«Στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης σήμερα ζουν 20 Ελληνορθόδοξοι μοναχοί. Η απόφαση του αιγυπτιακού δικαστηρίου τούς έχει αναστατώσει, και στην επικοινωνία που έχουμε μαζί τους μάς μεταφέρουν την ανησυχία τους».
Ο Χρήστος Κομπιλίρης, νομικός σύμβουλος της Ιεράς Μονής του Σινά, περιγράφει στην «Κ» το βαρύ κλίμα των τελευταίων ημερών μέσα στο αρχαιότερο χριστιανικό μοναστήρι που ιδρύθηκε το 549 μ.Χ. στην Αίγυπτο και λειτουργεί αδιάλειπτα αυτούς τους 15 αιώνες. Είναι η αντίδραση μπροστά στην απειλή μιας δικαστικής απόφασης που εφόσον εφαρμοστεί μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τη δήμευση της περιουσίας της Μονής από το αιγυπτιακό δημόσιο.
Στο Μοναστήρι, αυτές τις ώρες, τηρείται στάση αναμονής εν όψει της μετάβασης της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Αίγυπτο τη Δευτέρα –ύστερα και από την τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη – Σίσι- με σκοπό την επίλυση του ζητήματος.
«Εμείς ζητούμε να γίνει σεβαστός και να εφαρμοστεί ο “Αχτιναμές”, η ιδιόγραφη διαθήκη του προφήτη Μωάμεθ, η οποία με ποινή αφορισμού διαμήνυε σε όλους τους μουσουλμάνους να προστατεύουν τη Μονή, αναγνωρίζοντάς της ταυτόχρονα πλήρες ιδιοκτησιακό δικαίωμα. Επίσης, ζητούμε να γίνουν σεβαστά τα κείμενα και οι συζητήσεις, δυνάμει των οποίων εξεδόθη η απόφαση της UNESCO το 2002 να χαρακτηριστεί το Μοναστήρι Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Παρότι σε αυτά τα κείμενα γινόταν λόγος για ιδιοκτησία της Μονής, οι Αιγύπτιοι δεν την αμφισβήτησαν», τονίζει ο κ. Κομπιλίρης.
Αγωνία για το μέλλον
Τι είναι αυτό όμως που ανησυχεί τους μοναχούς; Ο κ. Κομπιλίρης σχολιάζει: «Η δικαστική απόφαση ανοίγει τον “ασκό του Αιόλου”. Από τη στιγμή που το Μοναστήρι χάνει κάποιες από τις εκτάσεις του και στις υπόλοιπες θα έχει μόνο δικαίωμα χρήσης, δεν αποκλείεται από αύριο να δούμε να αμφισβητείται και κάτι άλλο. Να σημειώσουμε ότι όλοι οι μοναχοί είναι εκεί με ελληνικά διαβατήρια και με ετήσιες άδειες παραμονής. Αυτό τους εξασφαλίζει μόνο την προσωρινή διαμονή και δημιουργεί ανασφάλεια για το μέλλον», λέει ο κ. Κομπιλίρης και υπενθυμίζει την εξωδικαστική συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο που δεν υπεγράφη.
Σχετικά Αρθρα
«Υπήρχε ένα πακέτο συμφωνίας ανάμεσα στις δύο αντιπροσωπείες –της ελληνικής κυβέρνησης και του αιγυπτιακού κράτους– το οποίο θα εξασφάλιζε την αναγνώριση της ιδιοκτησίας των 71 εκτάσεων της Μονής –κτίρια, παρεκκλήσια, οικόπεδα και αγροτικές ιδιοκτησίες– και με αυτό θα ξεκαθαριζόταν πλήρως το θεσμικό πλαίσιο. Είχε συνταχθεί ένα κείμενο βάσει του οποίου θα λύνονταν όλα τα θέματα εξωδικαστικά. Ομως η αιγυπτιακή πλευρά πήγαινε από αναβολή σε αναβολή κι ενώ το κείμενο είχε “κλείσει”, ήρθε αργότερα να αναθεωρήσει πάνω σε αυτό και τελικά να υπαναχωρήσει».
Εν αναμονή για το πλήρες κείμενο της απόφασης
«Στις αρχές Μαΐου ο πρόεδρος Σίσι επισκέφθηκε την Ελλάδα κι ενώ έγιναν οι επίσημες ανακοινώσεις ότι δεν θα πειράξει κανείς τη Μόνη της Αγίας Αικατερίνης, είδαμε τώρα την ανακοίνωση αυτής της απόφασης, η οποία ωστόσο δεν έχει ακόμη καθαρογραφεί για να δούμε τι ακριβώς λέει. Εχουμε ένα πολύ πρόχειρο σχέδιο από το οποίο συμπεραίνεται ότι αναγνωρίζεται σε 46 εκτάσεις ένα δικαίωμα χρήσης, ώστε να μπορεί κάποιος να ασκεί τα θρησκευτικά του δικαιώματα. Επομένως, δεν μιλάμε πλέον για δικαίωμα ιδιοκτησίας όπως αναφερόταν στη συμφωνία που είχε αρχικά συνταχθεί», τονίζει ο νομικός σύμβουλος της Ιεράς Μονής Σινά και προσθέτει:
Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης έχει ιστορικά κειμήλια και τη μεγαλύτερη συλλογή εικόνων που υπάρχουν. Διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων μετά το Βατικανό. Εξω από το μοναστήρι κρέμεται η ελληνική σημαία. Είναι ένας αληθινός φάρος του Ελληνισμού.
