ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΑΙ ΜΙΣΗ ΤΟ ΒΡΑΔΥ. Σε μια ομάδα στο whatsapp οκτώ φίλες ανταλλάσσουν μηνύματα. Συνήθως αφορούν θεατρικές παραστάσεις ή προτάσεις για σειρές, αλλά απόψε η κουβέντα πάει αλλού. «Είσαστε ξύπνιες τέτοια ώρα;» ρωτάω. «Ναι, εμμηνόπαυση!» απαντάει η Σ. «Εγώ είμαι στην αρχή ακόμα, προς το παρόν βάζω μια κρέμα προγεστερόνης κάποιες μέρες του κύκλου, και παίρνω και συμπληρώματα», λέει η Α. «Εμένα με παρακολουθεί γιατρός», γράφει η Σ. «Με βρήκε τόσο καλά που δεν παίρνω ορμόνες, μόνο ανδρογόνα. Εχω συμπτώματα πολλά, αλλά όχι εξάψεις. Ξεχνάω, τρελή δυσανεξία, αλλεργία στο κρασί, αϋπνίες. Στο εξωτερικό θεωρείται απαραίτητη ορμονοθεραπεία. Εδώ είμαστε πολύ πίσω. Νομίζουν ότι είναι του σατανά, ότι αυξάνει το ρίσκο του καρκίνου».
Η Α. σχολιάζει πως έχει τρελό brain fog, δηλαδή ξεχνάει πολύ εύκολα. «Εγώ πια γιατρέ μου, περδίκι!», θα πει και η Κ. Για να μπει και η Μ. στη συζήτηση με χιουμοριστική διάθεση. «Εγώ έχω αμνησία, αλλά δεν ξέρω αν φταίει η εμμηνόπαυση ή η πολλή δουλειά. Εμένα αυτό που με ενδιαφέρει είναι αν υφίσταται πτώση της λίμπιντο». «Τόση τρέλα γύρω από την εμμηνόπαυση, έχει γίνει και λίγο μόδα», κλείνει την κουβέντα η Σ. για να μας επαναφέρει στις σειρές. «Να δούμε τον πυρετό του Σαββατόβραδου», σχολιάζει γελώντας.
Στον πυρετό του Σαββατόβραδου
Στο κινητό ακόμη αναβοσβήνουν μηνύματα. «Τι μου είχε πει η μαμά μου για την εμμηνόπαυση;», σκέφτομαι. «Σχεδόν τίποτε». Mου είχε πει πως είχε εμμηνόπαυση στα 52 της περίπου, και όταν είχε εξάψεις και ταχυπαλμίες γυρνούσε μέσα στο σπίτι με τα εσώρουχα και μια βεντάλια που είχε από τη Σεβίλλη. Κάτι σε ταινία Αλμοδοβάρ. «Φοβερή θεραπεία για το πιο συχνό ίσως σύμπτωμα της δύσκολης αυτής περιόδου της ζωής μιας γυναίκας!», συλλογίζομαι. Aλλά τότε ήταν άλλα χρόνια. Δεν έδιναν τόση σημασία στα συμπτώματα. Παρόλο που ένα από τα πιο συχνά και χαρακτηριστικά εμφανιζόμενα συμπτώματα είναι οι εξάψεις. Το 75% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών θα τις βιώσουν. Σε ένα ποσοστό 80% η χρονική τους διάρκεια θα είναι πάνω από έναν χρόνο ενώ ένα ποσοστό 25-50% παραπονιέται για την παρουσία των συμπτωμάτων για πάνω από πέντε χρόνια.
Η μαμά μου μού είχε πει πως μπήκε στην εμμηνόπαυση στα 52 της περίπου, και όταν είχε εξάψεις και ταχυπαλμίες γυρνούσε μέσα στο σπίτι με τα εσώρουχα και μια βεντάλια που είχε από τη Σεβίλλη. Κάτι σε ταινία Αλμοδοβάρ.
