Ηταν 24 Νοεμβρίου του 2017, απόγευμα Παρασκευής, όταν η αίθουσα τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γέμισε ασφυκτικά από ένα ακροατήριο μεικτών ηλικιών, με διαφορετικά ενδιαφέροντα, αλλά με μια αναμφισβήτητη ταύτιση: την αγάπη και τον θαυμασμό στο πρόσωπο του Διονύση Σαββόπουλου. Εκείνο το απόγευμα, ο κορυφαίος τραγουδοποιός, ο «αιώνιος» φοιτητής του ΑΠΘ, που είχε εγκαταλείψει πρόωρα τις σπουδές της Νομικής το 1963, επέστρεψε στον ίδιο χώρο ύστερα από 54 χρόνια για να τιμηθεί με τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής. Με αυτόν τον τρόπο τού αναγνωριζόταν η μακρά και διακεκριμένη προσφορά στην ελληνική μουσική και τη στιχουργική.
«Η πρόταση για την απόδοση αυτής της εξαιρετικά μεγάλης τιμής από το πανεπιστήμιο μας ήρθε από τον Σύλλογο Αποφοίτων του ΑΠΘ. Ο τότε προεδρεύων του Συλλόγου και δημοσιογράφος της ΕΡΤ3 Παντελής Σαββίδης απευθύνθηκε στο πρύτανη κι εκείνος τούς παρέπεμψε σε εμένα, καθώς σε αυτή την περίπτωση αρμόδιο για τις επιτιμοποιήσεις ήταν το δικό μου τμήμα. Μετά την κατάθεση του σχετικού εγγράφου, έφερα τη συζήτηση στη συνεδρίαση του τμήματος, το οποίο ομόφωνα συμφώνησε», θυμάται μιλώντας στην «Κ» ο καθηγητής Αιμίλιος Μαυρουδής, που εκείνη την περίοδο διατελούσε πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ.
«Η φιλοσοφία είναι η μέγιστη μουσική»
Σύμφωνα με το σκεπτικό της ομόφωνης απόφασης του τμήματος, «ο τιμώμενος προσέφερε για πολλά χρόνια και με άριστα αποτελέσματα στη μελέτη και την ερμηνεία του ελληνικού τραγουδιού».
«Στον χαιρετισμό μου είχα απαντήσει στην απορία “πώς συνδέεται η μουσική με τη φιλοσοφία”, υπενθυμίζοντας δύο αρχαία χωρία, το ένα από τα οποία ήταν το όνειρο που εμφανιζόταν στον Σωκράτη και τον πρόσταζε να συνθέτει μουσική και αυτή να έχει ως έργο του», θυμάται ο καθηγητής, ο οποίος απευθυνόμενος στο κοινό αιτιολόγησε την απόφαση του τμήματός του: «Ο Σωκράτης σχολιάζοντας το όνειρο στον διάλογο “Φαίδων του Πλάτωνα”, έλεγε: “το όνειρο με παρακινούσε προς αυτό το οποίο ακριβώς έπραττα, να συνθέτω μουσική, επειδή η φιλοσοφία είναι η μέγιστη μουσική, κι εγώ με αυτήν καταγινόμουν”. Αυτό το χωρίο όπως κι ένα ακόμη από το σύγγραμμα “Περί μουσικής του Κοϊντιλιανού” συνέδεαν απόλυτα τη μουσική ιδιοφυΐα του Διονύση Σαββόπουλου με το αντικείμενο του τμήματός μας και της Φιλοσοφικής Σχολής».
Μέθεξη
Εκείνη την περίοδο, πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ήταν ο καθηγητής Περικλής Μήτκας. Μιλώντας στην «Κ» περιγράφει το ενθουσιώδες κλίμα της εκδήλωσης μέσα στην κατάμεστη αίθουσα τελετών.
«Η λέξη που χαρακτηρίζει καλύτερα εκείνη τη βραδιά είναι η μέθεξη. Η μέθεξη του κοινού από την αρχή μέχρι το τέλος της εκδήλωσης που απολάμβανε και επικροτούσε τόσο τους λόγους που εκφωνήθηκαν όσο και τις μουσικές που ακούστηκαν. Ο Σαββόπουλος μετά την αντιφώνησή του, τραγούδησε μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του -θυμάμαι τη “Συννεφούλα”- καθώς και άλλα τραγούδια με τη συνοδεία της Χορωδίας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου της οποίας διευθυντής ήταν ο προσφάτως εκλιπών καθηγητής της Θεολογικής Σχολής, Χρυσόστομος Σταμούλης – εξαιρετικός δάσκαλος, μουσικός και συγγραφέας», σημειώνει ο κ. Μήτκας.
«Υπήρχε έντονη συγκίνηση στην ατμόσφαιρα γιατί όσοι ήμασταν μιας κάποιας ηλικίας θυμηθήκαμε τον ρόλο που είχαν παίξει τα τραγούδια του Διονύση Σαββόπουλου στη ζωή μας. Ο ίδιος ήταν απολαυστικός και στο τραγούδι, αλλά και στην αντιφώνησή του», προσθέτει ο ίδιος.
«Αν σας παρουσίαζα, φερειπείν, στίχους μου, χωρίς να ξέρετε τη μουσική τους, το πολύ πολύ να κέρδιζα κάτι απ᾽ το ενδιαφέρον σας. Αν όμως τους ακούσετε τραγουδισμένους με τη μελωδία τους, τότε δεν ακούτε ένα τραγούδι, ακούτε ένα ποίημα».
