Στις 20 Οκτωβρίου αναμένεται να δοθεί το πρώτο μάθημα σε μη κρατικό πανεπιστήμιο της χώρας μας. Πρόκειται για τον προγραμματισμό, με βάση τα σημερινά δεδομένα, του παραρτήματος του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, ενός από τα τέσσερα μη κρατικά που έλαβαν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας. Οι πιστοποιήσεις των προγραμμάτων σπουδών των τεσσάρων μη κρατικών ΑΕΙ αναμένεται να ολοκληρωθούν έως τα μέσα Οκτωβρίου, και κατόπιν το ένα μετά το άλλο τα ιδρύματα θα αρχίσουν τα μαθήματα έως και τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», μέχρι τώρα οι επιτροπές δεν έχουν διατυπώσει σχόλια που να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θα απορρίψουν κάποιο πρόγραμμα σπουδών.
Mετά την ανακοίνωση της αδειοδότησης των τεσσάρων μη κρατικών ΑΕΙ ύστερα από εισήγηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και απόφαση του υπουργείου Παιδείας, πρέπει να γίνει πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών των τεσσάρων ΑΕΙ από την ΕΘΑΑΕ. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται το τρέχον χρονικό διάστημα.
Για την πιστοποίηση, ομάδες αξιολογητών της ΕΘΑΑΕ επισκέπτονται τα ιδρύματα. Πρόκειται για τρεις ή τέσσερις ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, καθηγητές ή και ερευνητές του οικείου ή συναφούς επιστημονικού πεδίου από πανεπιστήμια του εξωτερικού, από το μητρώο εμπειρογνωμόνων που τηρεί η ΕΘΑΑΕ, και έναν εκπρόσωπο του αντίστοιχου επιστημονικού φορέα / επιμελητηρίου σε περίπτωση προγραμμάτων σπουδών που οδηγούν στην άσκηση νομοθετικώς ρυθμιζόμενου επαγγέλματος (π.χ. Ιατρική, Νομική). Οι πανεπιστημιακοί από το εξωτερικό είναι στην πλειονότητά τους Ελληνες.
Τα τέσσερα πανεπιστήμια έλαβαν άδεια ίδρυσης για συνολικά 15 σχολές: έξι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και από τρεις τα υπόλοιπα ΑΕΙ. Συγκεκριμένα, στις σχολές των τεσσάρων μη κρατικών ΑΕΙ θα λειτουργήσουν δύο Ιατρικές, τρεις Νομικές, τέσσερα τμήματα Ψυχολογίας, τρία τμήματα Πληροφορικής, δύο τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, δύο τμήματα Μάρκετινγκ και από ένα τμήμα Βιολογίας, Φαρμακευτικής, Αγγλικής Γλώσσας, Επικοινωνίας, Χρηματοοικονομικών, Διεθνών Σχέσεων και Πολιτικών Επιστημών, και Τουρισμού.
Βάσει της νομοθεσίας και του κανονισμού λειτουργίας της ΕΘΑΑΕ, τα μέλη των επιτροπών πιστοποιούν εάν «τα προσφερόμενα προγράμματα σπουδών συμμορφώνονται με τις ειδικές απαιτήσεις ποιότητας και οι αποκτώμενες δεξιότητες και ικανότητες των αποφοίτων του συγκεκριμένου κύκλου σπουδών (τα λεγόμενα μαθησιακά αποτελέσματα) ανταποκρίνονται στο αντίστοιχο ακαδημαϊκό επίπεδο του ευρωπαϊκού και εθνικού πλαισίου προσόντων». Κατόπιν εισηγούνται στην ΕΘΑΑΕ, το συμβούλιο της οποίας λαμβάνει την τελική απόφαση.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι επιτροπές αξιολόγησης για την πιστοποίηση κάθε προγράμματος σπουδών επισκέπτονται τα ιδρύματα και έχουν συναντήσεις με τους καθηγητές κάθε προγράμματος σπουδών, το διοικητικό προσωπικό και τη διοίκηση κάθε ιδρύματος. Κατόπιν εκδίδεται μία αναφορά – εισήγηση προς το συμβούλιο της ΕΘΑΑΕ, με τις βαθμίδες αξιολόγησης για κάθε πρόγραμμα σπουδών να είναι τρεις: compliance, όταν το πρόγραμμα είναι σύμφωνο με όσα ζητάει η ΕΘΑΑΕ (ειδικές απαιτήσεις ποιότητας κ.λπ.), partial compliance, όταν παρατηρείται μερική συμμόρφωση, και non compliance, όταν το πρόγραμμα δεν είναι σύμφωνο με τους όρους πιστοποίησης, και άρα «κόβεται». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» από στελέχη των τεσσάρων μη κρατικών ΑΕΙ, μέχρι τώρα οι αξιολογητές δεν έχουν διατυπώσει σχόλια που να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θα απορρίψουν κάποιο πρόγραμμα σπουδών, χωρίς αυτό βέβαια να αποτελεί βεβαιότητα για το περιεχόμενο της έκθεσης αξιολόγησης. Από την άλλη, αυτό επιτρέπει στα στελέχη των μη κρατικών πανεπιστημίων να συνεχίζουν τις διαφημιστικές καμπάνιες τους και να προχωρούν σε εγγραφές φοιτητών, εάν δεν έχουν ολοκληρώσει τον αριθμό των φοιτητών που προβλέπεται να έχουν κατά το πρώτο έτος λειτουργίας κάθε τμήματος – προγράμματος σπουδών. Με βάση τα όσα έχουν καταθέσει τα τέσσερα ιδρύματα, αναμένεται να δεχθούν συνολικά περί τους 1.550 φοιτητές.