Οι εξάψεις χαρακτηρίζονται από ένα αίσθημα θερμότητας ή καύσου που επεκτείνεται στο πρόσωπο, τον λαιμό και το στήθος. Το δέρμα γίνεται συνήθως κόκκινο και κολλώδες. Σχεδόν αμέσως ακολουθείται από κύμα έντονης εφίδρωσης σε όλο το σώμα και κυρίως στο κεφάλι, τον αυχένα, την πλάτη και το στήθος. Η γυναίκα είναι πιθανό να βιώνει ένα αίσθημα πίεσης στο κεφάλι σαν πονοκέφαλο, ενώ αρκετά συχνά, όσο εξελίσσεται το φαινόμενο, νιώθει ένα αίσθημα παλμών. Η έκθεση σε θερμό περιβάλλον, η κατανάλωση ζεστών ροφημάτων και αλκοόλ, η συναισθηματική κατάσταση, επιδεινώνουν την κατάσταση.
«Να αντέξω την εμμηνόπαυση»
Εμμηνόπαυση. Με απλά λόγια η χρονική περίοδος κατά την οποία η γυναίκα παύει να έχει έμμηνο ρήση (περίοδο). Η ηλικία εμμηνόπαυσης ποικίλλει, αλλά συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 45 και 55 ετών. Μία γυναίκα για να θεωρηθεί ότι είναι σε εμμηνόπαυση, πρέπει να περάσει ολόκληρο ημερολογιακό έτος δίχως έμμηνο ρύση. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης (2022), η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι τα 50-52 έτη. Ενα 30% των Ελληνίδων θα παρουσιάσει μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα, από τις οποίες το 40% έχει αγγειοκινητικά (εξάψεις), 21,3 % ψυχολογικά, 6,3 % ψυχοσωματικά και 34,5% σεξουαλικά συμπτώματα. Από το σύνολο των γυναικών στην περι – και μετεμμηνοπαυσική περίοδο, το 50,7 % αναφέρει έλλειψη ενέργειας, το 46 % μυοσκελετικούς πόνους, 45,3 % μειωμένη σωματική δύναμη ενώ πάνω από τις μισές θα αναφέρουν προβλήματα στη σεξουαλική επαφή, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και κολπική ξηρότητα/πόνο κατά την επαφή.
Αναζητώ τη λέξη ορμονοθεραπεία στο ίντερνετ. Εκατομμύρια ευρύματα. Αμέτρητα σχόλια σε άρθρα που υπόσχονται πιο ανώδυνη εμμηνόπαυση και ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά και των επιπτώσεών της στην υγεία, μέσω της ορμονικής θεραπείας. Η Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης (ΟΘΥ) είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δύο ορμόνες, οιστρογόνα και προγεστερόνη, που δίνονται για την ανακούφιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Τα οιστρογόνα είναι διαθέσιμα σε πολλές διαφορετικές μορφές. Υπάρχουν σε μορφή χαπιού, αυτοκόλλητου στο δέρμα, σε μορφή τζελ, κρέμας ή σπρέι. Διαβάζω πως οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία με οιστρογόνα έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης υπερπλασίας και καρκίνου της μήτρας. Η χορήγηση προγεστερόνης ελαχιστοποιεί αυτόν τον κίνδυνο. Ωστόσο η ορμονοθεραπεία παρόλο που υπόσχεται μια πιο ομαλή εμμηνόπαυση, έχει διχάσει την επιστημονική κοινότητα.
Για νεότερες γυναίκες ( < 60 ετών ) ή εντός 10 ετών από την εμμηνόπαυση, τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων, ενώ η ανάπτυξη νέων διαδερμικών σκευασμάτων και βιο – πανομοιότυπων ορμονών ευνοεί την έναρξη μιας ασφαλούς θεραπείας.
Σύμφωνα με την δρα Σαμπίν Βούνσμαν, μαιευτήρα – γυναικολόγο με εξειδίκευση στην ορμονική υποκατάσταση και την ολιστική γυναικολογία, αρχική δημοσίευση της μελέτης Women’s Health Initiative το 2002 είχε προκαλέσει ανησυχία, ωστόσο, νεότερες αναλύσεις έδειξαν ότι τα ευρήματα αφορούσαν κυρίως μεγαλύτερες ηλικιακά γυναίκες και με καθυστέρηση έναρξης θεραπείας. Για νεότερες γυναίκες ( < 60 ετών) ή εντός 10 ετών από την εμμηνόπαυση, τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων, ενώ η ανάπτυξη νέων διαδερμικών σκευασμάτων και βιο – πανομοιότυπων ορμονών ευνοεί την έναρξη μιας ασφαλούς θεραπείας.
«Τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί σημαντική μεταστροφή στην αντίληψη για την ορμονική υποκατάσταση (HRT – Hormone Replacement Therapy) τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα», λέει στην «Κ» η γιατρός. «Η αλλαγή αυτή βασίζεται σε νεότερα επιστημονικά δεδομένα, καλύτερη κατανόηση των κινδύνων/οφελών, καθώς και στις αυξανόμενες ανάγκες μιας πληθυσμιακής ομάδας που μεγαλώνει ηλικιακά πιο υγιώς και με περισσότερες προσδοκίες ποιότητας ζωής. Οι νεότερες μελέτες από τη Womens Health Initiative και τη North American Menopause Society τονίζουν σαφέστατα την ασφάλεια της Θεραπείας Ορμονικής Υποκατάστασης και τα οφέλη της ενάντια στους κινδύνους της εμμηνόπαυσης όπως η αύξηση των καρδιαγγειακών, της οστεοπόρωσης, της άνοιας και της σαφής πτώσης της ποιότητας ζωής. Η θεραπεία πλέον έχει εξελιχθεί σε μια επιστημονικά τεκμηριωμένη, ασφαλή και εξατομικευμένη διαδικασία με στόχο τη φροντίδα της σύγχρονης γυναίκας».
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, όπως τονίζει στην «Κ» ο δρ Aλέξανδρος Αρδαβάνης, ογκολόγος, διευθυντής-επιστημονικά υπεύθυνος Α΄ στο Α΄ Παθολογικό-Ογκολογικό Τμήμα στον Αγιο Σάββα, «υπάρχει πλέον αύξηση της ενημέρωσης μεταξύ γιατρών και γυναικών, πιο εκπαιδευμένοι γυναικολόγοι και ενδοκρινολόγοι και ανάπτυξη εξειδικευμένων κέντρων εμμηνόπαυσης και γυναικολογικής ενδοκρινολογίας, όπου οι Ελληνίδες μπορούν να αρχίσουν να διεκδικούν ποιότητα ζωής, όχι απλά “να αντέξουν την εμμηνόπαυση”. Υπάρχει βέβαια ακόμη φόβος σε μια μερίδα γυναικών και γιατρών, όμως, όλο και περισσότερες γυναίκες αναζητούν θεραπεία λόγω επιμονής των συμπτωμάτων και σωστότερης ενημέρωσης».
Ορμονοθεραπεία: οφέλη και ρίσκα
Ο ίδιος τονίζει ότι πολλές φορές τα οφέλη είναι μεγαλύτερα από τα ρίσκα. «Δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για καρκίνο. Στην πραγματικότητα, για να πάθει κανείς καρκίνο πρέπει να συνυπάρχει ένας συνδυασμός παραγόντων, ένας από τους οποίους είναι η προδιάθεση. Να έχεις κληρονομική προδιάθεση. Αλλά και από τις αναπαραγωγικές συνήθειες. Δηλαδή αν έχεις πάρει υποστηρικτικά φάρμακα, τότε ίσως να αυξάνονται οι κίνδυνοι για καρκίνο. Είναι σύνθετο. Πάντως σε γενικές γραμμές αν βλέπω πως μια γυναίκα μπορεί να βοηθηθεί, θα πρότεινα να πάρει κάποια θεραπεία υποκατάστασης».
Σύμφωνα με τον γιατρό, στην περίπτωση κληρονομικότητας ωστόσο, υπάρχουν κάποια μεγαλύτερα ρίσκα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. «Μια γυναίκα σήμερα μπορεί να εξετάσει αν έχει κληρονομική προδιάθεση. Είναι δύο τρία γονίδια που θα δείξουν πως ίσως έχει. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση εξαρτάται για τι προδιάθεση μιλάμε. Για τι τύπο καρκίνου. Ακολουθούμε συγκεκριμένα μοντέλα που παρακολουθούμε και βλέπουμε. Κάθε γυναίκα και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική», εξηγεί.
