Πέρυσι δεν κατάφερε να βρει σπίτι. Οπως και άλλοι φοιτητές που σπουδάζουν στη Ρόδο, κατά τη διάρκεια του πρώτου πανεπιστημιακού έτους, η κόρη της Δήμητρας Καρουζάκη έμενε σε δωμάτιο παλιού ξενοδοχείου στο κέντρο του νησιού.
«Δεν χωρούσε ούτε γραφείο ούτε καρέκλα, έτρωγε στο κρεβάτι το παιδί», δηλώνει στην «Κ» η κ. Καρουζάκη, «αλλά πληρώναμε 300 ευρώ τον μήνα». Τώρα, ο ξενοδόχος τούς είπε ότι, αν επέστρεφε μετά την καλοκαιρινή σεζόν στο δωμάτιο η κόρη της, θα τους χρέωνε 400 ευρώ τον μήνα. «Και λέει το παιδί, “εγώ δεν πάω”». Οπότε, τις τελευταίες εβδομάδες ξεκίνησε και πάλι ο γολγοθάς της εύρεσης φοιτητικού σπιτιού στη Ρόδο.
«Ψάχνουμε παντού, έχουμε ξεσηκώσει γνωστούς κι αγνώστους, έχουμε βάλει αγγελίες – τίποτα. Τα περισσότερα μονόχωρα σπίτια που βρίσκουμε είναι airbnb, τα οποία τα νοικιάζουν τον χειμώνα για 500 με 550 ευρώ τον μήνα, και τον Απρίλιο που αρχίζει η καλοκαιρινή σεζόν, πρέπει να φύγεις. Κάθε χρόνο την ίδια αγωνία θα έχουμε;» λέει η κ. Καρουζάκη.
Η ίδια, ο σύζυγός της και ο γιος τους μένουν στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σκέφτηκε να ταξιδέψει στη Ρόδο για να αναζητήσει και πάλι κατοικία για την κόρη της, αλλά τα αποτελέσματα, ακόμα και διά ζώσης, είναι αμφίβολα, ενώ τα έξοδα ενός τέτοιου ταξιδιού, υπέρογκα.
«Εργάζομαι στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και ο σύζυγός μου είναι δημόσιος υπάλληλος, είμαστε και οι δύο με συμβάσεις», σημειώνει στην «Κ». Την προσεχή σχολική χρονιά, ο γιος τους, ο οποίος θα πάει τώρα Β΄ Λυκείου, θα ξεκινήσει φροντιστήριο. Η κόρη της δουλεύει σεζόν στην Κρήτη για να αντεπεξέλθει στα έξοδα – ήθελε να μείνει στη Ρόδο, αλλά δεν είχε πού.
Αν δεν βρει κάτι σύντομα, αυτόν τον μήνα θα τη φιλοξενήσουν οι φίλες της, με την ελπίδα πως όσο είναι στο νησί μπορεί με τη βοήθεια μεσίτη να καταφέρει να νοικιάσει ένα σπίτι. «Είναι πάρα πολύ ψυχοφθόρο», τονίζει η κ. Καρουζάκη, «στη Ρόδο τούς νοιάζει μόνο ο τουρισμός, η κατάσταση είναι απελπιστική».
Δεν αντιμετωπίζει φυσικά μόνο η οικογένεια της κ. Καρουζάκη το συγκεκριμένο πρόβλημα. Γονείς φοιτητών που σπουδάζουν σε διαφορετικά μέρη της χώρας βιώνουν αυτή την περίοδο αντίστοιχο πανικό. Η χαρά που τους απέφεραν τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών έχει αντικατασταθεί από το άγχος τού πού θα ζήσουν τα παιδιά τους.
Τα περισσότερα μονόχωρα σπίτια στη Ρόδο νοικιάζονται μέχρι τον Απρίλιο που αρχίζει η σεζόν. «Κάθε χρόνο την ίδια αγωνία θα έχουμε;» αναρωτιέται η Δήμητρα Καρουζάκη, μητέρα φοιτήτριας στο νησί.
