Η καταβολή των επιδοτήσεων στους Ελληνες αγρότες κρέμεται από μια κλωστή λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων) και το νέο πρόγραμμα επιδότησης για καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων έχει προς το παρόν ακυρωθεί λόγω παρατυπιών. Ομως η νέα ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) 2028-2034 είναι πολύ πιθανό να περιέχει απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος για τις οποίες οι Ελληνες αγρότες όχι μόνο δεν είναι έτοιμοι, αλλά ούτε καν έχουν ακούσει κάτι.
Η πιθανότητα να μην μπορούμε να απορροφήσουμε κονδύλια στο άμεσο μέλλον λόγω ελλιπούς προετοιμασίας είναι παραπάνω από ορατή. Ενδεικτικά, το σχέδιο για τη νέα ΚΑΠ που κατέθεσε πρόσφατα η Δανία, προτείνει την επιδότηση της αγροτικής παραγωγής μόνο εφόσον πρόκειται για πράσινες πολιτικές με σαφή επίδραση στην προστασία του περιβάλλοντος.
Είκοσι δημοσιογράφοι από διαφορετικές χώρες της Ε.Ε. παρακολουθήσαμε στην Κοπεγχάγη την παρουσίαση του Στρατηγικού Σχεδίου της Δανίας για τη νέα προγραμματική περίοδο της ΚΑΠ 2027-2034. Το ταξίδι διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την DG Agri στο πλαίσιο της επιμόρφωσης και της ενημέρωσης για την ΚΑΠ σε δημοσιογράφους των κρατών-μελών.
Προτείνεται η οικονομική στήριξη προς τους αγρότες να γίνεται με βάση, μεταξύ άλλων, τη συνεισφορά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την εξοικονόμηση νερού.
Το προηγούμενο καλοκαίρι κατατέθηκε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ, δηλαδή ο τρόπος, τα μέτρα και οι προϋποθέσεις με βάση τα οποία θα κατανεμηθούν 386,6 δισ. ευρώ στους αγρότες κάθε κράτους-μέλους τη συγκεκριμένη εξαετία. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα αποφασιστεί το μέλλον της Ευρωπαϊκής Αγροτικής Πολιτικής και κατά συνέπεια και η αγροτική παραγωγή σε κάθε ένα από τα κράτη-μέλη. Και δυστυχώς όσο εμείς αγωνιζόμαστε να ξεμπλέξουμε με το κουβάρι και τις συνέπειες του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, άλλα κράτη επενδύουν στην πράσινη ανάπτυξη και στην καινοτομία.
H Δανία έχει αποφασίσει έως το 2030 να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται από τον αγροτικό τομέα κατά 55%-65% σε σχέση με τις εκπομπές του 1990, χωρίς όμως να μειώσει και την αγροτική της παραγωγή. Πώς θα το καταφέρει αυτό; Μειώνοντας τις εκτάσεις που καλλιεργούνται εντατικά με την επιβολή φόρου στους αγρότες, χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής για την αύξηση της παραγωγής ανά στρέμμα και μειώνοντας το ποσοστό κατανάλωσης κρέατος ανά άτομο. Η παγκόσμια γεωργία ευθύνεται για την εκπομπή έως και του 20% των αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν την κλιματική αλλαγή.
«Πρωτεΐνες μπορούμε να πάρουμε και από άλλες πηγές εκτός από το κρέας και τα γαλακτοκομικά», λέει ο Νιλς Πέτερ Νόρινγκ, επικεφαλής Κλιματικής και Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Δανικού Συμβουλίου Γεωργίας και Τροφίμων. Οπως αποκαλύπτει, μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες είναι ήδη έτοιμες να εγκαταστήσουν νέες γραμμές παραγωγής που θα παρασκευάζουν προϊόντα με πρωτεΐνες χωρίς αυτές να προέρχονται από το γάλα των αγελάδων ή των αμνοεριφίων.
Και όλα αυτά από την κυβέρνηση της χώρας που παράγει περισσότερο κρέας ανά κάτοικο από οποιαδήποτε άλλη χώρα και διαθέτει μεγάλη γαλακτοβιομηχανία. Οι Δανοί φτάνουν τα 6 εκατομμύρια, αλλά στη χώρα εκτρέφονται πάνω από 25 εκατ. χοίροι. Η δανική γεωργία εξάγει περισσότερα αγροτικά προϊόντα από όσα εισάγει, με το χοιρινό και τα γαλακτοκομικά να είναι το δυνατό της σημείο.