Τα νούμερα και αυτά δείχνουν πως η διεθνής τάση οδεύει προς την ορμονοθεραπεία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ορμονική υποκατάσταση χρησιμοποιείται από περίπου το 25-30% των γυναικών. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η χρήση της HRT κοντά στην αρχή της εμμηνόπαυσης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η ορμονική υποκατάσταση παραμένει δημοφιλής, με περίπου το 20-25% των γυναικών να τη χρησιμοποιούν. Στη Γερμανία και τη Γαλλία, η χρήση της παραμένει υψηλή, παρά τις επιφυλάξεις για τις παρενέργειες. Μια μελέτη του 2020 δείχνει ότι η HRT μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων, ιδιαίτερα στις γυναίκες που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο της εμμηνόπαυσης. Στην Αυστραλία, περίπου το 25-30% των γυναικών επιλέγουν την ορμονική υποκατάσταση. Η Αυστραλιανή Κοινωνία Γυναικολογίας και Μαιευτικής υπογραμμίζει τη σημασία της HRT για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, ενώ συστήνει τη συζήτηση των κινδύνων και των ωφελημάτων με τον γιατρό.
«Φαρμακοφοβία»
«Για την Ελλάδα στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν, ωστόσο η τάση είναι και εδώ αυξητική», μάς λέει η δρ Σταυρούλα Μιχαλά, γυναικολόγος-μαιευτήρας, στο ιατρείο της στο Τμήμα Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα. Το τμήμα ανήκει στην Α’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και λειτουργεί υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Γεώργιου Δασκαλάκη. Το ιατρείο, αν και υπάρχει από τη δεκαετία του ’80, τελευταία έχει γίνει ευρύτερα γνωστό.
Μπορούμε πλέον και αντιμετωπίζουμε στοχευμένα τη μείωση της οστικής μάζας, τις εξάψεις και τις εφιδρώσεις, προβλήματα στα μυοσκελετικά, ακόμη και αλλαγές στο σώμα, όπως η εναπόθεση λίπους πιο πολύ στην κοιλιά.
«Οι απαντήσεις δεν είναι απλές και δεν είναι ίδιες για όλες τις γυναίκες», συνεχίζει η δρ Μιχαλά. «Στην Ελλάδα υπάρχει γενικότερα μια φαρμακοφοβία. Και δεν αφορά μόνο τη θεραπεία υποκατάστασης. Αφορά και την αντισύλληψη. Μια γυναίκα σήμερα μπορεί να επιλέξει τελικά αν θέλει να πάρει αυτό το μικρό ρίσκο ή αν προτιμάει να καταλήξει ενδεχομένως να γυρνάει από καρδιολόγο σε ψυχίατρο, ψάχνοντας να βρει μια λύση στα προβλήματά της. Ευτυχώς τώρα έχουμε βέβαια και νέα σκευάσματα τα οποίο δρουν κεντρικά στο κομμάτι τουλάχιστον των κινητικών διαταραχών. Μπορούμε πλέον και αντιμετωπίζουμε στοχευμένα τη μείωση της οστικής μάζας, τις εξάψεις και τις εφιδρώσεις, προβλήματα στα μυοσκελετικά, ακόμη και αλλαγές στο σώμα, όπως η εναπόθεση λίπους πιο πολύ στην κοιλιά», εξηγεί η γιατρός.
«Βλέπουμε μια διαφορά και στον αριθμό των γυναικών που έρχονται εδώ. Παλαιότερα δεν βλέπαμε σχεδόν καμία, έρχονταν μόνο για τεστ ΠΑΠ. Σήμερα βλέπουμε γύρω στις 20 με 30 γυναίκες την εβδομάδα που αναζητούν βοήθεια, και είναι πολύ πιο ανοιχτές στο να λαμβάνουν ορμόνες. Με κάποιον τρόπο κάποιοι μύθοι έχουν πλέον καταρριφθεί», καταλήγει.
