Πολλές φορές, όταν ο Αλέξανδρος πάει να μπει στην πολυκατοικία που μένει, οι περαστικοί τον κοιτάνε περίεργα. Αλλες, κοντοστέκονται μπροστά από την εξώπορτα χωρίς να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για είσοδο κτιρίου και όταν εκείνος πλησιάζει για να μπει, νομίζουν πως είναι κάποιος «μυστήριος» που πάει κατά πάνω τους.
Η αλήθεια είναι πως η πολυκατοικία του αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Είναι ένα κτίριο στην καρδιά του Ψυρρή που «δεν το πιάνει το μάτι σου», εντελώς βιομηχανικό, που σίγουρα δεν θυμίζει αυτά στα οποία οι περισσότεροι μεγαλώσαμε, στις γειτονιές και τα προάστια της Αθήνας. Στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο βρίσκονται μόνο αποθήκες από τα γύρω μαγαζιά. Ακριβώς από πάνω είναι το διαμέρισμα που μένει ο Αλέξανδρος μαζί με τον συγκάτοικό του και άλλο ένα με παλιούς μόνιμους κατοίκους. Ολη η υπόλοιπη πολυκατοικία αποτελείται μόνο από Airbnb.
Αφήνουν πίσω τη λογική της γειτονιάς
Δεν είναι νέο πως σημειώνεται ραγδαία αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας της AirDNA που αναφέρονται και σε πρόσφατο ρεπορτάζ του Νίκου Ρουσάνογλου για την «Κ», το 2024 λειτούργησαν 122.756 καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης στη χώρα μας, όσες και οι ενεργές αγγελίες που καταγράφηκαν. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξεως του 9% σε σχέση με το 2023 (113.116 καταλύματα), ενώ αυτή αγγίζει σχεδόν το 20% αν συγκρίνουμε με τα μεγέθη του 2019 (102.713 καταλύματα). Ο πραγματικός δε αριθμός των καταλυμάτων σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΑΑΔΕ και του STAMA (Σύνδεσμος Εταιρειών Βραχυχρόνιας Μίσθωσης Ακινήτων) ξεπερνά τις 200.000.
Η τάση αυτή έχει φυσικά διογκώσει το στεγαστικό ζήτημα και επηρεάσει την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας, με πολλούς τρόπους. Πέρα όμως από όλες τις άλλες «εκπτώσεις» που καλούνται να κάνουν οι ενοικιαστές, φαίνεται πως σε αυτές συγκαταλέγεται και η απώλεια της αίσθησης της γειτονιάς, αφού κάποιοι από αυτούς –όπως ο Αλέξανδρος– μένουν ουσιαστικά χωρίς γείτονες, ενώ άλλοι, τους βλέπουν να μειώνονται μέρα με τη μέρα.
Μετρώντας νέους ενοίκους στα μπαλκόνια
Στην περίπτωση του Αλέξανδρου, ακόμα και το πώς βρέθηκε να μένει σε αυτό το σπίτι είναι ενδεικτικό της κατάστασης. Μέσα σε κάποιους μήνες, ο 25χρονος είχε βρεθεί για διάφορους λόγους να αλλάζει τρία σπίτια, οπότε η ανάγκη για κάτι σταθερό είχε ρίξει κιόλας τις απαιτήσεις του. Μαζί με τον συγκάτοικό του έψαχναν παντού στο ευρύτερο κέντρο, αλλά απογοητεύονταν κάθε φορά που έβρισκαν ένα «πανάκριβο υπόγειο στα Εξάρχεια».
Εμαθαν τυχαία για το σπίτι στο οποίο μένουν από τον περασμένο Ιούνιο. Είναι 72 τ.μ. και πληρώνουν 450 ευρώ τον μήνα, μια καλή τιμή για τα δεδομένα της αγοράς για την οποία βέβαια υπάρχει λόγος. Οι δύο τους ενοικιάζουν το εν λόγω διαμέρισμα από πρώην ενοικιάστρια η οποία αν και έφυγε από αυτό δεν ήθελε να λήξει το συμβόλαιό της με τους ιδιοκτήτες. «Μπορούσαμε φυσικά να το πάρουμε στο όνομά μας, αλλά μπορεί το ενοίκιο να ανέβαινε και 300 ευρώ», όπως τους προειδοποίησε η επίσημη ενοικιάστρια. Πρακτικά, δηλαδή, ο δύο συγκάτοικοι αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουν καμία λεπτομέρεια για τους όρους του συμβολαίου, όπως το πότε λήγει και φυσικά μπορεί να τους ζητηθεί να φύγουν ανά πάσα στιγμή.
