Μια αμφιλεγόμενη υπόθεση εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα με επίκεντρο τους Λειψούς. Η ελληνική κυβέρνηση πιέζεται από τη Γαλλία να δεχθεί δύο όρκες και έναν αριθμό δελφινιών, τους τελευταίους «ενοίκους» ενός ψυχαγωγικού θαλάσσιου πάρκου που έκλεισε εκεί. Η γαλλική πρόταση υποστηρίζεται στην Ελλάδα από περιβαλλοντική οργάνωση, η οποία επιδιώκει να ιδρύσει στους Λειψούς κέντρο περίθαλψης άγριας ζωής και «καταφύγιο» σε έναν κλειστό κόλπο. Η πολιτεία από την πλευρά της δείχνει διστακτική, με αρκετούς επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι τα κέντρα φιλοξενίας θαλάσσιων θηλαστικών που προέρχονται από αιχμαλωσία έχουν σε μεγάλο βαθμό αποτύχει σε όλο τον κόσμο.
Το 2021 η Γαλλία θέσπισε έναν νόμο που απαγόρευσε την αιχμαλωσία και «χρήση» θαλάσσιων θηλαστικών, όπως φάλαινες και δελφίνια, για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Ενα από τα «θαλάσσια ψυχαγωγικά πάρκα» που έκλεισαν στις αρχές του 2025 ήταν το Marine Land Antibes κοντά στη Νίκαια της Γαλλίας. Στις δεξαμενές του παραμένουν σήμερα δύο όρκες, που πήραν τα ονόματα Γουίκι και Κέιτζο και 12 δελφίνια.
Τους τελευταίους μήνες πολλές περιβαλλοντικές και φιλοζωικές οργανώσεις στη Γαλλία έχουν ξεκινήσει εκστρατεία για τη διάσωση των συγκεκριμένων ζώων. Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, η γαλλική κυβέρνηση πείστηκε να αναλάβει δράση και άρχισε να αναζητεί χώρο για τη μεταφορά των ζώων. Απέρριψε όμως τη μεταφορά τους σε θαλάσσιο ζωολογικό κήπο στην Ιαπωνία, επειδή υπήρχαν ανησυχίες για τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων, καθώς και έναν ανάλογο χώρο στην Τενερίφη της Ισπανίας λόγω «υπερπληθυσμού».
Η Ελλάδα ενεπλάκη στη συζήτηση μέσω πρότασης που έχει υποβάλει η περιβαλλοντική οργάνωση «Αρχιπέλαγος». Η οργάνωση διαθέτει εγκαταστάσεις σε χώρο που της παραχώρησε το υπουργείο Περιβάλλοντος στους Λειψούς και έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για να αδειοδοτήσει τη δημιουργία εκεί ενός κέντρου περίθαλψης άγριας ζωής (ΚΕΠΕΑΠ), κάτι για το οποίο υπάρχει ειδική νομοθεσία. Η πρόταση του «Αρχιπελάγους» είναι το κέντρο αυτό να μετατραπεί στη συνέχεια σε έναν χώρο φιλοξενίας θαλάσσιων θηλαστικών που έχουν γεννηθεί σε αιχμαλωσία, μέσω του κλεισίματος του κόλπου στο οποίο βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της οργάνωσης.
Η οργάνωση βρίσκεται σε «κόντρα» με το υπουργείο Περιβάλλοντος, υποστηρίζοντας ότι η καθυστέρηση στην αδειοδότηση είναι αναίτια και οφείλεται σε εξυπηρέτηση συμφερόντων. «Ξεκινήσαμε και φτιάξαμε στους Λειψούς ένα υπερσύγχρονο κέντρο περίθαλψης για τα θαλάσσια θηλαστικά και θέλουμε να μετεξελιχθεί σε χώρο φιλοξενίας θηλαστικών και κητωδών που προέρχονται από αιχμαλωσία. Με μια εξαιρετική επιστημονική ομάδα καταθέσαμε αίτηση εδώ και επτά χρόνια και δεν έχουμε πάρει έγκριση», λέει η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνας στο «Αρχιπέλαγος». «Αν όλο αυτό ξεμπλοκάρει από το ΥΠΕΝ, θα μπορεί να αποτελέσει ένα επιτυχημένο μοντέλο τόσο για άλλες περιοχές στην Ελλάδα όσο και άλλες χώρες», εκτιμά.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος απορρίπτει τις αιτιάσεις για αναίτιες καθυστερήσεις. «Πρόθεση του υπουργείου είναι να διασφαλίζει την απόλυτη νομιμότητα και διαφάνεια, προκειμένου να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες αδειοδότησης κάθε φορέα που πληροί τις προϋποθέσεις βάσει του νόμου, ώστε να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία των κέντρων περίθαλψης και η προστασία της άγριας ζωής στην Ελλάδα», λέει στην «Κ» ο (αρμόδιος για τα θέματα άγριας ζωής) γενικός γραμματέας Δασών Στάθης Σταθόπουλος.