Φυσικά προϊόντα
Για τη Σόνια, 52 χρονών, η ορμονοθεραπεία ήταν μονόδρομος. «Ενώ είχα κανονικό κύκλο είχα πάρα πολλά συμπτώματα. Βίωνα αναστάτωση στον ύπνο, μια τρομερή δυσανεξία στο αλκοόλ, θα έλεγα έως και αλλεργία στο κρασί. Δεν είχα καθόλου διάθεση για σεξ. Λίμπιντο μηδενική. Και όλο αυτό μου έφερνε και μια μελαγχολία, λίγο σαν μια ελαφριά κατάθλιψη. Αλλά δεν λέω τη λέξη κατάθλιψη γιατί δεν ήταν ιατρικά διαγνωσμένη. Δεν μπορούσα να διασκεδάσω, να βγω με φίλους. Ημουνα συνέχεια κουρασμένη. Συνέχεια. Συζήτησα με το γυναικολόγο μου, και μου λέει “ξέρεις, είναι καθαρά ορμονικό”, και μου έδωσε ένα χάπι, κάτι σαν αντισυλληπτικό. Αυτά τα χάπια έχουν μέσα συγκεκριμένο ποσοστό προγεστερόνης και οιστρογόνων», περιγράφει.
Η Σόνια πήρε το συνθετικό χάπι για έξι μήνες αλλά δεν είδε καμία βελτίωση. Μια φίλη της τής πρότεινε να στραφεί στις φυσικές ορμόνες. Πήγε σε μια ειδική γιατρό και της είπε ότι αυτές οι συνθετικές ορμόνες που έπαιρνε δεν θα τη βοηθήσουν, γιατί είχε ανεβασμένα τα οιστρογόνα αλλά πεσμένη την προγεστερόνη. «Παίρνοντας λοιπόν το συνθετικό χάπι μπορεί να ανέβαζα πάρα πολύ την άλλη ορμόνη. Ξεκίνησα τις βιοορμόνες και κάποια συμπληρώματα τα οποία με βοήθησαν πάρα πολύ. Απλά η αλήθεια είναι πως έπαιρνα πάρα πολλά χάπια και σκευάσματα. Αλλα έπαιρνα το πρωί, άλλα έπαιρνα το βράδυ, άλλες κρέμες έβαζα στον κόλπο, άλλες έξω από τον κόλπο», λέει με χιούμορ. «Κάποια στιγμή λοιπόν ήρθε το καλοκαίρι και τα έκοψα, είπα να χαλαρώσω λίγο. Αισθανόμουν πολύ καλύτερα. Οταν ξαναπήγα στη γιατρό ήμουν ήδη πολύ καλύτερα. Είχα πλέον καλή διάθεση, αυξημένη λίμπιντο, είχα χάσει βάρος, και γενικά τα συμπτώματα είχαν σχεδόν εξαφανιστεί».
Μεγαλύτερο πλεονέκτημα στη θεραπεία είναι η φυσική συμβατότητα με τον οργανισμό. Επειδή οι ορμόνες είναι ίδιες με τις ενδογενείς, ο οργανισμός τις «αναγνωρίζει» και τις μεταβολίζει φυσιολογικά.
Η Σόνια δεν είναι η μόνη γυναίκα που έχει στραφεί σε «φυτο-οιστρογόνα». Στο ιατρείο της δρος Σαμπίν Βούνσμαν, γυναίκες στη μέση ηλικία αλλά και νεότερες περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους.
«Δεν είναι μεμονωμένα προβλήματα που χρειάζονται λύση αλλά συμπτώματα μιας μεγαλύτερης οντότητας που λέγεται ορμονική ανισορροπία», υποστηρίζει η γιατρός. «Η θεραπεία τους απαιτεί σωστή διάγνωση, αλλαγή του τρόπου ζωής, άσκηση και διατροφή, αποφυγή βλαβερών συνηθειών όπως το αλκοόλ αλλά και ψυχολογική υποστήριξη. Σε κάποιες δε περιπτώσεις οι ασθενείς θα χρειαστούν ορμονική θεραπεία υποκατάστασης με φυτο-οιστρογόνα αλλά και τοπικές θεραπείες για τον κόλπο όπως είναι το κολπικό laser Femi Lift. Τέλος, η χρήση βιταμινών όπως η βιταμίνη D και το μαγνήσιο αλλά και άλλα φυτικά σκευάσματα είναι πολύτιμο εργαλείο στη σταθεροποίηση της αλλαγής που βιώνει κάθε γυναίκα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί αυξανόμενη έμφαση στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με βιο-πανομοιότυπες ορμόνες (Bioidentical Hormone Replacement Therapy – BHRT), η οποία αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο αποτελεσματικές και ασφαλείς επιλογές. Η BHRT χρησιμοποιεί ορμόνες που είναι μοριακά ίδιες με εκείνες που παράγει φυσιολογικά το σώμα της γυναίκας. Σε αντίθεση με τις συνθετικές ορμόνες παλαιότερης γενιάς, οι βιο-πανομοιότυπες έχουν καλύτερη απορρόφηση, λιγότερες παρενέργειες και καλύτερο προφίλ εξατομίκευσης της θεραπείας σε σχέση με τις βιομηχανικές ορμόνες. Μεγαλύτερο πλεονέκτημα στη θεραπεία είναι η φυσική συμβατότητα με τον οργανισμό. Επειδή οι ορμόνες είναι ίδιες με τις ενδογενείς, ο οργανισμός τις “αναγνωρίζει” και τις μεταβολίζει φυσιολογικά», εξηγεί τη δική της μέθοδο η γιατρός.
