ΗΤΑΝ ΒΡΑΔΥ του περασμένου Αυγούστου, όταν η Κ.Μ. βγήκε βόλτα με τον σκύλο της στη γειτονιά της, στην Εκάλη. Είχε ακούσει ότι τα αγριογούρουνα, που τα τελευταία χρόνια κατεβαίνουν στην περιοχή, εμφανίζονται αργά το βράδυ, οπότε είχε αποφασίσει -καιρό πριν- να μη βγαίνει με τον σκύλο της πολύ μετά τις εννιά. Εκείνο το βράδυ, όμως, σε μία στροφή του δρόμου, η συνάντηση με μια οικογένεια αγριογούρουνων ήταν αναπόφευκτη.
«Επεσα πάνω σε μια μητέρα με τα τρία μωρά της, που μόλις με είδε ένιωσα ότι ήθελε να μου επιτεθεί. Με κυνήγησε κι εγώ άρχισα να τρέχω για να γλιτώσω. Κατάλαβα ότι θα με έφτανε πολύ γρήγορα κι έτσι ξαναγύρισα προς τα πίσω. Αρχισα να φωνάζω, μέχρι που βγήκαν κάποιοι από το σπίτι τους για να με βοηθήσουν. Από εκείνη τη μέρα φοβάμαι να περπατάω μόνη μου όταν νυχτώνει», περιγράφει στην «Κ» η νεαρή κάτοικος των βορείων προαστίων.
«Καθώς περίμενα ένα απόγευμα έξω από τον ιππικό όμιλο, όπου είχε μάθημα ο γιος μου, είδα να περνάει από μπροστά μου ένα τεράστιο ελάφι, τρομοκρατημένο. Δεν πρόλαβα ούτε να το φωτογραφίσω από το δέος που αισθάνθηκα»
«Πολλοί λένε να μη φοβόμαστε τα αγριογούρουνα, ότι είναι ακίνδυνα ή ότι δεν θα επιτεθούν. Δεν ισχύει αυτό. Γιατί αν έρθεις αντιμέτωπος με μια μάνα με τα παιδιά της, το πιθανότερο είναι να σου επιτεθεί για να τα προστατεύσει, και όπως μου έχουν περιγράψει η κρούση με ένα αγριογούρουνο είναι όπως με το αυτοκίνητο. Από πάρα πολύ μακριά, φυσικά, είναι ακίνδυνα, αλλά, αν τα πετύχεις μπροστά σου, τι μπορείς να κάνεις;», αναρωτιέται η ίδια, προσθέτοντας ότι οι κάτοικοι της περιοχής έχουν πλέον συνηθίσει στη θέα όχι μόνο αγριογούρουνων αλλά και άλλων άγριων ζώων, όπως αλεπούδων, ακόμη και ελαφιών ή λύκων.
«Καθώς περίμενα ένα απόγευμα έξω από τον ιππικό όμιλο, όπου είχε μάθημα ο γιος μου, είδα να περνάει από μπροστά μου ένα τεράστιο ελάφι, τρομοκρατημένο. Δεν πρόλαβα ούτε να το φωτογραφίσω από το δέος που αισθάνθηκα», θυμάται η ίδια.
ΤΙ ΓΥΡΕΥΕΙ Ο ΛΥΚΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΑΛΗ
Για τον Νίκο Φ. που ζει στις παρυφές του δάσους Φασίδερη, η βραδινή συνάντηση που είχε με λύκο πριν από καιρό στη μάντρα του σπιτιού του θα του μείνει αξέχαστη. «Αρχικά, νόμιζα ότι ήταν σκύλος, αλλά πλησιάζοντας στα δέκα μέτρα είδα τη συμπεριφορά του και κατάλαβα ότι είχα μπροστά μου έναν λύκο, που είχε κατέβει ως το σπίτι μου. Ημουν πίσω από το συρματόπλεγμα κι έτσι δεν κινδύνευσα ούτε εγώ ούτε τα ζώα μου. Θορυβήθηκα, όμως, και, κυρίως, λυπήθηκα, γιατί συνειδητοποίησα ότι, για να περνάει ο λύκος την εθνική οδό, τα πράγματα στο σπίτι του είναι άσχημα», περιγράφει στην «Κ», προσθέτοντας ότι άγρια ζώα, όπως αγριογούρουνα και αλεπούδες, βρίσκονται καθημερινά στη γειτονιά του, ενώ και τα ελάφια πλέον εμφανίζονται τουλάχιστον μια φορά τον μήνα.
