Θα μπορούσε να είναι σενάριο για κωμωδία – ή ιλαροτραγωδία. Η διαχείριση των λυμάτων στη Ζάκυνθο είναι μια πραγματικά σουρεαλιστική υπόθεση, η οποία έχει οδηγηθεί πια σε οριακό σημείο εξαιτίας της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης του νησιού και της πλήρους υποταγής της πολιτείας στα τοπικά, μικρά ή μεγάλα, συμφέροντα. Η ιστορία μας ξεκινάει από την περιοχή Τσιλιβή, μια παραθαλάσσια περιοχή βόρεια της πόλης της Ζακύνθου. Για ακόμη μία χρονιά τα μέσα ενημέρωσης του νησιού έχουν από τις αρχές του καλοκαιριού γεμίσει με διαμαρτυρίες κατοίκων και επιχειρήσεων, καθώς τα λύματα αναβλύζουν ανά κάποιες ημέρες από τα φρεάτια της αποχέτευσης.
Ο Διονύσης Παράσχης είναι ιδιοκτήτης κέντρου ψυχαγωγίας με bowling, που βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο του οικισμού. «Η επιχείρησή μου χτίστηκε το 2005 με νόμιμη άδεια και συνδέθηκε με το δίκτυο αποχέτευσης. Εως το 2015 δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Προς το τέλος της οικονομικής κρίσης, η οικοδομική δραστηριότητα σε όλη τη Ζάκυνθο εκτινάχθηκε. Στην περιοχή μας χτίστηκαν τεράστια ξενοδοχεία, μικρότερα καταλύματα, εστιατόρια. Και τότε ήταν που άρχισαν τα προβλήματα με την αποχέτευση», διηγείται. «Κανείς δεν τους είπε ότι το δίκτυο της αποχέτευσης δεν επαρκεί. Συνέχισαν να συνδέονται ολοένα και περισσότεροι. Από τότε, με την εξαίρεση των δύο ετών του κορωνοϊού, κάθε καλοκαίρι έχουμε τα ίδια: κάθε δεύτερη με τρίτη ημέρα τον Μάιο και τον Ιούνιο, κάθε ημέρα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο υπερχειλίζουν τα λύματα μέσα στον δημόσιο δρόμο αλλά και στην αυλή της επιχείρησής μου, στο γκαζόν δίπλα στην παιδική χαρά. Η κατάσταση είναι προφανώς ανυπόφορη, αλλά δεν γίνεται τίποτα». Ο κ. Παράσχης μαζί με κατοίκους και εργαζομένους στην περιοχή μήνυσαν τη Δημοτική Επιχείρηση Υδρευσης – Αποχέτευσης Ζακύνθου (ΔΕΥΑΖ). Προ ημερών το Πρωτοδικείο Ζακύνθου εξέδωσε προσωρινή διαταγή, υποχρεώνοντας τη ΔΕΥΑΖ να καθαρίσει και να τοποθετήσει δίκτυο αποχέτευσης κατάλληλων προδιαγραφών, ώστε να σταματήσουν οι υπερχειλίσεις του δικτύου.
Τα φρεάτια υπερχειλίζουν διαρκώς, ενώ το αποχετευτικό δίκτυο είναι παράνομο. Κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία των ξενοδόχων και όταν υπερφορτώθηκε, δημιουργήθηκε παράκαμψη.
Η κατάσταση όμως δεν είναι τόσο απλή. Κι αυτό γιατί το δίκτυο αποχέτευσης που εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις της περιοχής είναι… παράνομο! «Το δίκτυο κατασκευάστηκε το 2001 με ιδιωτική πρωτοβουλία και συνδέθηκε με τον κεντρικό αποχετευτικό αγωγό της πόλης της Ζακύνθου. Η ΔΕΥΑΖ δεν το έχει παραλάβει, αλλά εδώ και 25 χρόνια εισπράττει κανονικά τέλη από όσους είναι συνδεδεμένοι», εξηγεί ο κ. Παράσχης.
Η εξωφρενική αυτή υπόθεση φαντάζει στο νησί σχεδόν φυσιολογική. «Το δίκτυο φτιάχτηκε με πρωτοβουλία και έξοδα των ξενοδόχων της περιοχής. Χωρίς δημόσιο χρήμα αλλά και χωρίς δημόσια επίβλεψη», εξηγεί ο Τζανέτος Πομόνης, εθνικός εκπρόσωπος στη Διεθνή Επιστημονική Επιτροπή Πολιτιστικού Τουρισμού του ΙCOMOS και πρόεδρος των μηχανικών του Δημοσίου (ΕΜΔΥΔΑΣ) στη Ζάκυνθο. «Ξεκινούσε από τον (τότε) Δήμο Αρκαδίων και κατέληξε στον βιολογικό του (τότε) Δήμου Ζακυνθίων, ο οποίος είχε φτιαχτεί για να εξυπηρετεί μόνο την πόλη της Ζακύνθου και τον Λαγανά. Πήγαν λοιπόν οι επιχειρηματίες στο δημοτικό συμβούλιο Αρκαδίων και ζήτησαν να παραλάβει το έργο – το δημοτικό συμβούλιο δέχθηκε, αλλά το έργο ποτέ δεν παρελήφθη τεχνικά. Ετσι οι ξενοδόχοι εμφανίστηκαν στην τοπική κοινωνία ως ευεργέτες, αλλά ουσιαστικά εξυπηρέτησαν τους εαυτούς τους αφού δεν χρειαζόταν να κατασκευάζουν χωριστές μονάδες βιολογικών καθαρισμών, αλλά έπαιρναν βεβαίωση ότι συνδέονται με το δίκτυο».