Ακόμα και το διαμέρισμα που μένει ο Αλέξανδρος μαρτυρά το Airbnb παρελθόν του με ένα αυτοκόλλητο στο μπάνιο που προτρέπει να «μην πετάτε τα χαρτιά στη λεκάνη».
Ο Αλέξανδρος ανακαλεί ότι το περασμένο καλοκαίρι βγαίνοντας στο μπαλκόνι μετρούσε κάθε φορά νέα πρόσωπα στα άλλα μπαλκόνια όχι μόνο του δικού του κτιρίου, αλλά και στις γύρω πολυκατοικίες, καθώς όλη η γειτονιά ακολουθεί παρόμοια λογική ανάπτυξης. Ακόμα και το διαμέρισμα που μένει, μαρτυρά το Airbnb παρελθόν του με ένα αυτοκόλλητο στο μπάνιο που προτρέπει να «μην πετάτε τα χαρτιά στη λεκάνη».
Λόγω ιδιοσυγκρασίας, όπως λέει, ο Αλέξανδρος δεν ενοχλείται τόσο που δεν έχει σταθερούς γείτονες να χαιρετήσει ή να πει δυο κουβέντες, αλλά σε μια συνθήκη άγνωστου μεταξύ αγνώστων πάντα προκύπτουν προβλήματα: «Δεν σου κρύβω πως στην αρχή ένιωθα μια ανασφάλεια. Είχαν κλέψει λόγου χάρη ένα Airbnb στο κτίριο. Οι τουρίστες που έρχονται συχνά μπορεί να αφήνουν την εξώπορτα ανοιχτή. Ενα βράδυ, επίσης, που είχα γυρίσει από τη δουλειά πολύ κουρασμένος, πήγα να ανοίξω και κατάλαβα ότι κάποιος στην προσπάθειά του να ανοίξει, είχε σπάσει το κλειδί και είχε μείνει το μισό μέσα. Τι να έκανα που δεν ξέρω κανέναν; Δεν ήμουν διατεθειμένος επίσης να πληρώσω κλειδαρά για όλη την πολυκατοικία». Ετσι αποφάσισε να περάσει το βράδυ του εκτός, ευελπιστώντας πως το πρωί που θα γυρνούσε, η ζημιά θα είχε διορθωθεί, όπως και έγινε.
Την τρέχουσα περίοδο και μέχρι και τον Μάιο που μπαίνουμε για τα καλά στην τουριστική σεζόν, ο Αλέξανδρος βλέπει όπως λέει τους περαστικούς γείτονές του να μειώνονται ελαφρώς. Ωστόσο ο θόρυβος από τις ανακαινίσεις αυξάνεται. «Τα συνεργεία δεν έχουν την αίσθηση ότι μπορεί να μένει μόνιμα κόσμος εδώ, οπότε βαράνε χωρίς να το σκέφτονται», σχολιάζει.