Θορυβήθηκα και, κυρίως, λυπήθηκα, γιατί συνειδητοποίησα ότι, για να περνάει ο λύκος την εθνική οδό, τα πράγματα στο σπίτι του είναι άσχημα.
Από την αρχή του χρόνου μέχρι και σήμερα, η Ιλια, κάτοικος στην ίδια περιοχή, μετρά ήδη τέσσερις βραδινές συναντήσεις με παρέες αγριογούρουνων στους δρόμους της Εκάλης. Οπως λέει στην «Κ», μοναδική της σκέψη κάθε βράδυ που ξεκινά τη βόλτα με τον σκύλο της είναι αν θα τα δει να πετάγονται μπροστά της.
«Κάθε φορά τρέμω στη σκέψη ότι θα πέσω πάνω τους, και αυτό δεν είναι κανονικό. Οσοι έχουμε σκύλους φοβόμαστε περισσότερο από ό,τι όσοι κυκλοφορούν μόνοι τους. Πριν από λίγους μήνες, ένα αγριογούρουνο πετάχτηκε από έναν θάμνο και επιτέθηκε στον σκύλο ενός φίλου μου. Το ζώο αντέδρασε και ξεκίνησε ένας επικίνδυνος καβγάς. Ευτυχώς, ένα αυτοκίνητο που πέρασε εκείνη τη στιγμή τρόμαξε το αγριογούρουνο κι έτσι ο σκύλος σώθηκε, αλλά με αρκετά τραύματα στο σώμα του», αφηγείται η Ιλια.
«Ηρθαμε σε αυτή την περιοχή γιατί το όνειρό μας ήταν να ζήσουμε κάπου ήσυχα. Δεν επιλέξαμε να ζούμε μέσα σε δάσος – εκεί έχουν τη θέση τους τα άγρια ζώα. Οταν όμως φτάνουμε στους αρμόδιους για να διαμαρτυρηθούμε, η απάντηση που παίρνουμε είναι ότι “πρέπει να μάθετε να ζείτε μαζί τους”», σημειώνει η ίδια.
ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Σε ένα διαδικτυακό chat στο οποίο τίθενται προς συζήτηση όλα τα ζητήματα της περιοχής, το θέμα των άγριων ζώων, και ειδικά των αγριογούρουνων, έχει προκαλέσει συχνές εντάσεις ανάμεσα στους κατοίκους. Το ντιμπέιτ περιστρέφεται γύρω από τις προτάσεις που «έχουν πέσει στο τραπέζι» για να λυθεί το πρόβλημα. Κάποιοι ζητούν την προστασία των ζώων προκρίνοντας την παγίδευση και την απομάκρυνσή τους στα δάση, ενώ κάποιοι άλλοι θέτουν ακόμη και ζήτημα εξόντωσης των ζώων.
«Υπάρχει ένας παθολογικός φόβος. Εχει δημιουργηθεί ένα κλίμα ότι δεν έχουν κατέβει αγριογούρουνα αλλά δεινόσαυροι»
«Τα αγριογούρουνα εμφανίστηκαν στις δασικές εκτάσεις και τα ρέματα της περιοχής μας το 2016. Από το 2021 το δασαρχείο τα πιάνει με παγίδες, τα μεταφέρει και τα απελευθερώνει μακριά σε περιοχές που είναι κατάλληλες για αυτά τα ζώα. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε δει έκρηξη του πληθυσμού τους, όπως πολλοί φοβούνταν», εξηγεί η Γιούλα Πιπιλή, εκπρόσωπος του συλλόγου Φιλόζωοι Εθελοντές Εκάλης – Ενωση Ecali Strays.
Η ίδια υποστηρίζει ότι η αρχική έντονη ανησυχία που υπήρχε για τη συνύπαρξη των αγριογούρουνων με τα αδέσποτα μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου, καθώς στην πλειονότητά τους τα αγριογούρουνα δεν έδειχναν πρόθυμα να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους, ζώα και αυτοκίνητα.
