Η πρώτη φορά που η Ζενεβιέβ Ντικρό αντιλήφθηκε ότι είχε, ας πούμε, αλλάξει κατηγορία ηλικίας και ότι τώρα πια ταξινομούνταν στους ηλικιωμένους, ήταν στο τραμ. «Ηταν γεμάτο, γι’ αυτό στάθηκα, πιάνοντας κάποιο στύλο για να μην πέσω. Και σχεδόν αμέσως είδα μια κοπέλα να σηκώνεται και να μου λέει: “Καθίστε, παρακαλώ”. Τότε ήρθε στο μυαλό, αλλά και στο σώμα μου, ένα διφορούμενο αίσθημα. Κάτι όμως σχεδόν τρυφερό: το αίσθημα πως δεν ήμουν πια νέα». Κάποια στιγμή, θέλοντας και μη, γύρισε το κεφάλι πίσω και κοίταξε τη ζωή της.
Γεννημένη τη δεκαετία του ’50 στη Γαλλία και με σπουδές στα ’70s στην Αγγλία, μπόρεσε να απολαύσει όλες τις χαρές της ζωής. «Εκ των υστέρων βλέπω ότι, ενώ ήμουν ελεύθερη σωματικά, ψυχικά με κατείχαν μερικές αντιλήψεις, προκαταλήψεις και εικόνες της ανδροκρατίας. Να παντρευτώ, να έχω παιδιά, να είμαι καλή γυναίκα και καλή μητέρα. Ολα αυτά τα έκανα. Ωστόσο, σήμερα, βλέποντάς τα από απόσταση, καταλαβαίνω ότι τα έκανα χωρίς να τα επιθυμώ ουσιαστικά». Να ένα καλό της τρίτης ηλικίας, ότι μπορείς να κάνεις ό,τι γουστάρεις πραγματικά. Να ζήσεις στην Ελλάδα και να μάθεις ελληνικά, για παράδειγμα.
Πόσες τέτοιες ιστορίες έχετε ακούσει; Πόσες φορές έχετε ακούσει μια γυναίκα να διηγείται τη ζωή και τις μύχιες σκέψεις της; Αυτή ήταν η ιδέα πίσω από την οργάνωση Κάθε Μία Ιστορία, που ιδρύθηκε τον Μάιο του 2023 από τη Δάφνη Ανέστη και τη Δανάη Δραγωνέα: η ενίσχυση του γυναικείου storytelling, της ορατότητας και της ενδυνάμωσης των γυναικών.
«Αν το σκεφτείτε, οι γυναικείες ιστορίες δεν προβάλλονται αν δεν ανήκουν στο δίπολο κατόρθωμα – τραύμα», λέει στην «Κ» η Δάφνη. «Θα πρέπει να διεκδικήσουμε τον μεσαίο χώρο της γυναικείας ζωής». Ειδικά οι γυναίκες άνω των 60 είναι λες και εξαφανίζονται από τη δημόσια σφαίρα, εξαϋλώνονται, παρατηρεί η Δανάη. «Οταν μιλούν, είναι μόνο μέσα από στερεότυπα που κυρίως έχουν να κάνουν με τη φροντίδα των άλλων. Είναι παροπλισμένες». Το τελευταίο πρότζεκτ τού Κάθε Μία Ιστορία είναι αφιερωμένο σ’ αυτές. Είναι το έργο «Πόσο με κάνεις;», στο οποίο 12 γυναίκες άνω των 60 ετών μοιράζονται ιστορίες ζωής και καθημερινότητας και εκπλήσσουν.
«Ημουν δραστήριο άτομο, ήθελα να μαθαίνω, ήθελα να κάνω διάφορα πράγματα, αλλά δεν ήξερα πώς», διηγείται η 75χρονη Πηνελόπη Κυρίτση. «Δεν είχα κάποιον να με καθοδηγήσει και πάλευα. Το να μείνω στον καναπέ δεν μου άρεσε. Δεν θα το ήθελα ποτέ. Δεν είμαι από τις κλασικές γιαγιάδες του πλεξίματος, να βλέπω τηλεόραση και να πλέκω. Δεν ήμουν αυτός ο τύπος, οπότε έπρεπε κάπου αυτή τη δραστηριότητα, την ενέργεια που ένιωθα, να τη διοχετεύσω αλλού».
