Τα τελευταία 18 χρόνια, ο Γιάννης Πεζάρης προσπαθεί να βοηθήσει τους τυφλούς. Ο Ελληνοαμερικανός επίκουρος καθηγητής της Σχολής Νευροχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ διευθύνει ένα ερευνητικό εργαστήριο στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης το οποίο είναι αφιερωμένο στον συγκεκριμένο σκοπό.
«Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια συσκευή που θα επαναφέρει τη λειτουργία της όρασης σε ανθρώπους που την έχουν χάσει», αναφέρει στην «Κ» για το Visual Prosthesis Lab. Πολλοί, τονίζει, νομίζουν πως η όραση εξαρτάται από τα μάτια. Στην πραγματικότητα, η αίσθηση της όρασης γίνεται στα μάτια, αλλά η αντίληψη στον εγκέφαλο. «Αν θα μπορούσαμε να βρούμε έναν ανθρωπογενή τρόπο να παρέχουμε την αίσθηση στον εγκέφαλο, τότε θα μπορούσαμε να παρέχουμε νέα όραση», επισημαίνει ο κ. Πεζάρης, ο οποίος διδάσκει και στο MIT.
Στη μυθοπλασία, τα παραδείγματα χρήσης βιονικών ματιών είναι ατελείωτα – από το «Σταρ Τρεκ» μέχρι τον «Χάρι Πότερ». «Η ιδέα είναι ότι ένα μάτι αντικατάστασης στέλνει σήμα κατευθείαν στον εγκέφαλο· αυτή τη συσκευή προσπαθούμε να κατασκευάσουμε στο εργαστήριο», συμπληρώνει.
Περνούν πολύ χρόνο προσπαθώντας να καταλάβουν σε βάθος τα χαρακτηριστικά της τεχνητής όρασης, η οποία τονίζει ότι θα διαφέρει σημαντικά από την τρομερά υψηλής ανάλυσης κανονική όραση. Για να στείλουν τα σήματα της τεχνητής όρασης στον εγκέφαλο, εξηγεί ότι χρησιμοποιούν εξαιρετικά λεπτά καλώδια. Αν χρησιμοποιούσαν πολλά από αυτά, μπορεί η ανάλυση της τεχνητής όρασης να ήταν υψηλότερη, αλλά θα υπήρχε η πιθανότητα πρόκλησης βλάβης στον εγκέφαλο. Επομένως, το ένα κομμάτι της συσκευής που δημιουργούν σχετίζεται με τα καλώδια, τα οποία σε μέγεθος αυτή τη στιγμή τα παραλληλίζει με το ένα δέκατο μιας ανθρώπινης τρίχας – επιχειρούν να δημιουργήσουν καλώδια που θα είναι το ένα εικοστό. Κι ύστερα είναι ο ψηφιακός αισθητήρας που θα μοιάζει με κάμερα όπως αυτή που έχουν τα κινητά. Η συγκεκριμένη θα συνδέεται ασύρματα με μια συσκευή που ο κ. Πεζάρης παραλληλίζει με βηματοδότη, αλλά στην πραγματικότητα θα είναι ένας πολύ καλός υπολογιστής που θα μπορεί να μετατρέπει τα σήματα που θα δέχεται από την κάμερα στη «γλώσσα των νευρώνων». Η συγκεκριμένη συσκευή θα συνδέεται με τα καλώδια και έτσι θα στέλνει τα σήματα της κάμερας στον εγκέφαλο.
«Ο τομέας της τεχνητής όρασης δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο ανεπτυγμένος όσο ο τομέας της τεχνητής ακοής – είμαστε αρκετές δεκαετίες πίσω γιατί είναι ένα πιο περίπλοκο πρόβλημα», δηλώνει ο ίδιος. Το δικό τους εργαστήριο –υπάρχουν 24 αντίστοιχα προγράμματα παγκοσμίως, σημειώνει ο κ. Πεζάρης– δεν έχει ακόμα πραγματοποιήσει πειράματα σε ανθρώπους. «Χρειαζόμαστε περίπου τρία με τέσσερα χρόνια μέχρι να δοκιμάσουμε να χρησιμοποιήσουμε τη συσκευή σε άνθρωπο κι άλλα δύο με πέντε χρόνια έπειτα από αυτό για να κυκλοφορήσει η συσκευή στην αγορά», υπογραμμίζει. Μέχρι στιγμής, τα περισσότερα πειράματά τους γίνονται σε πιθήκους. «Μπορούν ήδη να ξεχωρίσουν σχήματα», αναφέρει ο κ. Πεζάρης.
Ξεκαθαρίζει στην «Κ» ότι ακόμα κι όταν κρίνει πως είναι ασφαλές να εξετάσουν τη λειτουργία της συσκευής σε ανθρώπους, η τεχνητή όραση δεν θα είναι τέλεια. Το άτομο θα μπορεί να βλέπει αρκετά για να περπατάει μόνο του στον δρόμο, για να διακρίνει την ύπαρξη αυτοκινήτων. Αλλά δεν θα μπορεί μάλλον να διαβάζει. Ακόμα όμως κι αν είναι ατελής, η όραση που ο κ. Πεζάρης και η ομάδα του ευελπιστούν ότι θα καταφέρουν τα επόμενα χρόνια να προσφέρουν, για μερικούς ανθρώπους θα μοιάζει με φως. «Είμαι πολύ αισιόδοξος», λέει στην «Κ».