Βάζουν αγγελίες σε διαδικτυακές ομάδες και σε τοπικές εφημερίδες, μιλούν με μεσίτες, με φίλους και γνωστούς, κάνουν ό,τι μπορούν για να βρουν ένα, ιδανικά αξιοπρεπές, φοιτητικό σπίτι. Χωρίς, δυστυχώς, μεγάλη επιτυχία.
Τον προηγούμενο μήνα, ο Δημήτρης Τζανετάκος έφυγε από τη Μάνη. Οδήγησε μέχρι τον Πειραιά και πήρε το βραδινό πλοίο για τη Λέσβο, όπου θα φοιτήσει η κόρη του. Για τρεις εβδομάδες έβλεπαν μία μία τις αγγελίες στο Spitogatos και στη Χρυσή Ευκαιρία. «Αλλά οι φωτογραφίες δεν λένε ποτέ την αλήθεια», σημειώνει.
Τα σπίτια που είχαν δει στη Μυτιλήνη, για τα οποία οι ιδιοκτήτες ζητούν γύρω στα 350 με 380 ευρώ τον μήνα, είναι από 24 μέχρι 39 τετραγωνικά μέτρα. «Οι φοιτητές δεν θέλουν παραπάνω, αλλά πολλά είναι κάτω από σκάλες, ή είναι φανερό πως στην πραγματικότητα ήταν αποθήκες, κάποια δεν έχουν κουζίνα ή παράθυρα», λέει στην «Κ».
Οπότε ταξίδεψε μισή μέρα και μια νύχτα για να βρει έναν ανθρώπινο χώρο για την κόρη του. Κι όπως συνέβη και με τους άλλους γονείς, έτσι και στη γλυκιά φωνή του Δημήτρη Τζανετάκη, ενός μάστορα που φτιάχνει παραδοσιακές στέγες στην Πελοπόννησο, εύκολα διακρίνεται η αγωνία για τις βιοτικές συνθήκες που θέλει και που μπορεί να προσφέρει στο παιδί του.
«Η κατάσταση είναι απελπιστική», δηλώνει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Π., η κόρη του οποίου θα σπουδάζει από το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη. Το ζήτημα, εξηγεί, είναι οικονομικό. «Αν κάποιος μπορούσε άνετα να διαθέσει 500 ευρώ τον μήνα, ένα σπίτι θα το έβρισκε. Αλλά μιλάμε για σπίτια 30 τετραγωνικών, για τα οποία ζητάνε το λιγότερο 500 με 600 ευρώ». Ψάχνει σπίτι τους τελευταίους δύο μήνες, κι ό,τι βρίσκει με 400 ευρώ μηνιαίως, είτε είναι σε τραγική κατάσταση –«σπίτια στα οποία δεν θα ήθελε κανείς να μένει το παιδί του»– είτε είναι τόσο μακριά που για να πηγαίνει στη σχολή, η κόρη του θα έπρεπε να αλλάζει τέσσερα αστικά λεωφορεία.
«Οι φωτογραφίες δεν λένε ποτέ την αλήθεια», λέει ο Δημήτρης Τζανετάκος που ψάχνει σπίτι στη Μυτιλήνη για την κόρη του. «Πολλά είναι κάτω από σκάλες, κάποια δεν έχουν κουζίνα ή παράθυρα».
Εκείνη έχει αρχίσει να αγχώνεται. «”Μπαμπά”, μου λέει, “τι θα κάνουμε;», κι εκείνος πηγαίνει από την Κοζάνη στη Θεσσαλονίκη, τριγυρνώντας τις γειτονιές του κέντρου της, προσπαθώντας να βρει μια λύση.
Παραλογισμοί
Στην Ασπα Ανδρέου, η οποία ψάχνει σπίτι για τη φοιτήτρια κόρη της στην Κέρκυρα, ζητούν για σπίτι 28 τετραγωνικών στο κέντρο του νησιού 580 ευρώ τον μήνα. Ολες οι άλλες επιλογές είναι σπίτια βραχυχρόνιας μίσθωσης, που σημαίνει, όπως και στην περίπτωση της Ρόδου, ότι θα πρέπει να φεύγει την άνοιξη, ακριβώς στην περίοδο της εξεταστικής, και να επιστρέφει μετά το τέλος της σεζόν. «Προσπαθώ να μείνω ψύχραιμη», αναφέρει, «αλλά η κόρη μου έχει αγχωθεί πάρα πολύ».