«Είναι, όμως, εντελώς ανέφελη η συνύπαρξη όλα αυτά τα χρόνια; Θα σας πω όχι», σημειώνει η κ. Πιπιλή και εξηγεί: «Αδέσποτοι σκύλοι μας έχουν τραυματιστεί, κάποιοι άνθρωποι έχουν τρομάξει πολύ, άλλοι φοβούνται να βγάλουν τους σκύλους τους βόλτα, αγριογούρουνα έχουν σκοτωθεί σε τροχαία με υλικές ζημιές σε αυτοκίνητα. Προφανώς, ο αστικός ιστός δεν είναι κατάλληλο και ασφαλές περιβάλλον για τα αγριογούρουνα. Επιπλέον, η ύπαρξή τους εδώ έχει προσελκύσει παραβατικούς ανθρώπους που έχουν πυροβολήσει με καραμπίνες κατά αγριόχοιρων δίπλα σε σπίτια στη Δροσιά και στο Κρυονέρι, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο κατοίκους και ζώα συντροφιάς, ενώ ένας αδέσποτος σκύλος μας είχε πιαστεί σε παράνομη παγίδα-θηλιά στην Πολιτεία».
H ύπαρξή τους εδώ έχει προσελκύσει παραβατικούς ανθρώπους που έχουν πυροβολήσει με καραμπίνες κατά αγριόχοιρων δίπλα σε σπίτια στη Δροσιά και στο Κρυονέρι, θέτοντας σε μεγάλο κίνδυνο κατοίκους και ζώα συντροφιάς.
Η ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στην ευρύτερη περιοχή, καταλήγει η ίδια, οπωσδήποτε δεν μπορεί να καταλογιστεί στα ίδια τα ζώα. «Δεν ήρθαν εδώ οι αγριόχοιροι για να μaς ενοχλήσουν. Είναι ζώα έξυπνα και ευπροσάρμοστα που προσπαθούν απλώς να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον μη φιλικό για αυτά, έχοντας χάσει εξαιτίας τόσων δασικών πυρκαγιών τους τόπους διαβίωσής τους».
«Αυτό που βλέπω είναι ότι υπάρχει ένας παθολογικός φόβος. Εχει δημιουργηθεί ένα κλίμα ότι δεν έχουν κατέβει αγριογούρουνα αλλά δεινόσαυροι», λέει στην «Κ» ακόμη ένας κάτοικος της περιοχής, που προτιμά να διατηρήσει την ανωνυμία του, καθώς φοβάται πιθανές αντιδράσεις συμπολιτών του. «Ορισμένοι πιστεύουν, σε σημείο εμμονής, ότι οι τροφές για τις αδέσποτες γάτες προσελκύουν τα αγριογούρουνα. Μα, τα αγριογούρουνα, χρειάζονται επτά οκτώ κιλά τροφή για να χορτάσουν και τρώνε ό,τι βρουν μπροστά τους. Δεν κατεβαίνουν εδώ για να βρουν μια χούφτα γατοτροφή».
ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Ο Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής ANIMA τα τελευταία χρόνια δέχεται όλο και πιο πολλές κλήσεις για άγρια ζώα που κατεβαίνουν σε προάστια της Αττικής, ενίοτε φτάνουν μέχρι και στο κέντρο της πρωτεύουσας. Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η αλεπού που εδώ και 10 χρόνια εμφανίζεται μόνιμα πλέον σε κατοικημένες περιοχές.
«Ειδικά για τις αλεπούδες έχουμε συνεχείς αναφορές από όλες τις συνοικίες της Αττικής, ακόμη και στην περιοχή της Ακρόπολης, όπου έχουμε κληθεί να τις παγιδεύσουμε. Η αλεπού ωστόσο είναι ένα πολύ έξυπνο ζώο και δεν είναι καθόλου εύκολο να παγιδευτεί», αναφέρει η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος του Συλλόγου ΑΝΙΜΑ, προσθέτοντας ότι τα συγκεκριμένα ζώα έχουν εξοικειωθεί στο περιβάλλον της πόλης και πολύ συχνά πλέον συναντώνται στα σκουπίδια να αναζητούν τροφή πλάι σε γάτες.