Στεγνό πρόγραμμα
Με δεκάδες φυλλάδια στα χέρια και έναν βομβαρδισμό ιατρικών και μη προτάσεων για να προλάβω τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης επιστρέφω σπίτι. Στο τηλέφωνο με τη μαμά μου, τη ρωτάω άλλη μια φορά. «Παίρνεις μια βεντάλια», μου απαντάει. Στεγνά.
«Οταν μπήκα στην εμμηνόπαυση είχα δύο επιλογές: να κάνω ότι δεν έγινε τίποτα ή να κάνω “χαμούλη”», μου λέει και η Εμμανουέλα, 54 χρόνων, η οποία αποφάσισε να μην πάρει κάποια αγωγή. «Το φεμινιστικό αντανακλαστικό μου με οδήγησε αρχικά στη δεύτερη επιλογή. Παρατήρησα εξάλλου ότι υπάρχει ένα ολόκληρο κύμα αφύπνισης γύρω από τη σιωπή δεκαετιών για το ζήτημα. Παράλληλα όμως άρχισα να βλέπω ότι το κύμα αυτό συνδέεται με μια ολόκληρη βιομηχανία: συμπληρωμάτων, ορμονών, εφαρμογών. Είναι μόνο λίγοι μήνες που έχω μπει επισήμως στην εμμηνόπαυση, έχω εξαιρετική ασφάλιση και παρ’ όλα αυτά έχω ήδη ξοδέψει πάνω από 200 ευρώ για αμφιβόλου αποτελεσματικότητας σκευάσματα αλλά και δεκάδες εργατοώρες να συζητάω για το θέμα. Ο άνδρας ενδοκρινολόγος μου αποκήρυξε τα συμπτώματά μου ως φυσιολογικά. Οταν ρώτησα τη γυναικολόγο μου “πώς θα ζήσω έτσι άλλα 30 χρόνια;” μου απάντησε “τέλεια! Χωρίς περίοδο”. Κι όταν απαρίθμησα στο Κέντρο Εμμηνόπαυσης του Αλεξάνδρα όσα μου συμβαίνουν, διερευνώντας αν είμαι η κατάλληλη περίπτωση για τη χορήγηση ορμονών, τα εξόχως εξυπηρετικά κορίτσια με συμβούλευσαν να πάω καλύτερα σε ένα ψυχίατρο. Η προγεστερόνη δεν καταπολεμά τη μελαγχολία».
«Είναι σημαντικό να κάνεις κάτι για αυτό, να έχεις μια καλή ποιότητα ζωής», κάνει τον απολογισμό της και η Σόνια. «Τώρα από την άλλη, ο αντίποδας είναι ότι η γενιά των μανάδων μας το πέρασε λίγο στο πόδι. Δεν το αντιμετώπισαν ποτέ σαν κάτι φοβερό. Δεν παραπονέθηκαν ποτέ. Σήμερα όμως διεκδικούμε μια καλύτερη ζωή πια σε αυτές τις ηλικίες, διότι έχει αλλάξει πια ο τρόπος που κάνουμε τις επιλογές μας και παίρνουμε τις αποφάσεις μας. Δεν είμαστε οι μαμάδες μας».
Πηγές:
The Lancet (2019). Hormone therapy and the risk of breast cancer.
European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology (2020). Hormone therapy and cardiovascular health.
The Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG). Green-top Guideline No. 57 (2017).