«Είναι τρομερό αυτό που γίνεται», δηλώνει η Γεωργία Διγένογλου, μια δημόσια υπάλληλος από την Καβάλα, ο γιος της οποίας θα σπουδάσει στα Χανιά. «Αν ήξερα ότι θα ήταν τόσο δύσκολη πόλη για εύρεση φοιτητικής κατοικίας, ίσως να είχε δηλώσει άλλο μέρος», τονίζει.
Αντιμετώπισαν κι εκείνοι το ίδιο πρόβλημα με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και με τα απρόσιτα ενοίκια. Πολλοί ζητούσαν αρκετά ενοίκια –των 750 ευρώ τον μήνα– μπροστά, και δύο εγγυήσεις. Αρχισε να τρομοκρατείται όταν άκουσε ιστορίες από άλλους γονείς οι οποίοι έστειλαν γρήγορα προκαταβολές για να μη χάσουν το εκάστοτε σπίτι, αλλά έπεσαν σε απατεώνες και έχασαν τα χρήματά τους. Απευθύνθηκε σε μεσιτικά γραφεία, σε γνωστούς της στην Κρήτη – τίποτα. Η τύχη τους άλλαξε όταν έβαλε αγγελία στον τοπικό Τύπο, κι έτσι κατάφεραν, επιτέλους, να βρουν ένα σπίτι για τον γιο της.
«Κάποιες φορές», λέει στην «Κ» ο Πάτροκλος Φιλιππάκης, τριτοετής φοιτητής στο ΑΠΘ, «απορείς γιατί το κάνουν αυτό». Γιατί επιλέγουν οι ιδιοκτήτες να χρεώσουν σπίτια 30 και 35 τετραγωνικών 550 και 600 ευρώ τον μήνα, αναφέρει. «Ή και περισσότερα χρήματα», εξηγεί, «αν το σπίτι είναι στο κέντρο, ανεξαρτήτως της κατάστασής του». Λήγει το συμβόλαιό του και θα ήθελε ιδανικά να μετακομίσει. «Απλώς», σημειώνει, «τα σπίτια που βρίσκω έχουν παράλογη τιμή για τα χαρακτηριστικά τους».
Αντικατοπτρισμός της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά
Μεσίτες από διάφορες περιοχές της χώρας αναφέρουν στην «Κ» ότι οι περιγραφές των ενδιαφερόμενων ενοικιαστών αντικατοπτρίζουν πλήρως την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά.
«Ειδικά σε περιοχές εκτός Αττικής όπου υπάρχει τουριστικό ενδιαφέρον, όπως στις Κυκλάδες ή σε άλλα νησιά και επαρχίες, το πρόβλημα μόνιμης κατοίκησης είναι πολύ σοβαρό – ούτε φοιτητές ούτε εκπαιδευτικοί ούτε επαγγελματίες υγείας μπορούν να βρουν σπίτι για πάνω από 7 μήνες», δηλώνει ο Γιώργος Παυλίδης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κτηματομεσιτών.
Οι τιμές είναι παντού στα ύψη, τονίζει, ειδικά για επιπλωμένα σπίτια. Στα περισσότερα μέρη, το μηνιαίο ενοίκιο για μια επιπλωμένη γκαρσονιέρα κυμαίνεται γύρω στα 550 ευρώ, συμπληρώνει. «Λίγο πριν από την οικονομική κρίση, οι αξίες των σπιτιών ήταν και πάλι υπερβολικά αυξημένες – αλλά τα τελευταία 2-3 χρόνια έχουν πραγματικά υπερβεί τον μέσο όρο», τονίζει.