Η «λύση» της υδροφόρας
Οταν το 2011 ολόκληρο το νησί έγινε ένας δήμος, η υπόθεση πέρασε στα χέρια της ΔΕΥΑΖ. «Ολα αυτά τα χρόνια συνέχισαν να γίνονται νέες συνδέσεις. Ο δήμος επισκεύαζε το δίκτυο, έδινε βεβαιώσεις στις νέες μονάδες ότι θα τις καλύψει και όλα έβαιναν καλώς. Μέχρι που το δίκτυο υπερφορτώθηκε και ξεκίνησαν τα προβλήματα με υπερχειλίσεις στο κέντρο του Τσιλιβή. Τότε οι ξενοδόχοι έφεραν άλλη λύση – έφτιαξαν μια παράκαμψη, που μετέφερε το πρόβλημα παρακάτω, εκεί όπου είναι τώρα. Κάποια καλοκαίρια η ΔΕΥΑΖ έφερνε μια υδροφόρα να πατάει το καπάκι του αγωγού για να μην υπερχειλίζει. Αλλά προφανώς η υπόθεση δεν μπορεί να καλυφθεί άλλο».
Ο Διονύσης Τουρκάκης είναι πρόεδρος της ΔΕΥΑΖ από τις αρχές του 2024. «Ο βιολογικός καθαρισμός στην περιοχή Αμπελόκηποι κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 2000 και κάνει δευτεροβάθμια επεξεργασία. Οταν αναλάβαμε πέρυσι, η μονάδα είχε πολλές αστοχίες, γιατί είχε πολλά χρόνια να συντηρηθεί. Ενεργοποιήσαμε λοιπόν πίστωση 3,5 εκατ. ευρώ και κάναμε σύμβαση για την αναβάθμιση των μηχανημάτων (πάντα για δευτεροβάθμια επεξεργασία), έργο που θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2026». Ο βιολογικός καλύπτει ένα μικρό μέρος του νησιού: ένα τμήμα της πόλης της Ζακύνθου, το Αργάσι, το Καλαμάκι και τον Λαγανά. «Η δυναμικότητά του ήταν 10.000 κάτοικοι και έχει πια ξεπεραστεί, με αποτέλεσμα να λειτουργεί οριακά. Γι’ αυτό παράλληλα με την αναβάθμιση γίνεται και η επέκτασή του», λέει ο κ. Τουρκάκης. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπό τις παρούσες συνθήκες το αποχετευτικό δίκτυο δεν μπορεί καν να επεκταθεί για να καλύψει την πόλη της Ζακύνθου, σημαντικό μέρος της οποίας εξυπηρετείται με βόθρους. Το πόσο οριακά λειτουργεί ο βιολογικός το γνωρίζουν και όσοι κατοικούν κοντά στο ρέμα του Αγίου Χαραλάμπη στην πόλη της Ζακύνθου, που είναι επίσημα αγωγός διάθεσης των λυμάτων μετά από επεξεργασία. Χθες δημοσιεύθηκαν σε τοπικά Μέσα της Ζακύνθου νέες διαμαρτυρίες κατοίκων της περιοχής για την απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων στο ρέμα, τη δυσοσμία, τον φόβο για τη δημόσια υγεία.
Οσον αφορά το παράνομο αποχετευτικό δίκτυο στου Τσιλιβή, που επιβαρύνει το νόμιμο δίκτυο με περισσότερα από 4.000 κυβικά λυμάτων/ημέρα, η ΔΕΥΑΖ αναγκάστηκε μετά την απόφαση του Πρωτοδικείου να προχωρήσει σε έλεγχο των φρεατίων. «Θα ελέγξουμε περισσότερες από 40 ξενοδοχειακές μονάδες και θα δημοσιοποιήσουμε τα αποτελέσματα τον Οκτώβριο. Σίγουρα υπάρχουν συνδέσεις των οποίων δεν επαληθεύεται η νομιμότητα. Οσο για το δίκτυο, πραγματοποιούμε μελέτη αποτύπωσής του ώστε να το παραλάβουμε και να το αδειοδοτήσουμε περιβαλλοντικά και να τελειώνει αυτή η υπόθεση». Ο κ. Τουρκάκης επιβεβαιώνει ότι η ΔΕΥΑΖ εισπράττει τέλη αποχέτευσης για τη χρήση του παράνομου δικτύου. «Δεν γίνεται να μην εισπράττουμε, αφού τα λύματα καταλήγουν στον βιολογικό μας».
Απαθείς οι Αρχές
Απέναντι σε όλα αυτά, οι Αρχές παραμένουν τραγικά απαθείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Διεύθυνση Περιβάλλοντος αλλά και οι υγειονομικές υπηρεσίες της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων δεν έχουν επιβάλει ούτε ένα πρόστιμο στον δήμο ή στη ΔΕΥΑΖ όλα αυτά τα χρόνια για τον παράνομο αγωγό και την υπερχείλιση λυμάτων μέσα στον οικισμό. Η κατάσταση εκλαμβάνεται ως «κανονική». «Είναι μια στρέβλωση 20 ετών που θα έπρεπε να έχει λυθεί πριν από 15 χρόνια», λέει ο Κωνσταντίνος Καποδίστριας, αντιπεριφερειάρχης Ζακύνθου. «Είναι πολύ δύσκολο να παρέμβεις εκ των υστέρων σε τέτοιες καταστάσεις».