Σε εκείνη τη βαθιά συγκινητική ομιλία, ο Διονύσης Σαββόπουλος αναφέρθηκε στη βαθύτερη μουσική που ενώνει τις ζωές και τις μνήμες μας και εξομολογήθηκε ότι η «μουσική των λέξεων» τον επισκέφθηκε πριν από τις λέξεις. Είναι ενδεικτικό το παρακάτω απόσπασμα της αντιφώνησής του:
«Στη δουλειά μου οι στίχοι και η μουσική είναι ένα. Κι αν υπάρχει κάποια ποίηση σε αυτά που κάνω, αυτή δεν βρίσκεται στα λόγια του τραγουδιού, αλλά στο τραγούδι εν τω συνόλω του. Διότι αν σας παρουσίαζα, φερειπείν, στίχους μου χωρίς να ξέρετε τη μουσική τους, το πολύ πολύ να κέρδιζα κάτι απ᾽ το ενδιαφέρον σας. Αν όμως τους ακούσετε τραγουδισμένους με τη μελωδία τους, τότε δεν ακούτε ένα τραγούδι, ακούτε ένα ποίημα. Απαξ και το ακούσετε έτσι, κάθε φορά που θα βλέπετε τους στίχους τυπωμένους δεν θα μπορείτε να τους διαβάσετε απλώς σαν κείμενο, γιατί θα σας περιτριγυρίζει, χωρίς να το θέλετε, η μουσική τους».
Αναθέρμανση των σχέσεων με τη Θεσσαλονίκη
Στην ίδια ομιλία, ο Σαββόπουλος αναγνώρισε πως η Θεσσαλονίκη, η πόλη στην οποία γεννήθηκε και πέρασε τα εφηβικά του χρόνια, δεν έπαψε να αποτελεί το καταφύγιό του. «Παρόλο την εξέλιξη, τον οικοδομικό οργασμό, τις μόδες που ήλθαν και παρήλθαν, η Θεσσαλονίκη ως πνευματικότητα είναι πάντα η γενέθλια γη των ονείρων μου. Ενας τόπος ακύμαντου φωτός που θα πυροδοτεί πάντα τη λαχτάρα μου για μιαν απόλυτη αρμονία».
Ο καθηγητής Αιμίλιος Μαυρουδής λέει πως εκείνη η τελετή αναγόρευσης του Σαββόπουλου σε Επίτιμο Διδάκτορα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στάθηκε αφορμή για να συνδεθεί ξανά ο ίδιος με την πόλη του.
«Η εκδήλωση είχε σημαντικό αντίκτυπο στη Θεσσαλονίκη, διότι ανέδειξε τη σχέση της πόλεως μας και του πανεπιστημίου μας με τα διαπρεπή τέκνα της. Τρόπον τινά ήταν και μια αναθέρμανση των σχέσεων της ίδιας της πόλης με τον Σαββόπουλο, γιατί αν και επισκεπτόταν, όπως έλεγε, συχνά τη Θεσσαλονίκη, τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Αθήνα. Εξάλλου και ο ίδιος το τόνισε, ότι του άρεσε αυτός ο τρόπος επανασύνδεσης με τη γενέτειρά του».
«Ενιωθε την τιμή και την αγάπη του κόσμου»
Στην ομιλία του, ο πρύτανης είχε αναφερθεί με μεγάλο θαυμασμό στο έργο του Σαββόπουλου. Θυμάται και τον τιμώμενο να πλημμυρίζει από συγκίνηση.
«Ενιωθε την τιμή και την αγάπη του κόσμου, αλλά δεν ήταν αυτό που του έλειπε. Ισως περισσότερο να εκτίμησε την τιμή που του γινόταν από την πόλη του και το πανεπιστήμιο», σημειώνει ο κ. Μήτκας.
Αυτή η φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή για τον Σαββόπουλο αποτυπώθηκε τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος της ομιλίας του.
«Κάθε φορά που μου λένε καλά και θερμά λόγια, νομίζω στην αρχή ότι μιλούν για έναν άλλον, κι όταν λίγο μετά συνειδητοποιώ ότι τα λένε για εμένα, κοντεύω να βάλω τα κλάματα», είπε ξεκινώντας την αντιφώνηση και κατέληξε με αυτά τα λόγια:
«Είναι μεγάλη η τιμή που μου κάνει σήμερα το Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Την αποδέχομαι σεμνυνόμενος γιατί νιώθω ότι στο πρόσωπό μου τιμάται επίσης η τέχνη του Δημήτρη Σέμση, του Χρήστου Μίγκου, του Νίκου Παπάζογλου, του Σωκράτη Μάλαμα, του Παύλου Παυλίδη, του Μανώλη Φάμελλου, του Τάκη Σιμώτα, του Γιώργου Ζήκα, του Δημήτρη Ζερβουδάκη, του Σταύρου Κουγιουμτζή και πολλών άλλων λαμπρών ομοτέχνων μας, που μπορεί να μην είναι απ’ τη Θεσσαλονίκη, επηρεάστηκαν όμως ουσιαστικά από το τραγούδι της κι απ’ το πνευματικό της κλίμα. Είναι, θαρρώ, η πρώτη φορά που ένας θεσμός ακαδημαϊκός, το μεγαλύτερο Ανώτατο Πνευματικό Ιδρυμα της χώρας μας, μέσω μιας σχολής του με ιδιαίτερα συγκινητική και ένδοξη παράδοση, της Φιλοσοφικής Σχολής του, αναγνωρίζει εμμέσως την τέχνη μας.
Χίλια ευχαριστώ απ’ την καρδιά μου».
