στο έλλειμμα σεβασμού που ο ίδιος διακρίνει συνολικά σήμερα στον δημόσιο χώρο και ειδικά απέναντι σε έργα τέχνης, ακόμη και στα πολύ δημοφιλή. Κατά τον ίδιο, υπάρχουν ενδεδειγμένες λύσεις. «Είναι σημαντική η εκπαίδευση στα σχολεία και θα πρέπει η ενημέρωση να ξεκινά από τις μικρές τάξεις», σημειώνει.
