Είναι νωρίς το απόγευμα και οι δρόμοι της Αθήνας παραμένουν πυρωμένοι. Στον σταθμό πρώτων βοηθειών του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, στην Καλλιθέα, οι ανεμιστήρες δουλεύουν στο φουλ. «Δεν έχετε κλιματιστικά;», απορώ. «Ο κλιματισμός ενοχλεί τα ζώα. Αλλωστε, για να επιτευχθεί χαμηλή θερμοκρασία πρέπει τα παράθυρα να είναι κλειστά και με τόσες οσμές θα είναι δύσκολο», μου εξηγεί η Μαρία Γανωτή.
Την ακολουθώ στο πατάρι που είναι γεμάτο με κούτες και κλουβιά, μικρά και μεγάλα. Η Γαλλίδα Ζυστίν Μπαρντ, βιολόγος που κάνει την πρακτική της εδώ –όπως πολλοί ακόμη επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τη Σουηδία, τη Λετονία, τη Γαλλία και τη Σερβία–, ταΐζει ένα κιρκινέζι. «Αυτό είναι το βρεφοκομείο μας», λέει η πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ.
«Φιλοξενούμε νεοσσούς ασημόγλαρους, χελιδονάκια, σταχτάρια, σταχτοτσικνιάδες, πελαργούς, που έπεσαν τις τελευταίες εβδομάδες από τις φωλιές τους λόγω της ακραίας ζέστης. Αν σκεφθείτε ότι τις ημέρες του πρόσφατου καύσωνα στις στέγες των σπιτιών στη Λάρισα καταγράφηκαν θερμοκρασίες που πλησίαζαν τους 100 βαθμούς Κελσίου, καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι για τα νεαρά πουλιά να επιβιώσουν. Βράζουν, χωρίς υπερβολή. Πηδούν, λοιπόν, έντρομα για να σωθούν. Και πρόκειται στην κυριολεξία για σάλτο μορτάλε, αφού στο έδαφος είτε θα πεθάνουν από την πείνα είτε θα τα πιάσουν γάτες. Κάποια όμως είναι τυχερά: τα βρίσκουν άνθρωποι και τα στέλνουν σε εμάς. Δεν υπάρχει μέρα που να μην πρέπει να πάμε στα ΚΤΕΛ ή στο λιμάνι για να παραλάβουμε ζώα από όλη την Ελλάδα. Μόλις σήμερα το πρωί ήρθαν τέσσερις γύπες από την Κρήτη, εξαντλημένοι και αφυδατωμένοι».
Οι ασθενείς
Οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν. Από τις αρχές Μαΐου οι εισαγωγές στον σταθμό του συλλόγου έχουν ξεπεράσει τις 5.000 – χωρίς να συνυπολογίζονται τα περίπου 600 περιστέρια που επίσης έχουν περάσει από το αναρρωτήριο. Στην πλειονότητά τους, εκτός από μωρά πουλιά, οι «ασθενείς» είναι και νεογνά θηλαστικών: σκαντζοχοιράκια, ζαρκάδια, αλεπούδες, κουνάβια, ασβοί που είτε έμειναν ορφανά γιατί η μητέρα τους σκοτώθηκε είτε χωρίστηκαν από εκείνη όταν κάποιο άλλο ζώο τα κυνήγησε.
«Ελλείψει κρατικού φορέα περίθαλψης άγριας ζωής, εμείς καλύπτουμε το κενό, δίνουμε λύση και ανακούφιση στην αγωνία του κάθε ανθρώπου», λέει η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος της οργάνωσης.
Αυτά βρίσκονται στο ισόγειο. Ανάμεσά τους κι ένα κουνελάκι. «Από κάποιο πάρκο της Αθήνας», σπεύδει να με ενημερώσει η Μαρία Γανωτή. «Οι πιο πολλοί δήμοι, βλέπετε, έχουν στρεβλή αντίληψη για το τι είναι αστική πανίδα. Ο ορισμός τους περιλαμβάνει μόνο γάτες και σκύλους, όχι τα άλλα ζώα που ζουν εντός του άστεως· και προτρέπουν τους δημότες να ζητούν βοήθεια από εμάς. Πρόσφατα μας τηλεφώνησε διευθύντρια βρεφονηπιακού σταθμού για να απομακρύνουμε νεκρό περιστέρι από τη στέγη του! “Εσείς δεν είστε υπεύθυνοι για τα πουλιά;” επέμενε. Μερικοί μάλιστα από όσους ζητούν τη βοήθειά μας για παράλογα πράγματα θυμώνουν όταν δεν ανταποκρινόμαστε. Μας βρίζουν. “Είστε μόνο για να τρώτε τις επιχορηγήσεις, ντροπή σας, δεν είστε φιλόζωοι”, λένε. Αν δεν ήταν τόσο εξουθενωτικό και ψυχοφθόρο αυτό που κάνουμε –και μάλιστα σε μια περίοδο που έχουμε και πολλά πυρόπληκτα ζώα–, ίσως και να γελούσαμε με τέτοια περιστατικά…».