Μια μέρα τα πόδια της την έφεραν στο Μέγαρο Μουσικής και μια διαγενεακή έκθεση που οργάνωνε η ΑΝΤΑΜΑ. Κάπως έτσι, γνωρίζοντας τις διοργανώτριες και χάρη στο «άγιο κομπιούτερ», όπως το λέει, άρχισε η ενασχόλησή της με τον εθελοντισμό. «Γενικά, αυτό το “μαζί” μού έλειπε και δεν το είχα μάθει, γιατί και στη δουλειά ήμασταν μεν σε ένα γραφείο, π.χ., αλλά μεμονωμένα, γιατί ο καθένας δούλευε στον τομέα του. Τελειώναμε, χτυπούσαμε κάρτα και φεύγαμε να τρέξουμε σπίτι. Δεν είχαμε αυτό το “μαζί”. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Δεν ζει στη σπηλιά, όπως παλιά. Εχουμε ανάγκη επαφής. Το να αγγίξω, το να δω, να ακούσω, οι αισθήσεις όλες να παίρνουν μέρος, γιατί νομίζω ότι αυτό έχει σημασία».
Οταν της ζήτησαν κάτι να αφηγηθεί, μια ιστορία να πει, η Αννη Νούνεση επέλεξε να μιλήσει για την Ιρένε, την ξαδέλφη της μητέρας της, μια γυναίκα της κερκυραϊκής αστικής τάξης που έζησε ανάμεσα στην άνεση, στην κοινωνική πίεση και την προσωπική της επανάσταση. «Πήγε να ζητήσει βοήθεια από όλους όταν την έδιωξε ο άνδρας της και τη διώξανε όλοι. Aυτή δεν άντεξε και έπεσε από το παράθυρο». Η αυτοκτονία της θάφτηκε όπως όλα τα οικογενειακά μυστικά. «Γιατί η αυτοκτονία είναι ταμπού; Είναι… Επειδή φοβάται ο άλλος μήπως σου “μεταφέρει” και το δικαίωμα που έχεις να αυτοκτονήσεις. Η Εκκλησία το απαγορεύει, αλλά η κοινωνία δεν έχει άλλον τρόπο να το απαγορεύσει από το να μη μιλάει γι’ αυτό». Αν ήταν να της πει ένα πράγμα τώρα, θα ήταν «ότι την αγαπάω».
Πόσες ιστορίες, πόσα μυστικά, πόσα χρωστούμενα λόγια και καημοί και υπερβάσεις. Οπως λέει η Ζενεβιέβ, πρόσφατα η εγγονή της, επτά ετών, της είπε ότι δεν ξέρει τίποτα για τη ζωή της. «Ε, τι να πω; Πως ξαφνικά τη βλέπεις τη ζωή σου σαν ένα ολοκληρωμένο σύνολο, ενώ όταν τη βίωνες προχωρούσες τυφλά; Περιπέτειες, πειράματα, φιλίες πολλές, αγάπες, χαρές και απογοητεύσεις. Μετανιωμένη δεν είμαι. Οχι γιατί θαρρώ ότι πέτυχα, αλλά γιατί σε μένα δεν σημαίνει τίποτα “πετυχαίνω στη ζωή μου”. Είναι μια ιστορία που διηγούνται οι άνθρωποι στον εαυτό τους για να μη βλέπουν το παράλογο της ύπαρξης».
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την οπτικοακουστική έκθεση «Πόσο με κάνεις;» – 12 αφηγήσεις ζωής σε μια ακουστική διαδρομή στις 25 και 26 Οκτωβρίου στην αίθουσα ΙNNOVATHENS της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων.