Από το 2022 και μετά, ο Σύλλογος έχει αρχίσει να δέχεται αυξημένες κλήσεις για περιπτώσεις τραυματισμένων αγριογούρουνων που εντοπίζονταν κοντά στον αστικό ιστό σε περιοχές όπως ο Διόνυσος, η Εκάλη, το Κρυονέρι, οι Θρακομακεδόνες, τα Μέγαρα, το Δαφνί, η Ραφήνα και το Πόρτο Ράφτη.
«Ειδικά μέσα στο ’25 οι κλήσεις για αγριογούρουνα έχουν αυξηθεί. Σε κάποια περιστατικά που μπορούμε να χειριστούμε οι ίδιοι παρεμβαίνουμε προσφέροντας ιατρική φροντίδα, σε κάποια άλλα ζητούμε να κληθεί το δασαρχείο. Είναι αδύνατο να φιλοξενήσουμε στον χώρο μας ένα αγριογούρουνο 200 κιλών, δεν μπορούμε να χειριστούμε τέτοιες περιπτώσεις. Η εμπλοκή μας είναι κυρίως σε μωρά ή ορφανά ζώα που τις πιο πολλές φορές έχουν τραυματιστεί σε τροχαία και μπορούν να μεταφερθούν πιο εύκολα στον χώρο μας», λέει στην «Κ» η κ. Γανωτή.
Η ίδια απαντά στο ερώτημα εάν δικαιολογείται ο φόβος μπροστά σε ένα αγριογούρουνο. «Γενικά, δεν είναι ζώα επιθετικά προς τον άνθρωπο, αλλά δεν θα πω ότι δεν κάνουν ζημιές ή ότι είναι ευχάριστο να δεις ξαφνικά τον κήπο σου να τον έχει σκάψει μια ορδή αγριογούρουνων. Επίσης, εάν πειράξεις ένα μικρό αγριογούρουνο και η μητέρα του βρίσκεται κοντά -που αυτό συμβαίνει συχνά γιατί βαδίζουν κατά κοπάδια-, είναι πιθανό να σου επιτεθεί και να σε τραυματίσει».
Ο διχασμός που έχει αναδειχθεί στις τοπικές κοινωνίες για το πώς θα αντιμετωπιστεί το θέμα της αυξημένης παρουσίας αγριογούρουνων στον αστικό ιστό αποτυπώνεται, πάντως, και στις κλήσεις που δέχεται ο Σύλλογος. «Από τη μία μάς καλούν κάποιοι και μας λένε “ελάτε να τα πάρετε γιατί θα μας φάνε” και από την άλλη μάς καλούν πολίτες που μας ζητούν να παρέμβουμε για να μην τα σκοτώσουν», εξηγεί η Μαρία Γανωτή, υποστηρίζοντας ωστόσο πως η λύση για τα αγριογούρουνα αποτελεί πραγματικό αδιέξοδο.
ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Το φαινόμενο της παρουσίας των αγριογούρουνων στον αστικό ιστό οπωσδήποτε δεν περιορίζεται στην Αττική. Η εικόνα είναι καθολική στην Ελλάδα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Από τα Γιάννενα, την Ξάνθη, τη Θεσσαλονίκη, τη Λαμία και τον Βόλο έως την Εύβοια, τη Σάμο και τη Λέσβο, κοπάδια αγριογούρουνων φιγουράρουν σε βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο να περπατούν ανενόχλητα, προκαλώντας καταστροφές στο πέρασμά τους.
«Παρατηρούμε μια αύξηση στον πληθυσμό του αγριόχοιρου σταδιακά τα τελευταία 30 χρόνια και αυτό οφείλεται στα ελληνικά δάση, που όπως εξελίσσονται ως βιότοποι ευνοούν αυτή τη συνθήκη. Ταυτόχρονα, βλέπουμε μία ιστορική εξάπλωση του είδους προς τον Νότο. Σκεφθείτε ότι πριν από 20 χρόνια στην Αττική δεν ξέραμε τι ήταν ο αγριόχοιρος, έφτανε μέχρι τα Καμένα Βούρλα, ενώ σήμερα κατεβαίνει μέχρι την Πεντέλη και την Ιπποκράτειο Πολιτεία», σημειώνει στην «Κ» ο Βαγγέλης Χατζηνίκος, δασολόγος και προϊστάμενος της επιστημονικής τεκμηρίωσης της Κυνηγητικής Ομοσπονδίας Στερεάς Ελλάδας.