Το κόστος λειτουργίας ενός τέτοιου σταθμού είναι τεράστιο. Αν και η πολιτεία τα τελευταία χρόνια στηρίζει κάπως την ΑΝΙΜΑ μέσω του Πράσινου Ταμείου και άλλων προγραμμάτων, χωρίς την αρωγή της κοινωνίας, δηλαδή πολιτών, εταιρειών και ιδρυμάτων, οι εθελοντές σύντομα δεν θα μπορούν πια να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της φροντίδας τόσων ζώων.
«Μόνο για τις τροφές νεοσσών και νεογνών έχουμε δώσει 30.000 ευρώ το τελευταίο τρίμηνο. Η μισθοδοσία ανέρχεται σε 300.000 ευρώ. Εχουμε μόνο έναν κτηνίατρο, ο οποίος παράλληλα κάνει και ερευνητική δουλειά, γιατί αυτή είναι ακόμη μία πτυχή του έργου μας. Πασχίζουμε να εξασφαλίσουμε χρήματα για να προσλάβουμε έναν ακόμη», συνεχίζει η κυρία Γανωτή.
365 ημέρες τον χρόνο
«Κάθε βοήθεια είναι ευπρόσδεκτη, λοιπόν· ακόμη και μικρά ποσά –όσο ένας καφές–, ακόμη και εφημερίδες που μας είναι πολύτιμες γιατί με αυτές στρώνουμε τα κλουβάκια των ζώων. Εργαζόμαστε 365 ημέρες τον χρόνο. Τα Χριστούγεννα και το Πάσχα ήμασταν εδώ, τον Δεκαπενταύγουστο όποιος έρθει επίσης θα μας βρει. Μέχρι τις 6 το απόγευμα απαντάμε σε όλα τα τηλεφωνήματα και μετά, μέχρι τα μεσάνυχτα, δεχόμαστε μηνύματα, στα οποία επίσης απαντάμε και δίνουμε οδηγίες για επείγοντα περιστατικά. Δεν θα πούμε “όχι” σε κανέναν. Ο άνθρωπος που θα βρει ένα τραυματισμένο χελιδονάκι, για παράδειγμα, και δεν θα ξέρει τι να το κάνει, θα νιώσει απόγνωση. Ελλείψει κρατικού φορέα περίθαλψης άγριας ζωής, εμείς καλύπτουμε το κενό, δίνουμε λύση και ανακούφιση στην αγωνία του». Καθώς με συνοδεύει προς την έξοδο, βλέπω έναν νανόμπουφο να με παρατηρεί. Κυκλοφορεί ελεύθερος στον χώρο. «Είναι μαζί μας κάμποσα χρόνια. Δεν μπορεί να πετάξει, έχει κάποιο γενετικό πρόβλημα στα φτερά του», λένε οι εθελοντές. Από τα ζώα που καθημερινά συναντούν ποια αλληλεπιδρούν περισσότερο με τους ανθρώπους; «Πολύ κοινωνικά είναι εκείνα που ζουν σε σμήνη ή αγέλες», απαντάει η πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ.
«Ιδιαίτερα οι πελεκάνοι και οι γύπες. Προσπαθούμε να μείνουν μακριά μας για να μην αποκτήσουν εξάρτηση από εμάς και εκείνα μας ακολουθούν σαν σκυλάκια! Οφείλουμε να κρατήσουμε μια δύσκολη ισορροπία: πρέπει και να βοηθάμε τα ζώα να μην έχουν άγχος, γιατί δυσκολεύει την αποθεραπεία τους, και ταυτόχρονα να θυμόμαστε ότι δεν είναι κατοικίδια. Αποστολή μας είναι η ανάρρωσή τους και η επιστροφή τους στο σπίτι τους: στη φύση».
