«Ιστορικό της πηγής: Η πηγή, 21 ετών, γεννημένη στη Νέα Υόρκη από γονείς Ελληνοαμερικανούς, πήγε στην Ελλάδα το 1937 και έμεινε σε αυτή τη χώρα μέχρι την επιστροφή της στις Ηνωμένες Πολιτείες με το πλοίο GripshoIm στις 15 Οκτωβρίου 1945. Φοίτησε σε δημόσια σχολεία στη Νέα Υόρκη πριν μετακομίσει στην Ελλάδα, όπου σπούδασε μουσική και γλώσσα. Η πηγή είναι τραγουδίστρια όπερας, αν και προς το παρόν είναι άνεργη. Είναι έξυπνη και φάνηκε πολύ συνεργάσιμη κατά τη συνέντευξη που της έγινε στις 26 Νοεμβρίου 1945. Η πηγή δεν δίστασε να δηλώσει ότι οι συμπάθειές της ήταν δεξιές».
Το απόσπασμα περιέχεται σε έγγραφο που χαρακτηρίζεται «Εμπιστευτικό» και τιτλοφορείται «Intelligence Report». Εχει ημερομηνία 30 Νοεμβρίου 1945 και είναι προϊόν ενός προγράμματος συνεντεύξεων που έγιναν στις ΗΠΑ εκείνη την περίοδο με άτομα που έφθαναν στη χώρα και είχαν περάσει μήνες ή χρόνια στην Ελλάδα. Η λεγόμενη «πηγή» ονομάζεται Μαίρη Αννα Κάλλας (Mary Anna Callas) και τότε κατοικούσε στο ξενοδοχείο Times Square. Το θέμα της αναφοράς είναι «Εσωτερικά πολιτικά ζητήματα και προβλήματα». Η «Κ» το φέρνει στο προσκήνιο για πρώτη φορά, ένα άγνωστο ντοκουμέντο από τη συλλογή Vlanton που προσθέτει νέα στοιχεία γύρω από τη βιογραφία της μεγάλης Ελληνίδας ντίβας.
«Οι κομμουνιστές στην Ελλάδα είναι καλά οργανωμένοι, αλλά είναι σίγουρα μειοψηφία. Δεν ήταν κομμουνιστές όταν εντάχθηκαν, αλλά υποβλήθηκαν σε εντατική ιδεολογική κατήχηση ενώ βρίσκονταν “στα βουνά”», φέρεται να λέει στην αναφορά η Μαρία Κάλλας.
Στις ερωτήσεις των μυστικών υπηρεσιών για το ποιόν των κομμουνιστών στη χώρα, λέει: «Είναι οπλισμένοι και απλώς περιμένουν μια άλλη ευκαιρία για να επιχειρήσουν να καταλάβουν την εξουσία. Η πρώτη απόπειρα έγινε το 1944, όταν ο ΕΛΑΣ προκάλεσε εμφύλιο πόλεμο», μολονότι αναγνωρίζει ότι «σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, ο ΕΛΑΣ έκανε καλή δουλειά ως ομάδα αντίστασης».
«Εάν γίνονταν ελεύθερες εκλογές, η πηγή είναι πεπεισμένη ότι οι κομμουνιστές θα είχαν κακή επίδοση», γράφει το άτομο που έλαβε τη συνέντευξη. «Ενας θείος της, ο δρ Λούρης, ήταν παλαιότερα προσωπικός γιατρός της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας. Διαμένει επί του παρόντος με τον πατέρα της στη Νέα Υόρκη και αναζητά μια ευκαιρία να συνεχίσει την καριέρα της στην όπερα σε αυτή τη χώρα. Της αρέσει η μοναρχία, συμπαθεί τη βρετανική στάση στην Ελλάδα και πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να υποστηρίξουν τους Βρετανούς στην Ελλάδα».
Η Μαρία Κάλλας, όνομα με το οποίο η κατοπινή ντίβα παρουσιάζεται στο διαβαθμισμένο έγγραφο, γεννήθηκε Μαρία Καλογεροπούλου, και με την οικογένειά της μετοίκησε στην Ελλάδα σε νεαρή ηλικία. Ξεκίνησε σπουδές στο Εθνικό Ωδείο, ενώ συνέχισε στο Ωδείο Αθηνών στην τάξη της Ισπανίδας υψιφώνου Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, η οποία την καθοδήγησε αποφασιστικά στο ξεκίνημα της επαγγελματικής σταδιοδρομίας της. Το 1940 προσελήφθη από τη νεοσύστατη Ελληνική Λυρική Σκηνή και έως το 1945 ερμήνευσε ρόλους σε επτά έργα.
Η οκταετής παραμονή της Κάλλας (τότε Καλογεροπούλου) στην Ελλάδα υπήρξε καθοριστική για τη μετέπειτα καριέρα της, παρότι ήταν μέσα στα χρόνια της Κατοχής. Πραγματικά το 1944 ήταν μια πολύ παραγωγική χρονιά για την Κάλλας στη Λυρική. Σύμφωνα με το ερευνητικό ντοκιμαντέρ «Mary, Μαριάννα, Μαρία. Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας» των Μιχάλη Ασθενίδη – Βασίλη Λούρα, είτε λόγω φθόνου για το σπουδαίο ταλέντο της, είτε εξαιτίας μιας στάσης που θεωρήθηκε ενδοτική προς τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, η ημέρα της Απελευθέρωσης των Αθηνών ήταν τραυματική για τη Μαρία. Φθάνοντας στη Λυρική εκείνη την ημέρα λέγεται ότι συνάντησε στο φουαγέ μια ομάδα που υποστήριζε το κομμουνιστικό κόμμα. Της επιτέθηκαν λέγοντας «ποια είσαι; Τι έκανες στον πόλεμο; Δεν έχεις θέση εδώ!».
Αργότερα έπιασε δουλειά στο Γραφείο Μυστικής Αλληλογραφίας του Αγγλικού Αρχηγείου, στο Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού στο Σύνταγμα. Εως το ξέσπασμα των Δεκεμβριανών οι κοινωνικές συναναστροφές της ήταν πέριξ του κύκλου του Βρετανού υπολοχαγού Ρέι Μόργκαν. Οταν ξεκίνησαν οι συγκρούσεις η Κάλλας, που έμενε στην οδό Πατησίων –επίκεντρο των μαχών μεταξύ του ΕΛΑΣ και των βρετανικών δυνάμεων–, θυμόταν ότι χρειάστηκε 12 ώρες για να φθάσει στο Βρετανικό Αρχηγείο, στο Σύνταγμα. «Ηταν μία από τις πιο δραματικές ημέρες της ζωής της», είπε σε συνέντευξή της αργότερα.
Μια κατάφωρη αδικία εις βάρος της που έγινε από τη διεύθυνση της ΕΛΣ, επακόλουθο προσωπικών αντιπαθειών, ζωντάνεψε την επιθυμία της Κάλλας να επιστρέψει στις ΗΠΑ. Ετσι, παρά τις αντιρρήσεις των φίλων της που πίστευαν ότι στην Αμερική θα ξεκινούσε από την αρχή την καριέρα της, και αφού έσκισε το συμβόλαιό της μπροστά στον τότε διευθυντή της Λυρικής Θοδωρή Συναδινό, η Μαρία Καλογεροπούλου ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1945 για τη Νέα Υόρκη. Ηταν το ταξίδι που τελικά την οδήγησε στην κορυφή της παγκόσμιας όπερας, θέση που θα κατέχει για πάντα.