Η οργάνωση «Αρχιπέλαγος» επιθυμεί το υπό δημιουργία κέντρο να μετατραπεί σε χώρο φιλοξενίας θαλάσσιων θηλαστικών που έχουν γεννηθεί σε αιχμαλωσία.
Για την έγκριση των αιτήσεων αυτών, ο νόμος προβλέπει την τοποθέτηση μιας κεντρικής γνωμοδοτικής επιτροπής, η οποία απαρτίζεται από ειδικούς επιστήμονες. Εμμέσως πλην σαφώς ο κ. Σταθόπουλος αποκαλύπτει ότι η επιτροπή ήταν αρνητική για το «Αρχιπέλαγος». «Για το ΥΠΕΝ μεγάλη σημασία έχει η γνώμη και λειτουργία της κεντρικής γνωμοδοτικής επιτροπής, που με την επιστημονική της συγκρότηση και τις ειδικές γνώσεις των μελών της έχει προσφέρει σημαντικό έργο μέχρι σήμερα. Τονίζεται ότι από τη συγκρότησή της το έτος 2022, έχει προβεί σε σειρά γνωμοδοτήσεων για τη χορήγηση αδειών, διασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία και την παροχή κτηνιατρικής φροντίδας στα υφιστάμενα κέντρα περίθαλψης της χώρας μας».
Ειδικά για τη συγκεκριμένη περίπτωση, «όχι μόνο δεν υπήρξε καμία καθυστέρηση στην αξιολόγηση της πρότασης του φορέα αυτού, αλλά αντίθετα συζητάμε για μια πρόταση η οποία είχε για μακρό χρόνο ελλείψεις, τόσο ως προς το περιεχόμενο και την πληρότητα του φακέλου, όσο και ως προς τη σκοπιμότητά της», σημειώνει. «Για την ίδρυση του ΚΕΠΕΑΠ το “Αρχιπέλαγος” έχει τροποποιήσει επανειλημμένως τα αιτήματά του (έξι διαφορετικά αιτήματα από 2018)».
Ο κ. Σταθόπουλος σημειώνει ότι η αδειοδότηση ενός καταφυγίου είναι κάτι διαφορετικό. «Το αίτημα του φορέα για ίδρυση ΚΕΠΕΑΠ δεν συνδέεται με τη δημιουργία και χρήση εγκαταστάσεων εντός του παρακείμενου θαλάσσιου κόλπου είτε για την περίθαλψη – επανένταξη – φιλοξενία άγριων θαλασσίων ειδών είτε για τη λειτουργία καταφυγίου ζώων που γεννήθηκαν σε συνθήκες αιχμαλωσίας».
Η διχογνωμία
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι επιστήμονες που απαρτίζουν την κεντρική γνωμοδοτική επιτροπή υποστηρίζουν ότι υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την καταλληλότητα των «καταφυγίων θαλάσσιων θηλαστικών», καθώς σε ανάλογα παραδείγματα στο εξωτερικό υπήρχαν μικρά ποσοστά επιβίωσης. «Η Ελλάδα δεν πρέπει να “συρθεί” σε αυτή την ιστορία – οι περιπλοκές θα είναι πολλές. Αν αρχίσουν να πεθαίνουν τα δελφίνια θα ακολουθήσει διεθνής διασυρμός», αναφέρει στέλεχός της υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Για τα θαλάσσια καταφύγια η Ελλάδα θα πρέπει αφενός να αξιολογήσει τα επιστημονικά και οικονομικά στοιχεία, αφετέρου να εξετάσει τη δυνατότητα αν και κατά πόσο είναι εφικτό η χώρα μας να διαθέτει οικονομικούς πόρους για 30 και πλέον χρόνια για να φιλοξενεί θαλάσσια θηλαστικά που σήμερα ζουν σε άλλες χώρες», λέει ο κ. Σταθόπουλος.
«Στους Λειψούς έχει γίνει καταπληκτική δουλειά από ανθρώπους που έχουν εμπειρία στα θαλάσσια καταφύγια», λέει η κ. Μήλιου. «Οι καθυστερήσεις δεν αιτιολογούνται. Ο εισαγγελέας Περιβάλλοντος που ερευνά τη διαδικασία θα φωτίσει τις πραγματικές αιτίες».
Να σημειωθεί ότι τόσο η οργάνωση Αρχιπέλαγος, όσο και η οργάνωση World Animal Protection (που υποστηρίζει την προσπάθειά της) διευκρινίζουν ότι οι εγκαταστάσεις στους Λειψούς δεν πρόκειται να φιλοξενήσουν όρκες αλλά μόνο δελφίνια που προέρχονται από αιχμαλωσία.
