Το ζήτημα της αποτέφρωσης στην Ελλάδα εθίγη για πρώτη φορά το 1946 από μέλη του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, επανήλθε στην επικαιρότητα το 1977 μετά τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας, η οποία κηδεύθηκε και αποτεφρώθηκε στο Παρίσι και τέθηκε πρώτη φορά το 1987 από τον τότε δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Εβερτ με επιστολή του προς την Ι. Σύνοδο. Νομοθετήθηκε το 2006, ύστερα από αγώνα πολλών ετών του προέδρου της Ελληνικής Κοινωνίας Αποτέφρωσης Αντώνη Αλακιώτη και το πρώτο αποτεφρωτήριο νεκρών στην Ελλάδα λειτούργησε στη Ριτσώνα 13 χρόνια μετά, το 2019, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων.
Εκκρεμούν οι διαδικασίες για χωροθέτηση δημοτικών κέντρων αποτέφρωσης τόσο στην Αθήνα, στην περιοχή του Ελαιώνα, όσο και στην Πάτρα.
Σήμερα, μετά έξι χρόνια λειτουργίας του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ) Ριτσώνας, με περίπου 5.000 αποτεφρώσεις τον χρόνο, δεν έχουν προχωρήσει πολλά στο πεδίο αυτό. Οι διαδικασίες δημιουργίας δημοτικών ΚΑΝ τόσο στην Αθήνα, στην περιοχή του Ελαιώνα, όσο και στην Πάτρα, έχουν «παγώσει». Μόνο στη Θεσσαλονίκη προχωράει η διαγωνιστική διαδικασία για την κατασκευή και λειτουργία ΚΑΝ σε έκταση του βόρειου τμήματος των Κοιμητηρίων Αναστάσεως του Κυρίου του δήμου, και επενδυτικοί οργανισμοί, μεταξύ των οποίων η εταιρεία που διαχειρίζεται το Αποτεφρωτήριο Ριτσώνας, Crem Services S.A., έχουν καταθέσει φάκελο προτάσεων. Αντίθετα στον Ασπρόπυργο, σύσσωμο το δημοτικό συμβούλιο ακύρωσε πριν από ένα ακριβώς χρόνο την προέγκριση από την ΥΔΟΜ του δήμου της οικοδομικής άδειας κατασκευής από την Crem Services S.A. διώροφου κτιρίου με υπόγειο, για τη λειτουργία ΚΑΝ στην περιοχή του λόφου Κυρίλλου. Την ίδια περίοδο, με ερώτησή του το ΚΚΕ προς τους υπουργούς Εσωτερικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την οποία υπέγραφαν εννέα βουλευτές, ζήτησε να εξευρεθεί άλλος χώρος εκτός οικιστικού ιστού, που να πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση ΚΑΝ. Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ασπροπύργου ελήφθη μετά και την προσφυγή του σωματείου «Καλλιγαία» (Περιβαλλοντικό Σωματείο Ιδιοκτητών Γης Εντός Επιχειρηματικών Πάρκων Θριασίου Πεδίου) κατά της δημιουργίας αποτεφρωτηρίου. Ομως ήταν και προσωπική απόφαση του δημάρχου Γιάννη Ηλία, ο οποίος εξέφραζε «την ομόθυμη βούληση των δημοτών». Οπως είπε στην «Κ» ο κ. Ηλίας, «η θέση μας είναι δεδομένη. Είμαστε κατά της δημιουργίας αποτεφρωτηρίου δίπλα σε κατοικημένη περιοχή. Δεν θα καταργήσουμε τον οικισμό, όπου διαμένουν περισσότερες από 200 οικογένειες. Υπάρχει ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, ενώ δικαιωθήκαμε και από το Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής. Είμαστε ενάντια σε οτιδήποτε μπορεί να υποβαθμίσει τον τόπο μας, το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των συνδημοτών μας».
Προσφυγή
Το Αποτεφρωτήριο Ριτσώνας, το οποίο, με τον υπερσύγχρονο εξοπλισμό ειδικών φίλτρων που διαθέτει, δεν προκαλεί περιβαλλοντική επιβάρυνση, προσέφυγε στο δικαστήριο κατά της ανάκλησης της προέγκρισης. Οπως ισχυρίζεται η Crem Services S.A., η περιοχή όπου η μονάδα έχει χωροθετηθεί δεν είναι χαρακτηρισμένη ως οικιστική αλλά ως ζώνη χονδρεμπορίου όπου λειτουργούν ήδη βιομηχανίες, ενώ οι λόγοι που προβάλλει στο δικαστήριο ο δήμος αφορούν ατέλειες του οικοπέδου και όχι την ύπαρξη οικισμού. Η προσφυγή κατά της ανάκλησης της προέγκρισης που κατέθεσε η εταιρεία πρόκειται να εκδικαστεί στις 18 Νοεμβρίου στο Α2 Τμήμα του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά.
Ο Δήμος Ασπροπύργου, πάντως, επιμένει στην περιβαλλοντική όχληση που θα προκαλέσει η λειτουργία ΚΑΝ. Και όχι μόνο. Οπως αναφερόταν στην περυσινή του ανακοίνωση μετά την απόφαση ανάκλησης της προέγκρισης της οικοδομικής άδειας, «πέρα από την υποβάθμιση της περιοχής, είναι βαθιά ριζωμένη η πεποίθηση ότι η ταφή των νεκρών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θρησκευτική παράδοση και τα έθιμα του τόπου μας και δεν επιθυμούμε τη διατάραξή τους».
«Είναι γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ως μοναδικό τρόπο εξαφανίσεως του πτώματος γνωρίζει στην εκκλησιαστική της πράξη την ταφή», έγραφε σε παλαιότερο άρθρο του ο Ιωάννης Κονιδάρης, ομότιμος καθηγητής Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Ομως, «όταν η Εκκλησία κάvει λόγo για ταφή δεv εvvoεί ταφή για μία τριετία, πoυ κατ’ oικovoμίαv και μόvov απoδέχεται, τo τέλoς της oπoίας συvδέεται με εκταφή και όχι σπάvια με vέα ταφή σε πρόχειρoυς τάφoυς… Ούτε μπoρεί η Εκκλησία vα αγvoήσει τηv πραγματικότητα της γvωστής σε όλoυς ασφυκτικής καταστάσεως στα vεκρoταφεία τωv μεγάλωv ιδίως αστικώv κέvτρωv και της άκρατης εμπoρευματoπoιήσεως τωv συvαφώv πράξεωv και τελετώv». Και καταλήγει ο κ. Κονιδάρης: «Οι θρησκευτικές κοινότητες μπορούν σε τέτοια ζητήματα να μετακινούνται από τις πάγιες θέσεις τους εφόσον θέλουν να συναντήσουν τις νέες αντιλήψεις στην κοινωνία».
