«Οι χριστιανοί ορθόδοξοι στην Ελλάδα είμαστε υπό διωγμόν», διακήρυξε ο βουλευτής του κόμματος Νίκη Νικόλαος Παπαδόπουλος, αφού ολοκλήρωσε την «ποιητική έκφραση», όπως χαρακτήρισε τον βανδαλισμό έργων τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης, επειδή θεώρησε ότι προσέβαλλαν την ορθόδοξη πίστη.
Και κάπως έτσι ένα ακόμη θέμα μπήκε στην ατζέντα των κομμάτων δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας. Η Νίκη, που είχε κάνει τον Ιούνιο του 2023 τη μεγάλη έκπληξη με την είσοδό της στη Βουλή, είχε έκτοτε υποχωρήσει σε δεύτερο πλάνο, έναντι των όμορων αυτής κομμάτων. Είχε συρρικνωθεί στις δημοσκοπήσεις. Τώρα επανέρχεται στο προσκήνιο. Για πόσο;
Μία ημέρα μετά, η Ιερά Σύνοδος εξέφρασε από την πλευρά της τη λύπη της για την έκθεση με τίτλο «Η σαγήνη του αλλόκοτου – Ενδιάμεσος χώρος» και προειδοποίησε πως «θα ενεργήσει τα δέοντα προς την Ελληνική Κυβέρνηση».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η τέχνη βρίσκεται στο στόχαστρο για προσβολή των θρησκευτικών συμβόλων. Είναι όμως μάλλον η πρώτη φορά που βλέπουμε έναν εν ενεργεία βουλευτή να γίνεται αυτουργός μιας πράξης λογοκριτικού «ακτιβισμού».
Εικαστικά «Τέμπη»
Η κίνηση επιδοκιμάζεται από τα μέλη του κόμματος, παρόλο που στην αρχή ο πρόεδρός του Δημήτρης Νατσιός αντιδρά κάπως «παγωμένα». Στο γκρουπ των μελών του κόμματος στην εφαρμογή Viber η κίνηση του Παπαδόπουλου γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό. Πολλοί επικαλούνται ανάλογες κινήσεις από μετανάστες που βανδαλίζουν εικόνες σε εκκλησίες ή αφοδεύουν (οργισμένες αναφορές που μένουν χωρίς τεκμηρίωση). Ο Νατσιός αργά το βράδυ διευκρινίζει ότι δεν πρόκειται να διαγράψει τον βουλευτή. Ο Παπαδόπουλος την επόμενη ημέρα φτάνει στο σημείο να χαρακτηρίσει την έκθεση των έργων «έγκλημα, έγκλημα ισάξιο με των Τεμπών και ακόμα χειρότερο».
Οπως αναφέρει η Λαμπρινή Ρόρη, επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης στο ΕΚΠΑ, η ριζοσπαστικοποίηση που ακολούθησε τις διαμαρτυρίες για το δυστύχημα των Τεμπών, τροφοδοτεί τη δεξαμενή ριζοσπαστικών και αντισυστημικών κομμάτων, τόσο από την άκρα Δεξιά όσο και από την άκρα Αριστερά. Το κόμμα της Νίκης συμμετείχε από την πρώτη κιόλας συγκέντρωση για τα Τέμπη, στα τέλη Ιανουαρίου, αλλά δεν φάνηκε να κερδίζει από τις περυσινές ευρωεκλογές, ενώ αντιθέτως κόμματα όπως η Ελληνική Λύση και η Φωνή Λογικής βρίσκονται σε άνοδο.
«Δεν αποκλείεται το περιστατικό της Πινακοθήκης να είναι μια εργαλειοποίηση της δήθεν προσβολής των χρηστών ηθών, προκειμένου η Νίκη να τσιμπήσει στα θολά νερά του δεξιού ριζοσπαστισμού», σημειώνει η κ. Ρόρη.
Ωστόσο, προσθέτει, «τα πολύ χαμηλά ποσοστά της (σε μερικές δημοσκοπήσεις είναι κάτω από το κατώφλι του 3%) δείχνουν ότι το κόμμα ενδέχεται να είναι σε πανικό για το γεγονός ότι δεν καρπώνεται από τη διαμαρτυρία. Ειδικά στην άκρα Δεξιά, ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος για το ποιος θα είναι ο κερδισμένος».
Ο Νίκος Μαραντζίδης, πολιτικός επιστήμονας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, τονίζει πως σίγουρα το κόμμα θα βγει κερδισμένο από αυτή την κίνηση, όμως η απήχησή του είναι περιορισμένη.
