Μα την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, οι μαθητές θα εξασκηθούν στο σχολείο στην υφαντική, στο πλέξιμο, στο κέντημα και στην κεραμική; Είναι η πρώτη αντίδραση πολλών στο άκουσμα ότι το υπουργείο Παιδείας θα εισαγάγει στα δημοτικά σχολεία της χώρας πρόγραμμα με τίτλο «Πολιτιστική παιδεία – Εργαστήρια δημιουργίας και χειροτεχνίας».
Και όμως, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η χειροτεχνία είναι σημαντική για την ανάπτυξη των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων, που εξασκούνται με τη χρήση των χεριών. Το ερώτημα, βέβαια, είναι εάν το πρόγραμμα θα οργανωθεί επαρκώς, ώστε να φέρει αποτελέσματα, και δεν θα καταλήξει μόνο σε αξιοποίηση κονδυλίων για αγορά υποδομών. Συγκεκριμένα, η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη ενέκρινε 4 εκατ. ευρώ για την προμήθεια και εγκατάσταση του κατάλληλου εξοπλισμού και υλικού.
Ειδικότερα, όπως εξήγησε χθες στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, στα σχολεία θα δημιουργηθούν οι γωνιές δημιουργικότητας και χειροτεχνίας, ένας πολυλειτουργικός χώρος.
Βασικά στοιχεία του θα είναι μικροί πάγκοι εργασίας ή τραπέζια με δυνατότητα αλλαγής διάταξης, ντουλάπια αποθήκευσης υλικών και εργαλείων, τροχοί χαμηλής ισχύος, κεντητικά πλαίσια, κλωστές και πλεκτά, και υλικά ανακύκλωσης για ελεύθερη δημιουργία.
Το αιτιολογικό
Σύμφωνα με το αιτιολογικό της απόφασης του υπουργείου Παιδείας, «στόχος του προγράμματος είναι οι μαθητές να εξοικειωθούν με τεχνικές όπως η υφαντική, το κέντημα, το πλέξιμο και η κεραμική, και να αναβιώσουν ελληνικές παραδοσιακές τέχνες μέσα από βιωματική μάθηση».
Μέσω της δράσης οι μαθητές, μεταξύ άλλων, «θα εκφράζονται με δημιουργικότητα, θα καλλιεργείται η φαντασία τους, θα ασκούνται στην παρατήρηση, στην υπομονή, θα σχεδιάζουν και θα επιλύουν προβλήματα, θα εστιάζουν και θα αυξάνουν τη συγκέντρωσή τους μακριά από κινητά τηλέφωνα και tablets». Τέλος, «θα μάθουν τη σημασία της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς».
Το υπουργείο Παιδείας ενέκρινε 4 εκατ. ευρώ για την προμήθεια και εγκατάσταση του κατάλληλου εξοπλισμού και υλικού για το μάθημα «Πολιτιστική παιδεία – Εργαστήρια δημιουργίας και χειροτεχνίας».
Σημαντικό για τα παιδιά είναι να καλλιεργήσουν από μικρή ηλικία –από τη βρεφική ηλικία, συνιστούν οι ειδικοί– τις λεγόμενες «λεπτές κινητικές δεξιότητες», που είναι απαραίτητες για εργασίες που απαιτούν ακριβείς κινήσεις των χεριών, όπως η γραφή ή η χρήση σκευών, ακόμη και για την αυτοεξυπηρέτηση και την αυτοφροντίδα.
Το πρόγραμμα επιδρά και στη λεγόμενη κιναισθητική μάθηση, η οποία αναφέρεται στον τρόπο μάθησης που βασίζεται στην κίνηση και στην αφή, με τις κιναισθητικές δεξιότητες να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Oπως εξήγησε στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Αναστασιάδης, καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Εργαστηρίου Προηγμένων Μαθησιακών Τεχνολογιών, «σε ψυχολογικό και παιδαγωγικό επίπεδο υπάρχουν έρευνες που συνδέουν την κιναισθητική μάθηση, η οποία αναφέρεται στον τρόπο μάθησης που βασίζεται στην κίνηση και στην αφή, και τις κιναισθητικές δεξιότητες με την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Η κιναισθητική μάθηση δεν βοηθιέται από την ακινησία μπροστά σε μια οθόνη επί ώρες». Και ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε ως παράδειγμα για την αξία της κιναισθητικής μάθησης τη δυσκολία που έχουν οι μαθητές να συγχρονίσουν την κίνηση των χεριών και του σώματος με τη μουσική σε μια παρέλαση.
Σύμφωνα με το στέλεχος του υπoυργείου Παιδείας, οι εκπαιδευτικοί που θα αναλάβουν τα εργαστήρια δημιουργίας και χειροτεχνίας θα επιμορφωθούν από προγράμματα που θα υλοποιηθούν σε συνεργασία με τις δομές κατάρτισης χειροτεχνίας του υπουργείου Πολιτισμού και τα σχετικά Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Πανεπιστημίων Δυτικής Μακεδονίας, Δυτικής Αττικής και Θεσσαλίας.
Οπως στην Ευρώπη
«Πρόκειται για πρωτοβουλία σημαντική, που πρέπει να οργανωθεί σωστά. Σε ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και σε ορισμένα μεγάλα μη κρατικά σχολεία», παρατηρεί στην «Κ» η κ. Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, ομότιμη ερευνήτρια, τέως διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Η κ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, εμβληματική μορφή για την ελληνική χειροτεχνία, αποτελεί κεντρικό πρόσωπο για τη δημιουργία 19 δομών κατάρτισης χειροτεχνίας, που ξεκίνησαν το 2023, πάνω στην ξυλοτεχνία (4), στην κεραμική (5) και στην υφαντική (10).
«Η χειροτεχνία αποκαλείται και “η ευφυΐα των χεριών” – η βαθιά σύνδεση της σκέψης με τη δημιουργική πράξη. Αποτελεί ένα ουσιαστικό μέσο μάθησης και αυτογνωσίας, που προάγει ισότητα, δημιουργικότητα και τις δεξιότητες ζωής. Στο σχολείο του 21ου αιώνα, η μάθηση περνάει μέσα από την πράξη: τη συνεργασία, τη βιωσιμότητα, την κατανόηση του υλικού κόσμου», τόνισε στην «Κ» η κ. Ζαχαράκη, υπογραμμίζοντας ότι «στις σκανδιναβικές χώρες η χειροτεχνία αποτελεί βασικό μάθημα στο αναλυτικό πρόγραμμα, καθώς η εκπαίδευση στη χειροτεχνία δεν αναπτύσσει μόνο λεπτές κινητικές δεξιότητες και γνώση, αλλά επίσης προωθεί βιώσιμες πρακτικές και επιχειρηματικότητα. Με τα εργαστήρια δημιουργίας και χειροτεχνίας φέρνουμε αυτή τη φιλοσοφία και στα ελληνικά σχολεία: ενώνουμε την παράδοση με την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Δίνουμε στα παιδιά μας τον χώρο να δημιουργούν, να φτιάχνουν, να πειραματίζονται και να χαίρονται τη μάθηση».