«Οι γείτονες είναι ένα δεύτερο δίχτυ ασφαλείας μετά από τους ανθρώπους που συγκατοικείς»
Ο Μανώλης, πάλι, που μένει τα τελευταία δύο χρόνια στα Εξάρχεια, δεν έχει δει ακόμη στην πολυκατοικία του την πλήρη επέλαση των Airbnb, σίγουρα όμως τα νιώθει να αυξάνονται απειλητικά αφού μόνο στον όροφό του υπάρχουν δύο τέτοια. Με ενοίκιο 400 ευρώ για 50 τ.μ. νιώθει τον εαυτό του προνομιούχο, ακόμα και αν δεν ξέρει για πόσο ακόμα. Το συμβόλαιό του με τον Κινέζο ιδιοκτήτη του διαμερίσματος λήγει σε έναν χρόνο και δεν ξέρει τι θα συμβεί μετά. «Ενδεικτικό είναι πως το διπλανό μου ακριβώς διαμέρισμα μετατράπηκε σε Airbnb τον τελευταίο χρόνο, ενόσω λοιπόν εγώ βρισκόμουν ήδη στην πολυκατοικία. Το συγκεκριμένο Airbnb είναι κατειλημμένο σχεδόν κάθε μέρα και η τιμή στην οποία δίνεται είναι τα 80 ευρώ ανά βραδιά. Μπορείτε εύκολα να φανταστείτε τι σημαίνει αυτό για τους υπόλοιπους ενοικιαστές όπως εγώ», σχολιάζει.
Ο τρόπος που όλη αυτή η συνθήκη αλλάζει την αίσθηση της γειτονιάς είναι κάτι που «τον πονάει», νιώθει ότι έτσι δεν προλαβαίνει κανείς να αναπτύξει σχέση με αυτούς που μένουν δίπλα του. «Μεγαλώνοντας στη Θεσσαλονίκη, θυμάμαι πως ξέραμε από παιδιά κάθε ένοικο/ιδιοκτήτη διαμερίσματος. Χαιρετιόμασταν στην είσοδο, ανταλλάσσαμε κουβέντες και ευχές και οργανώναμε πράγματα μαζί. Είχες μία αίσθηση κοινότητας. Σήμερα, βλέποντας έναν άνθρωπο στο ασανσέρ ή την είσοδο σκέφτομαι: “Πώς και δεν τον/την έχω προσέξει τόσο καιρό;” Μετά καταλαβαίνω ότι κατευθύνεται στο Airbnb του δώματος με θέα την Ακρόπολη», λέει ο 28χρονος ένοικος. «Οι γείτονες είναι ένα δεύτερο δίχτυ ασφαλείας μετά από τους ανθρώπους που συγκατοικείς. Πλέον το απρόσωπο της πόλης έχει μεταφερθεί και στις πολυκατοικίες της», συμπεραίνει.
«Σήμερα, βλέποντας έναν άνθρωπο στο ασανσέρ ή την είσοδο σκέφτομαι πώς και δεν τον/την έχω προσέξει τόσο καιρό και μετά καταλαβαίνω ότι κατευθύνεται στο Airbnb του δώματος με θέα την Ακρόπολη».
«Σε κάθε παρέα, σε κάθε συζήτηση, υπάρχει και ένας άνθρωπος που ξαφνικά τον πήρε τηλέφωνο ο/η σποιτονοικοκύρης/-α του για να του ανακοινώσει ότι το ενοίκιό του διπλασιάζεται. Τις προάλλες ανακοινώθηκε σε φιλικό μας ζευγάρι ότι το ενοίκιο από 370 ευρώ θα πρέπει να ανέβει στα 540, γιατί αυτές είναι οι συνθήκες της αγοράς», θα σχολιάσει επιπλέον ο Μανώλης, γυρνώντας στην καρδιά του στεγαστικού προβλήματος, που εκ των πραγμάτων επηρεάζει και η βραχυχρόνια μίσθωση.
«Το νιώθεις περίεργα, λες “μένω τώρα εγώ εδώ;”», σκέφτεται πολλές φορές ο Αλέξανδρος. Αυτή η συνθήκη συνεχούς εγρήγορσης μπορεί να κάνει κάποιους ανθρώπους ακόμα και να αλλάξουν: «Πλέον έχω οργανώσει τη ζωή μου έτσι ώστε άμα αύριο το πρωί έρθουν και μου πουν “φεύγεις”, να έχω να κάνω δυο τρεις κινήσεις, να γεμίσω μπαγκάζια και να φύγω. Πολλά από τα πράγματά μου τα πηγαίνω πλέον στους γονείς μου να τα έχω εκεί. Αν είμαι μια ζωή περαστικός, θέλω να βρίσκω τρόπους να είμαι άνετα με αυτό».
Eικονογράφηση: Michael Kirki