Ο χρόνος έναρξης του ακαδημαϊκού έτους έχει προσδιοριστεί για τη Δευτέρα 20 Οκτωβρίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, όπως ανέφεραν χθες στην «Κ» στελέχη του. Από τα υπόλοιπα τρία μη κρατικά ΑΕΙ, τα δύο δουλεύουν πυρετωδώς για να ξεκινήσουν έως τις 20/10. Αλλιώς, καθώς η 27η Οκτωβρίου είναι αργία, θα ξεκινήσουν τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, όπως έχει ήδη προγραμματίσει το τέταρτο μη κρατικό ΑΕΙ.
Υπερβολική φροντίδα υπέρ των μη κρατικών (ιδιωτικών) ΑΕΙ
του Τριαντάφυλλου Αλμπάνη*
Εν αρχή, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα μη κρατικά (ιδιωτικά) τριτοβάθμια ιδρύματα που ιδρύθηκαν με τον νόμο Πιερρακάκη παραμένουν κολλέγια και όχι πανεπιστήμια, αφού περιορίζονται στο εκπαιδευτικό σκέλος και δεν προβλέπεται προς το παρόν καμία ερευνητική δραστηριότητα τους. Η έρευνα ασκείται σχεδόν αποκλειστικά στα δημόσια πανεπιστήμια καθώς και στα ερευνητικά ιδρύματα.
Πέρα από την προβληματική διαδικασία ίδρυσής τους, η οποία είναι γεμάτη θεσμικά ολισθήματα, εκείνο που ενοχλεί την πανεπιστημιακή κοινότητα και σημαντικό μέρος της κοινωνίας είναι οι τρόποι πλαγίας, σιωπηλής και άρρητης αλλά υπερβολικής ενίσχυσης από την πολιτεία των μη κρατικών ιδρυμάτων, αφού τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν χρόνια να δουν τέτοια υποστήριξη και φροντίδα από το αρμόδιο υπουργείο, τουναντίον θα έλεγαν πολλοί πρυτάνεις!! Ας δούμε μερικές από αυτές τις υπερβολικές έως αντιδεοντολογικές και οριακά θεσμικά ανεκτές πρακτικές στήριξής τους.
– Η αξιολόγησή των υποψηφιοτήτων των μη κρατικών ΑΕΙ από τις επιτροπές της ΕΘΑΑΕ (Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης) και ΕΟΠΠΕΠ ήταν τουλάχιστον «πρόχειρη». Η διαδικασία αξιολόγησης και αδειοδότησης των κολλεγίων ως μη κρατικών «πανεπιστημίων» ήταν ιδιαίτερα προβληματική. Για παράδειγμα, οι εισηγητές έχουν παραβλέψει μια σειρά παραλήψεις ικανοποίησης κριτηρίων, σύμφωνα και με τον Νόμο Περακάκη. Παρόλα αυτά το Υπουργείο έσπευσε να τους προφυλάξει από «αστικές ευθύνες» με την διάταξη που κατατέθηκε και ψηφίστηκε για την λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών, στο πλαίσιο πολυνομοσχεδίου που κατατέθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών. Παραμένουν όμως οι διοικητικές και κυρίως ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες. Από την άλλη πλευρά, καθώς η «φροντίδα» δεν συμπεριέλαβε όλους τους αιτούντες, υπάρχουν και οι αποκλεισμένοι των κολλεγίων οι οποίοι ζητούν με το δίκιο τους ευθύνες και καταγγέλλουν αναξιοκρατία, αφού στο ίδιο επίπεδο «αρτιότητας» ήταν και οι δικές τους προτάσεις.
