Ο Δημήτρης, 56 ετών, την περασμένη Κυριακή έλαβε email του υπουργείου Υγείας το οποίο τον καλούσε να γίνει δωρητής οργάνων. Οπως είπε στην «Κ», «όταν το έλαβα δεν χρειάστηκε καν να σκεφτώ. Ηδη ξέρουν όλοι στο σπίτι ότι είμαι θετικός στη δωρεά οργάνων. Απλά έως τώρα δεν είχα γραφτεί στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ομως, απαντώντας στο email, είδα ότι ήταν μια πολύ απλή διαδικασία η εγγραφή και την έκανα».
Η Γιώτα, 43 ετών, είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων του ΕΟΜ από το 2010. Ωστόσο την περασμένη Τρίτη έλαβε κι αυτή το email από τον ΕΟΜ για να γίνει δωρήτρια. Οπως αναφέρει στην «Κ», «επικοινώνησα με τον ΕΟΜ και μου εξήγησαν ότι για λόγους εμπιστευτικότητας δεν έδωσαν στην ΗΔΙΚΑ το μητρώο τους, με αποτέλεσμα το email να σταλεί σε όλους. Πάντως, όταν κάποιος που είναι ήδη εγγεγραμμένος επιχειρήσει να εγγραφεί, το σύστημα του ΕΟΜ θα τον ενημερώσει ότι το ΑΜΚΑ του υπάρχει ήδη».
Μαζικές εγγραφές
Ο Δημήτρης και η Γιώτα είναι δύο από τα εκατομμύρια πολίτες στη χώρα μας που έλαβαν τις προηγούμενες ημέρες email με αποστολέα το υπουργείο Υγείας και τίτλο «Δωρεά οργάνων – περισσότερη ζωή». Πολλοί αντέδρασαν θετικά. Οπως ανέφερε στην «Κ» στέλεχος του ΕΟΜ, έως χθες είχαν εγγραφεί 7.000 νέοι δωρητές στο μητρώο –σχεδόν 1.000 την ημέρα– που έως την περασμένη εβδομάδα μετρούσε 35.000 εγγεγραμμένους με περίπου 150 εγγραφές καθημερινά.
Ομως, υπάρχουν και συνάνθρωποί μας που είναι διστακτικοί ή και απόλυτα αρνητικοί, λόγω απουσίας εμπιστοσύνης ή ακόμη και για τον φόβο του θανάτου. Οπως η Ανθή, 61 ετών. Ελαβε το email του ΕΟΜ το βράδυ της Πέμπτης και χθες στην ερώτηση της «Κ» εάν σκέφτεται να εγγραφεί στο μητρώο δωρητών, απάντησε: «Με τίποτα». Και εξήγησε: «Φοβάμαι πολύ. Εχω δει βίντεο από την Αμερική για κάποιον που χαρακτηρίστηκε από τους γιατρούς εγκεφαλικά νεκρός και μέσα στο χειρουργείο που τον πήγαν για να αφαιρεθούν τα όργανα ξύπνησε». Η Ανθή δεν αρνείται τη δωρεά οργάνων, απλώς δεν έχει εμπιστοσύνη στις διαδικασίες και στο σύστημα Υγείας. «Εχω συνεννοηθεί με την κόρη μου, εάν ποτέ συμβεί κάτι, να πει ναι στη δωρεά. Αλλά δεν θέλω κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο να γνωρίζουν ότι μπαίνει δωρητής. Επίσης δεν έχω εμπιστοσύνη στην οργάνωση των νοσοκομείων στη χώρα μας. Οταν δίνουν λάθος αντιβιώσεις, πώς να έχω εμπιστοσύνη;», τόνισε.
«Ισως σε κάποια χρόνια»
Η Ελένη ήταν μεταξύ των πρώτων στους οποίους εστάλη το email, όμως το είδε μόλις προχθές, αφού ήταν στα ανεπιθύμητα. Μάλιστα αρχικά δεν το θεώρησε αξιόπιστο και δεν έδωσε σημασία. Οπως είπε στην «Κ», «δεν σκέφτομαι αυτή τη στιγμή να εγγραφώ. Δεν είμαι αρνητική στη δωρεά, όμως δεν το έχω διαχειριστεί ακόμη ως σκέψη. Ισως σε κάποια χρόνια. Οταν είσαι φορτωμένος με πάρα πολλά πράγματα δεν θέλεις να προβληματιστείς για κάτι τέτοιο. Δεν θέλεις να το σκεφτείς το ενδεχόμενο να γίνεις δότης ούτε για σένα ούτε για κανέναν».