Μπορεί ωστόσο το τόσο προβεβλημένο «χάπενινγκ» να πυροδοτήσει παράπλευρες αντιδράσεις: «Θα υπάρχει κίνδυνος, αν βρεθούμε σε έναν ανταγωνισμό ακτιβισμού από την πλευρά της άκρας Δεξιάς για το ποιος είναι πιο ριζοσπάστης, πιο γνήσιος. Αυτό θα οδηγήσει σε ανταγωνιστικές συμπεριφορές, που θα οδηγούν στην τρέλα».
Grassroots κίνημα
Οπως περιγράφει ο κ. Μαραντζίδης, η Νίκη έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα άλλα κόμματα του χώρου δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας. Πρόκειται για «ένα grassroots (από τα κάτω) κίνημα», συνδεδεμένο με τα δίκτυα της Εκκλησίας, η οποία στη Βόρεια Ελλάδα έχει έναν πιο ακτιβιστικό ρόλο, λόγω της ριζοσπαστικοποίησής της την εποχή του «Μακεδονικού», κατά τη δεκαετία του ’90.
«Διαφέρει από άλλες εκδοχές άκρας Δεξιάς και ακόμη και αυτή η μορφή “δράσης” του συγκεκριμένου βουλευτή δεν αποτυπώνει την κουλτούρα της Νίκης», εξηγεί.
Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χριστιανικό συντηρητικό κόμμα που βασίζεται σε ένα κοινωνικό δίκτυο: στους δασκάλους, στους ιερείς, στους γιατρούς, στους αστυνομικούς. «Πρόκειται για ένα σύστημα κορπορατισμού, περίπου όπως αυτό είχε εμφανιστεί στις μεταφασιστικές κοινωνίες στην Ιβηρική Χερσόνησο», σχολιάζει ερευνητής από τη Βόρεια Ελλάδα που έχει ασχοληθεί αρκετά με τα μέσα ενημέρωσης της Εκκλησίας.
Το κόμμα δεν βασίστηκε στη διαφήμιση, στα σόσιαλ ή στην προβολή. Πολλοί –ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα– περιγράφουν πώς οι γονείς τους ή οι γνωστοί τους, γυρίζοντας από την εκκλησία την Κυριακή, τους έλεγαν ότι έμαθαν γι’ αυτό το καινούργιο κόμμα και αυτό θα ψηφίσουν. Οι πολίτες μπορεί να αισθάνονται ότι δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς, όμως εμπιστεύονται τον παπά, τον γιατρό ή τον δάσκαλο που ξέρουν. Αυτό φαίνεται και από την περίπτωση του βουλευτή Νικόλαου Παπαδόπουλου, ο οποίος είναι καρδιολόγος, γνωστός για την κοινωνική δράση του. «Δεν πρόκειται για ένα κανονικό κόμμα, αλλά παλαιού τύπου με κοινωνική επιρροή», υπογραμμίζει ο ερευνητής.
«Παλιομοδίτικο»
Στη Βουλή πάντως και εκτός, μέχρι και το περιστατικό της περασμένης εβδομάδας, η παρουσία της Νίκης ήταν σχετικά αθόρυβη. Το κοινό του κόμματος, εξηγούν πολιτικοί αναλυτές, είναι σχετικά συμπαγές, αλλά περιορισμένο εκλογικά και δεν μπορεί να μεγαλώσει ιδιαίτερα. Στην Ευρώπη δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή ανάλογα κόμματα. Περισσότερο θυμίζει συντηρητικά χριστιανοδημοκρατικά κόμματα του παρελθόντος.
«Η Νίκη είναι ένα grassroots κίνημα, όχι μεγάλης ακτινοβολίας και δεν μπορεί να γίνει κάτι πολύ παραπάνω από αυτό που είναι τώρα», αναφέρει ο κ. Μαραντζίδης. «Είναι υπερσυντηρητικό και παλιομοδίτικο και έχει έλλειψη ηγεσίας. Το ακροατήριό του είναι περιορισμένο, αν και οπωσδήποτε πιο συμπαγές από αυτά της Λατινοπούλου και του Βελόπουλου και πιο συνεκτικό οργανωτικά».