Να σημειώσουμε, επίσης, ότι η μέση αγροτική εκμετάλλευση στη Δανία είναι περίπου 800 στρέμματα και η χώρα έχει 35.000 παραγωγούς. Μόνο το 30% του πληθυσμού της χώρας διαμένει σε καθαρά αστικές περιοχές, ενώ το 30% κατοικεί σε αγροτικές ζώνες. Αυτό οφείλεται κυρίως στη νομοθεσία της χώρας που καθορίζει ότι αν ασχολείσαι με την αγροτική παραγωγή οφείλεις να μένεις στα χωράφια σου. Επίσης, δεν μπορείς να κατέχεις αγροτική έκταση αν δεν την καλλιεργείς.
Η αγροτική οικονομία της Δανίας δεν έχει βέβαια καμία σχέση με την ελληνική. Στην Ελλάδα το μέσο μέγεθος της αγροτικής εκμετάλλευσης είναι 60 στρέμματα και πολλές φορές η έκταση αυτή δεν είναι ενιαία αλλά κατακερματισμένη σε πολλά τμήματα. Το 2024 επίσης 660.000 ήταν οι Ελληνες ενεργοί αγρότες.
Οι προτάσεις αυτές αποκτούν σημαντική βαρύτητα δεδομένου ότι η Δανία έχει την προεδρία της Ε.Ε. έως το τέλος του έτους. Η Δανία προτείνει τη σταδιακή πλήρη αντικατάσταση της βασικής ενίσχυσης του ποσού που σήμερα λαμβάνει κάθε αγρότης, με βάση συγκεκριμένα δεδομένα, με πράσινη επιδότηση, οικονομική στήριξη δηλαδή με βάση τη συνεισφορά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την εξοικονόμηση νερού, τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων και την καλή διαβίωση των ζώων!
Ζητείται από τους γεωργούς να εγκαταλείψουν τα εδάφη με τύρφη που απορροφούν τεράστιες ποσότητες άνθρακα. Εναλλακτικά θα τους επιβάλλεται φόρος ανάλογα τη γη που καλλιεργούν και πώς τη χρησιμοποιούν.
Η κυβέρνηση της Δανίας μέσω του στρατηγικού σχεδίου που κατέθεσε πρόσφατα ζητάει από τους αγρότες της να μην καλλιεργήσουν στα εδάφη όπου υπάρχει τύρφη (peatland), δηλαδή μερικώς αποσυντεθειμένη οργανική ύλη λόγω της υγρασίας. Οι περιοχές αυτές που υπάρχουν στη Δανία αλλά και σε άλλα κράτη της Βόρειας Ευρώπης, έχουν τη δυνατότητα να απορροφούν τεράστιες ποσότητες άνθρακα, περισσότερο από τα δάση, και αποτελούν φυσικά φίλτρα που συγκρατούν και καθαρίζουν το νερό.
Για όσους αγρότες δεν θέλουν να τηρήσουν τους νέους κανόνες και θέλουν να συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται όλη την έκταση που έχουν συμπεριλαμβανομένων αυτών των εκτάσεων, προβλέπεται από το 2030 η επιβολή CO2 φόρου ανάλογα τη γη που καλλιεργούν και πώς την χρησιμοποιούν. Η κάθε αγροτική εκμετάλλευση πρακτικά θα χρειαστεί να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 60%, σε διαφορετική περίπτωση θα πληρώσει φόρο για το ποσοστό που δεν υπήρξε μείωση.
Τα έσοδα από τον φόρο για τις εκπομπές άνθρακα θα κατευθυνθούν και πάλι στην αγροτική παραγωγή, ώστε να γίνουν περισσότερες πράσινες επενδύσεις.
Ενας από τους στόχους, επίσης, είναι να διπλασιαστούν οι εκτάσεις που καλλιεργούνται βιολογικά έως το 2030, παρέχοντας στήριξη σε περίπου 4.030.000 στρέμματα. Το σχέδιο προβλέπει επίσης 9.600.000 στρέμματα, περίπου το 36% της σημερινής καλλιεργούμενης γης, να εξαιρεθεί της εντατικής παραγωγικής διαδικασίας και να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι που θα βελτιώσουν την ποιότητα του εδάφους.
Τοπικά σχέδια
Από τα βασικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση που προωθεί η Δανία είναι η κατασκευή και λειτουργία των λεγόμενων βιοδιυλιστηρίων, εργοστάσια μεταποίησης φυτικών ή ζωικών αποβλήτων, σε άλλα περισσότερο χρήσιμα προϊόντα, όπως βιοκαύσιμα, βιοπλαστικά, ζωοτροφές αλλά και πρωτεΐνες για τρόφιμα ή ζωοτροφές. Για τις λεπτομέρειες εφαρμογής του κυβερνητικού σχεδίου θα εκπονηθούν 27 τοπικά σχέδια για να αποφασιστεί ποιες ακριβώς περιοχές θα εξαιρεθούν από την παραγωγή. «Θα πρέπει να είμαστε ικανοί να παράγουμε περισσότερα με λιγότερα», είναι το σύνθημα που προβάλλει η δανική κυβέρνηση για να προωθήσει το σχέδιό της.