«Δεν χρειάστηκε καν να σκεφτώ. Απλά έως τώρα δεν είχα γραφτεί στο μητρώο. Ομως, απαντώντας στο email, είδα ότι ήταν μια πολύ απλή διαδικασία και την έκανα», περιγράφει ο 56χρονος Δημήτρης.
Η αποστολή των emails ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή. Οπως ανέφερε στην «Κ» η διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ Νίκη Τσούμα, «τα emails στέλνονται σε όσους έχουμε την ηλεκτρονική διεύθυνση, δηλαδή σε όσους είναι εγγεγραμμένοι στην άυλη συνταγογράφηση». Σύμφωνα με την ίδια, πρόκειται για περίπου 5,5 εκατ. άτομα. Τις δύο πρώτες ημέρες είχαν σταλεί ένα εκατ. emails. Το ίδιο διάστημα η ιστοσελίδα του ΕΟΜ είχε 5.000 επισκέψεις από άτομα που ήθελαν να μάθουν περισσότερα.
Αλλωστε, όπως επισημαίνει στην «Κ» η προϊσταμένη του τμήματος Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων του ΕΟΜ, Γιούλη Μενουδάκου, «ο σκοπός της αποστολής του email, εκτός από την αύξηση των εγγεγραμμένων στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων, είναι και η ανακίνηση του θέματος. Να θελήσουν οι πολίτες να μάθουν για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις. Να συζητήσουν με την οικογένειά τους αυτό το θέμα και οποιαδήποτε απόφαση έχουν λάβει».
Στην Ελλάδα τα τελευταία τέσσερα έτη οι μεταμοσχεύσεις έχουν συνεχόμενη αυξητική πορεία. Την προηγούμενη Τρίτη, με αφορμή τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ημέρα Δωρεάς Οργάνων, που φέτος θα εορταστεί με επίκεντρο την Ελλάδα, ο πρόεδρος του ΕΟΜ καθηγητής Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης ανακοίνωσε ένα νέο ρεκόρ στον τομέα των μεταμοσχεύσεων, κάνοντας λόγο για μια νέα ελπιδοφόρα καθημερινότητα, καθώς στις 6 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε η λήψη οργάνων από τον εκατοστό ενδέκατο (111ο) δότη οργάνων, φτάνοντας το αντίστοιχο περυσινό ρεκόρ των 111 δοτών, που είχε όμως σημειωθεί στο τέλος του 2024. Οι 111 δότες του 2025 χάρισαν ζωή ήδη σε 240 ασθενείς, σε σχέση με τους 238 που μεταμοσχεύθηκαν από αποβιώσαντες δότες οργάνων το 2024.
«Βαθιά ανθρώπινη πράξη»
Οπως υπογραμμίζεται και στο κείμενο του email με τίτλο «Δωρεά οργάνων – περισσότερη ζωή», που λαμβάνουν οι πολίτες και το οποίο συντάχθηκε με προσοχή από γιατρούς και ειδικούς των μεταμοσχεύσεων, «κάθε μέρα όλο και περισσότεροι ασθενείς στην Ελλάδα σώζονται χάρη στο ανεκτίμητο δώρο της μεταμόσχευσης. Μια πράξη ιατρική, αλλά πάνω από όλα βαθιά ανθρώπινη, καθώς απαραίτητη προϋπόθεσή της είναι η δωρεά οργάνων. Πίσω από κάθε μεταμόσχευση υπάρχει κάποιος που έδωσε ζωή μέσα από το δικό του τέλος. Υπάρχει ένας άνθρωπος –ένας ήρωας– που πήρε μια απόφαση εν ζωή: να δωρίσει τα όργανά του μετά θάνατον και να προσφέρει ελπίδα σε ασθενείς συνανθρώπους μας. Για πολλούς ασθενείς η μεταμόσχευση δεν είναι επιλογή, είναι η μόνη τους ευκαιρία να συνεχίζουν να ζουν. Αν κάποτε εμείς ή κάποιος δικός μας χρειαζόταν ένα μόσχευμα για να συνεχίσει να ζει, δεν θα ευχόμασταν να υπάρξει κάποιος που θα έκανε αυτή τη γενναία πράξη; Η συνέχιση της ζωής βρίσκεται στα χέρια μας. Σε μια κοινωνία υπέρ της δωρεάς οργάνων, οι λίστες αναμονής θα εξαλείφονταν και κάθε ασθενής θα έβρισκε μόσχευμα όταν το χρειαζόταν».