Οπως σημειώνει, οι ψηφοφόροι του «είναι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, συντηρητικοί, σε δίκτυα πατριωτικά, που χαρακτηρίζονται από έναν αρνητικό υπερσυντηρητισμό: ο φόβος ότι η θρησκεία και η ταυτότητά μας χάνονται. Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε ζητήματα ορθοδοξίας, πίστης, εθνικών ταυτοτήτων, χωρίς να σημαίνει ότι δεν υιοθετούν τις άλλες ατζέντες που βρίσκουμε στην άκρα Δεξιά, όπως ο νατιβισμός και ο εθνικισμός».
Λόγω ακριβώς του ότι είναι ένα sui generis κόμμα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τυχόν σύμπραξή του με άλλα κόμματα του χώρου. «Είναι όμως ανησυχητικό το φαινόμενο στην πλήρη ανάπτυξή του: η Ελλάδα έχει την ιδιαιτερότητα να έχει διάφορες εκδοχές Ακροδεξιάς, που όλες καταφέρνουν να εκφράζονται στο Κοινοβούλιο και στο Ευρωκοινοβούλιο», καταλήγει ο Νίκος Μαραντζίδης.
Ο δάσκαλος-κήρυκας που έγινε κόμμα
Ο πρόεδρος του κόμματος, Δημήτρης Νατσιός, ένας δάσκαλος από το Κιλκίς, μπορεί μέχρι την είσοδό του στη Βουλή να ήταν άγνωστος στην κεντρική και νότια Ελλάδα, όμως στον Βορρά ήταν ήδη εδώ και χρόνια διασημότητα.
Επί σειράν ετών δημοσιολογεί και αρθρογραφεί στις τοπικές εφημερίδες του Κιλκίς και εμφανίζεται πρώτα στο περιφερειακό εκκλησιαστικό ραδιόφωνο και ύστερα τηλεοπτικό σταθμό 4Ε της χριστιανικής αδελφότητας «Λυδία η Φιλιππησία». Εκεί παρουσιάζει για πάνω από μία δεκαετία την εκπομπή «Γράμματα σπουδάγματα». Η οργάνωση με πνευματικό της τον πατέρα Θεόφιλο είναι αρκετά δραστήρια και ισχυρή οικονομικά, κάποια στιγμή μάλιστα βρέθηκε κοντά στο να έχει πανελλαδική εμβέλεια.
Το 2006, ο Νατσιός ξεκινά από το δημοτικό σχολείο όπου εργάζεται, στο Κιλκίς, τις αντιδράσεις που αργότερα οδήγησαν στην απόσυρση του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού, με επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας τη Μαρία Ρεπούση και την επίμαχη φράση για τον «συνωστισμό στο λιμάνι της Σμύρνης».
Οι απόψεις του για τη δυστοπία της «Νέας Τάξης» προωθούνται ευρέως μέσα από την ιστοσελίδα «Αντίβαρο», ακολουθεί συλλογή υπογραφών και κλιμάκωση των αντιδράσεων για απόσυρση του βιβλίου, που έφταναν ακόμη και σε επιτόπιες «επιδρομές» σε σχολεία. Εκτός από το κανάλι 4Ε και τοπικές εφημερίδες, ο Νατσιός έχει συχνή παρουσία στις ενορίες, όπου λέει το κυριακάτικο κήρυγμα.
Το 2012, το θρησκευτικό σωματείο «Ενωμένη Ρωμιοσύνη» εκδίδει σύγγραμμά του για τα «Νεοταξικά βιβλία Γλώσσας». Το σωματείο αποτελεί έναν από τους υποστηρικτές της καμπάνιας κατά των αμβλώσεων.
Η περιπλάνηση
Η πολιτική δράση του ξεκινά το 2014 από το Κίνημα «Ελευθερία», το 2015 εντάσσεται στον Ριζοσπαστικό Εθνικό Συναγερμό του Βασίλη Καπερνάρου, ενώ αργότερα προσχωρεί στην Κοινωνία – Πολιτική παράταξη συνεχιστών του Καποδίστρια, από την οποία παραιτήθηκε το 2016. Το 2019 με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών ιδρύει το Δημοκρατικό Πατριωτικό Λαϊκό Κίνημα Νίκη.
Η πανδημία και το αντιεμβολιαστικό κίνημα του δίνουν σημαντική ώθηση. Οι επαφές στο Αγιον Ορος συνδέονται με μοναχούς οι οποίοι συντάχθηκαν με το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Πολλά στελέχη της Νίκης είναι γιατροί και νοσηλευτές οι οποίοι παρέμειναν ανεμβολίαστοι και βρέθηκαν σε αναστολή εργασίας, μεταξύ αυτών και ο Νικόλαος Παπαδόπουλος.