– Δεύτερη αλλά εξίσου ισχυρή «φροντίδα» του Υφυπουργείου ήταν η εμπλοκή των πρώην Πρυτάνεων από τις σχετικές θέσεις ευθύνης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΕΘΑΑΕ και γ.γ. του Υπουργείου). Πρόκειται για πρώην πρυτάνεις που εμπλέκονται σε όλες σχεδόν τις φάσεις του εγχειρήματος ίδρυσης των μη κρατικών ΑΕΙ, και σήμερα απολαμβάνουν θέσεις διοίκησης σε ίδρυμα του οποίου την ίδρυση καθιέρωσαν και ελέγξαν οι ίδιοι.
– Επιπλέον, η υιοθέτηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (Νόμος Κεραμέως 2022) και η διαγραφή φοιτητών (Νόμοι Κεραμέως και Πιερρακάκης) δημιούργησαν μια μεγάλη δεξαμενή με περισσότερους από 20.000 υποψήφιους φοιτητές για τα μη κρατικά πανεπιστήμια αλλά και τα κολλέγια που λειτουργούν στη χώρα. Για την πλήρη διασφάλιση της πελατείας έχει ψηφιστεί νόμος που φροντίζει όσες φοιτήτριες και φοιτητές διαγραφούν από τα δημόσια πανεπιστήμια να μπορούν να εγγραφούν στα ιδιωτικά για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Εννοείται πως δεν υπάρχει έγνοια για γραφείο υποστήριξης των σπουδών των φοιτητών, όπως υπάρχει σε σχεδόν όλα τα πανεπιστήμια ττης Ευρώπης, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν στο δημόσιο πανεπιστήμιο.
– Σημαντικός αριθμός υποψηφίων, που κόβονται από δημόσια πανεπιστήμια προς στιγμή (εκτιμάται περίπου 10.000), σπουδάζουν κυρίως σε ιδιωτικά πανεπιστήμια της Κύπρου. Πρόκειται για ιδρύματα των οποίων η ποιότητα εκπαίδευσης υστερεί και τα πτυχία που απονέμουν πολύ δύσκολα θα έλεγε κανείς ότι υποστηρίζουν την επένδυση των νέων και των οικογενειών τους καθώς πρόκειται για πτυχία που δεν προσφέρουν ουσιαστικές γνώσεις και προοπτικές. Χαρακτηριστική είναι η καταγγελία του Δημάρχου Πάφου για τον απαράδεκτο αυτό τρόπο «χορήγησης πτυχίων» των ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία, όπως ανακοίνωσε ήδη ο κος Πιερρακάκης από τον Σεπτέμβριο του 2024, αναγνωρίζονται ως ισότιμα με τα πτυχία των δημόσιων ελληνικών πανεπιστημίων, χωρίς καμία αξιολόγηση από το ΔΟΑΤΑΠ. Σε πρόσφατη παρουσία του σε διαδικτυακό μέσο, Πέμπτη, 21 Αυγούστου 2025, ο Δήμαρχος Πάφου κ. Φαίδωνος, υποστήριξε ότι ορισμένα Κυπριακά Πανεπιστήμια έχουν εγγεγραμμένους χιλιάδες φοιτητές από την Αφρική που «παρακολουθούν» εξ αποστάσεως σπουδές, αφήνοντας να εννοηθεί πως σε αρκετές περιπτώσεις δεν υφίσταται πραγματική εκπαιδευτική διαδικασία. «Σύντομα θα ξεσπάσει αυτό το σκάνδαλο στην Κύπρο», αναφέρει στο σχετικό βίντεο που ανάρτησε, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι «θα μπούμε σε ένα ξένο μέσο ενημέρωσης και θα λέει ότι εδώ πουλήσαμε χίλια ή δύο χιλιάδες πτυχία στην Αφρική». Επισημαίνεται ότι κάποια από αυτά τα ιδρύματα θα λειτουργήσουν και στην Ελλάδα.
Δυστυχώς πρόκειται για την «ελληνική περίπτωση» στην ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων και όχι απλώς για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Αλμπάνης είναι πρώην πρύτανης και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