Σχετικά Αρθρα
«Το Μοναστήρι βρίσκεται εκεί από το 549 και λειτουργεί de facto ανά τους αιώνες. Παρότι όμως δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένο από το αιγυπτιακό κράτος, ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Σινά, σύμφωνα με προεδρικό διάταγμα από την εποχή του Σαντάτ, έχει αιγυπτιακή υπηκοότητα και είναι αυτός ο οποίος εκπροσωπεί τη Μονή. Δεν μπορεί μετά από τόσους αιώνες να αμφισβητείται το ιδιοκτησιακό της δικαίωμα. Είναι μια απόφαση που προκαλεί εύλογα ερωτήματα».
Για τον Χρήστο Κομπιλίρη, η Μονή Σινά δεν είναι απλώς το ιστορικότερο και αρχαιότερο ελληνικό μοναστήρι. Είναι κάτι το οικουμενικό. «Αυτό που συνηθίζω να λέω είναι ότι το καντήλι του Βυζαντίου στο Σινά δεν έσβησε ποτέ. Επί τόσους αιώνες παραμένει αναμμένο. Είναι ένας ιερός τόπος για όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες, στον οποίο βρίσκεται όλη η Παλαιά Διαθήκη. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης έχει ιστορικά κειμήλια και τη μεγαλύτερη συλλογή εικόνων που υπάρχουν. Διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων μετά το Βατικανό. Εξω από το μοναστήρι κρέμεται η ελληνική σημαία. Είναι ένας αληθινός φάρος του Ελληνισμού», τονίζει.
Δίαυλοι θεσμικού διαλόγου
O Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Σουπουρτζής, καθηγητής Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου Θεολογικής Ακαδημίας στο Volyn της Ουκρανίας και επισκέπτης καθηγητής της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών, μιλώντας στην «Κ» για την ξαφνική απόφαση του αιγυπτιακού δικαστηρίου, υπενθυμίζει την ιδιοτυπία της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης, η οποία εδώ και 23 χρόνια συγκαταλέγεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
«Η λειτουργική της αυτοτέλεια και η υπερτοπική της ακτινοβολία συγκροτούν ένα νομικό και θεσμικό υπόβαθρο ικανό να υποστηρίξει την ανάγκη διατήρησης της απρόσκοπτης λειτουργίας της, όχι ως εργαλείο αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά ως πεδίο εφαρμογής των διεθνών δεσμεύσεων για την προστασία πολιτισμικών και θρησκευτικών θεσμών ανυπέρβλητης σημασίας», τονίζει ο Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας, προσθέτοντας ότι η χώρα της Αιγύπτου είναι συμβαλλόμενο μέρος τόσο στη Σύμβαση της UNESCO του 1972 όσο και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.
Δεν προκύπτει ξεκάθαρα ότι συντελείται παραβίαση, όμως είναι εύλογο να ζητείται μεγαλύτερη διαφάνεια και να επιδιώκεται θεσμική διαβούλευση στο πλαίσιο των διεθνών διαδικασιών προστασίας.
Σχετικά Αρθρα
«Οι διεθνείς υποχρεώσεις που απορρέουν από τα κείμενα αυτά επιβάλλουν τη μέριμνα για την προστασία της πολιτιστικής και θρησκευτικής ταυτότητας και συνεχούς λειτουργίας των μνημείων που βρίσκονται εντός της επικράτειάς της. Η αναστολή της λειτουργίας της Μονής θέτει ερωτήματα αναφορικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή αυτών των δεσμεύσεων. Δεν προκύπτει ξεκάθαρα ότι συντελείται παραβίαση, όμως είναι εύλογο να ζητείται μεγαλύτερη διαφάνεια και να επιδιώκεται θεσμική διαβούλευση στο πλαίσιο των διεθνών διαδικασιών προστασίας», επισημαίνει ο ίδιος και προσθέτει ότι η ελληνική πολιτεία οφείλει να αναδείξει τη σημασία της απρόσκοπτης λειτουργίας της Μονής, εντός του διεθνούς θεσμικού πλαισίου που προσφέρει η UNESCO.
«Η λειτουργική αυτοτέλεια της Μονής αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτιστικής και εκκλησιαστικής αυθεντίας της, προστατευόμενο από τη Σύμβαση του 1972. Θα ήταν ενδεδειγμένο να ενεργοποιηθούν δίαυλοι θεσμικού διαλόγου με την UNESCO και να αξιοποιηθεί η πολιτιστική διπλωματία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο». Ο Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας, ο οποίος έχει επανειλημμένα επισκεφθεί την Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά και πάντα εντυπωσιάζεται από την «ιδιοσυγκρασία» του χώρου με το έντονο ιστορικό αποτύπωμα, τονίζει ότι αυτός ο χώρος συγκροτεί σύμβολο πνευματικής συνέχειας και πολιτισμικής αντοχής και προσθέτει: «Η υπόθεση αναδεικνύει τη διαρκή ανάγκη εγρήγορσης και διεθνούς συνεργασίας για την προστασία θρησκευτικών θεσμών, ιδιαίτερα εκείνων με ιστορική και εθνική, για τον απανταχού Ελληνισμό, σημασία».