Το «εγχειρίδιο» με τους πέντε πιο διαδεδομένους μύθους
«Οι γιατροί θα με αφήσουν να πεθάνω επειδή είμαι δωρητής για να μου πάρουν τα όργανα». «Ο άνθρωπός μας είναι σε κώμα και μπορεί να ξυπνήσει». Αυτοί είναι ορισμένοι από τους πιο διαδεδομένους μύθους που στέκουν εμπόδια στην ανώτερη πράξη της δωρεάς οργάνων. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων έχει συντάξει έναν οδηγό με μύθους και αλήθειες, δίνοντας τις πραγματικές διαστάσεις της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων.
1. «Σε περίπτωση σοβαρού προβλήματος υγείας οι γιατροί που θα με φροντίσουν στο νοσοκομείο, αν γνωρίζουν πως είμαι δωρητής οργάνων, θα με αφήσουν να πεθάνω».
Αλήθεια: Οι γιατροί των ΜΕΘ δεν γνωρίζουν ποιος ασθενής είναι δωρητής οργάνων και ποιος όχι. Κανείς δεν έχει πρόσβαση σε αυτή την πληροφορία, παρά μόνον ο ΕΟΜ. Ακόμη κι αν γνώριζαν, προτεραιότητα των γιατρών των ΜΕΘ είναι η σωτηρία του ασθενούς. Μόνο σε περίπτωση που διαπιστωθεί ο θάνατός του, με εγκεφαλικά κριτήρια, τίθεται το ενδεχόμενο της δωρεάς οργάνων και αφού ενημερωθεί ο ΕΟΜ. Οι γιατροί που πιστοποιούν τον εγκεφαλικό θάνατο δεν έχουν καμία σχέση με τον ΕΟΜ ή με τις μονάδες μεταμόσχευσης.
2. «Ξύπνησε από το κώμα πριν του πάρουν τα όργανα».
Αλήθεια: Την «είδηση» αυτή και κατ’ αυτόν τον τρόπο διατυπωμένη την έχουμε διαβάσει αρκετές φορές ή την έχουμε δει σε κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά έργα. Πρόκειται για ψευδή είδηση ή απολύτως εσφαλμένη διατύπωση. Μεταμόσχευση οργάνων δεν πραγματοποιείται από ασθενείς σε φυτική κατάσταση, αλλά από ασθενείς που έχουν καταλήξει και είναι επιστημονικά διαπιστωμένοι ως εγκεφαλικά νεκροί. Ουδέποτε στα ιατρικά χρονικά έχει επανέλθει ασθενής στον οποίο έχει πιστοποιηθεί ο εγκεφαλικός του θάνατος.
3. «Κάποιος οικονομικά ισχυρός ή με κοινωνική επιρροή θα παρακάμψει τη λίστα κατανομής οργάνων».
Αλήθεια: Οχι. Κάθε φορά που υπάρχει ένας δότης οργάνων, η προτεραιοποίηση των υποψηφίων γίνεται από ειδικό λογισμικό, βάσει ιατρικών κριτηρίων. Το λογισμικό είναι θωρακισμένο και αδιάβλητο και οι κατανομές ελέγχονται τόσο από τον ΕΟΜ όσο και από τις μονάδες μεταμόσχευσης, καθώς και από ειδικές επιστημονικές επιτροπές ανά όργανο.
4. «Αν γίνω δωρητής θα μαθευτεί και θα μου πάρουν τα όργανα».
Αλήθεια: Κανείς δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στο Μητρώο Δωρητών Οργάνων, παρά μόνο ο ΕΟΜ, ενώ στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, απαγορεύεται το εμπόριο οργάνων και δεν έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στη χώρα μας μεταμόσχευση οργάνου προερχόμενου από εμπόριο. Οι μεταμοσχεύσεις, είτε από ζώντα είτε από αποβιώσαντα δότη, πραγματοποιούνται μόνο σε μονάδες μεταμόσχευσης δημόσιων νοσοκομείων, υπό τον αυστηρό έλεγχο και την εποπτεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και του υπουργείου Υγείας.
5. «Η δωρεά οργάνων είναι ενάντια στη θρησκεία μου».
Αλήθεια: Οι μεγαλύτερες θρησκείες στον κόσμο, όπως ο Χριστιανισμός (Ορθόδοξη, Καθολική και Προτεσταντικές Εκκλησίες), ο Βουδισμός, το Ισλάμ, ο Ιουδαϊσμός, ο Ινδουισμός είναι υπέρ της δωρεάς οργάνων και μέσω της διδαχής τους και μέσω των πνευματικών ηγετών τους.