Η βασική διαφορά με την προ οικονομικής κρίσης εποχή, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Μεσιτών Θεσσαλονίκης, Θάνο Τσουλκανάκη, έγκειται στο ότι τότε, ενώ ήταν και πάλι υπερτιμημένα τα περισσότερα σπίτια, «υπήρχαν χρήματα. Ηξεραν οι φοιτητές ότι οι γονείς τους, την επόμενη χρονιά θα έβγαζαν υψηλότερο εισόδημα, και ήταν και πιο εύκολος ο δανεισμός οπότε μπορούσες και να αγοράσεις σπίτι».
Τώρα, σύμφωνα με τον ίδιο, στη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον υπάρχει κορεσμός από Airbnb, και πολλά από τα διαθέσιμα σπίτια στην αγορά είναι σε κακή κατάσταση. «Ειδικά στο κέντρο, είναι πολύ παλιές οι οικοδομές, τα σπίτια δεν είναι καθόλου συντηρημένα – οι τιμές για τα μέτρια σπίτια είναι πολύ υψηλές, κάτω από 500 ευρώ δεν βρίσκεις τίποτα. Ενα σπίτι 40 τετραγωνικών στον δεύτερο όροφο, παραδείγματος χάριν, θα κάνει γύρω στα 600 τον μήνα», σημειώνει. Δεν μιλάμε καν για καλά σπίτια, σε πολυκατοικίες της δεκαετίας του ’90, που μπορεί να είναι ανακαινισμένα – εκεί οι τιμές των ενοικίων ξεφεύγουν εντελώς, αν βρίσκονται στο κέντρο της πόλης.
Συγκατοίκηση
Η συμβουλή του στους φοιτητές είναι να συγκατοικήσουν, ή να ψάξουν για σπίτι μετά τις 15 Σεπτεμβρίου, όταν οι ιδιοκτήτες πανικοβάλλονται πως τα σπίτια τους κινδυνεύουν να μη νοικιαστούν και κάνουν από μόνοι τους καλύτερες τιμές.
Ο κ. Παυλίδης, από την άλλη, συμβουλεύει τους συναδέλφους του να μην αυξομειώνουν τις αξίες των κατοικιών με βάση το ατομικό τους συμφέρον. «Και οι ιδιοκτήτες πρέπει να σέβονται τους ενδιαφερόμενους ενοικιαστές – είναι καλύτερο να έχεις χαμηλότερο ενοίκιο, από το να είναι το μίσθωμα κλειστό, θα πρέπει το κράτος να δώσει κίνητρα για μακροχρόνια μίσθωση ή πώληση», σημειώνει.
Μετά την πανδημία, τα ενοίκια έχουν αυξηθεί ραγδαία στη Ρόδο, αναφέρει ο μεσίτης Γιώργος Βρατσάλης, λόγω μεγάλης ζήτησης και μικρής προσφοράς. Τα περισσότερα διαμερίσματα είναι Airbnb – για μακροχρόνια μίσθωση, ειδικά στο κέντρο του νησιού, κοντά στο πανεπιστήμιο, ούτε λόγος. «Εχει επηρεαστεί πολύ αρνητικά η δουλειά – μέσα στο κέντρο έχουμε πολύ καιρό να νοικιάσουμε διαμέρισμα», λέει στην «Κ». Αν είναι να βρουν σπίτι οι φοιτητές, πρέπει να ψάξουν αφότου τελειώσει η καλοκαιρινή σεζόν, συμπληρώνει, στα τέλη Οκτωβρίου.
Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Τσουλκανάκης βλέπει φως στον ορίζοντα. Φέτος, αναφέρει, παρατηρήθηκε μια μικρή αλλά υπαρκτή στροφή προς τη μακροχρόνια μίσθωση. «Ταυτόχρονα, χτίζονται πολλές οικοδομές και αρκετά σπίτια θα βγουν προς μίσθωση. Επίσης, στη Θεσσαλονίκη τουλάχιστον, έχουν αγοραστεί μεγάλα κτίρια που θα μετατραπούν σε φοιτητικές στέγες», εξηγεί. Δεν θα βελτιωθεί άμεσα η κατάσταση. «Αλλά», τονίζει, «πιστεύω πως στα επόμενα 2-3 χρόνια το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης θα αρχίσει να εξισορροπείται».