«Με μια μικρή χρονική υστέρηση, περίπου δέκα ετών, ο λύκος ακολουθεί την κάθοδο του αγριόχοιρου, εγκαθίσταται νοτιότερα καθώς βρίσκει τροφή και αντίστοιχα αυξάνεται ο πληθυσμός του. Από την πίεση του λύκου, κάποια άγρια ζώα, όπως ο αγριόχοιρος, τα ελάφια και οι αλεπούδες, μπαίνουν στον αστικό ιστό με σκοπό να προφυλαχθούν».
«Από την πίεση του λύκου, κάποια άγρια ζώα, όπως ο αγριόχοιρος, τα ελάφια και οι αλεπούδες, μπαίνουν στον αστικό ιστό με σκοπό να προφυλαχθούν».
Ο υπερπληθυσμός του αγριογούρουνου, λέει ο κ. Χατζηνίκος, έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα τόσο με την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων -ακόμη και θανατηφόρων-, που καταγράφονται στον αστικό και στον περιαστικό ιστό, όσο και με τις τεράστιες ζημιές που προκαλούνται στην αγροτική παραγωγή. «Οι ζημιές αυτές είναι ανυπολόγιστες, δεδομένου ότι ο ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει τους καλλιεργητές, καθώς ο αγριόχοιρος θεωρείται προβλέψιμη απειλή. Αποζημίωση δίδεται μόνο σε εκτάσεις που περιλαμβάνονται στη Συνθήκη Ραμσάρ και δεν ξεπερνούν τις δέκα σε όλη την Ελλάδα», λέει ο κ. Χατζηνίκος.
Σύμφωνα με τις ετήσιες καταγραφές, ο πληθυσμός του αγριόχοιρου στην Ελλάδα παραμένει σταθερός γύρω στις 450.000, ενώ αφού ολοκληρωθεί η επιτρεπόμενη περίοδος κυνηγιού ο αριθμός αυτός μειώνεται κατά 100.000. «Για να υπάρξει απομείωση του πληθυσμού μέσω της κυνηγετικής διαχείρισης, θα πρέπει να ξεπεράσουμε το 65% της θήρευσης. Αυτή τη στιγμή, βρισκόμαστε στο 25%», τονίζει ο κ. Χατζηνίκος. «Την τελευταία πενταετία, ωστόσο, έχουν ληφθεί διοικητικά μέτρα που ευνοούν όλο και περισσότερο τη θήρα του αγριόχοιρου με επιμήκυνση της κυνηγετικής περιόδου, με απεριόριστο αριθμό θήρευσης, ακόμη και άρση της απαγόρευσης των νεαρών αγριογούρουνων», προσθέτει.
Υπάρχουν όμως εφαρμόσιμες λύσεις για να επιστρέψει η άγρια ζωή στο φυσικό της περιβάλλον; Η χρήση παγίδων στην Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει μόνο με ειδική άδεια από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Είναι η λύση που προτάθηκε και στην περίπτωση του νεαρού λύκου της Χαλκιδικής, ο οποίος επιτέθηκε πριν από περίπου δύο εβδομάδες σε ένα πεντάχρονο κορίτσι στην παραλία του Νέου Μαρμαρά. Η άδεια για την παγίδευση δόθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου και τις επόμενες μέρες αναμένεται να προχωρήσει η διαδικασία.
«Στην περίπτωση των αγριόχοιρων, οι κυνηγητικές οργανώσεις και τα δασαρχεία έχουν την άδεια να χρησιμοποιήσουν παγίδες, ώστε να τους πιάνουν με μοναδικό σκοπό την απομάκρυνσή τους από τις κατοικημένες περιοχές», τονίζει ο κ. Χατζηνίκος. «Για παράδειγμα ως Ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδας πιάσαμε αγριογούρουνα που είχαν μπει στο δασικό φυτώριο της Αμυγδαλέζας και δεν είχαν αφήσει τίποτα όρθιο. Κατ’ εντολή του υπουργείου τα απελευθερώσαμε στη Μαλακάσα. Την επόμενη μέρα, όμως, αυτά ξαναγύρισαν στην περιοχή. Τι έγινε; Δυστυχώς, μια τρύπα στο νερό».
