Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής πολιτικής (ΙΕΠ) με έγγραφο, το οποίο διαβιβάστηκε από το υπουργείο Παιδείας στη Βουλή, αναλύει τους λόγους για τους οποίους εισηγήθηκε την αφαίρεση από το βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ΄ Γυμνασίου, όπως τελικά αποφασίστηκε, του κειμένου του δημοσιογράφου της «Κ» Πέτρου Παπακωνσταντίνου, το οποίο αναφέρεται στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα παιδιά της Γάζας. Το κείμενο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου συντάχθηκε το 2002.
Συγκεκριμένα, το ΙΕΠ αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «η απόφαση στηρίζεται σε σαφή παιδαγωγικά, επιστημονικά και ηθικά κριτήρια, όπως περιγράφονται στα ισχύοντα και στα νέα προγράμματα σπουδών, κρίνοντας ότι το εν λόγω κείμενο δεν ανταποκρίνεται πλέον στα σύγχρονα παιδαγωγικά πρότυπα που: α) προωθούν την πολυφωνία, την ισορροπία και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, β) υπηρετούν μια εκπαίδευση που απορρίπτει την απλοποίηση, τις μονομερείς ερμηνείες και τη διχόνοια, γ) ενθαρρύνουν τον διάλογο, δ) εμπνέουν την ενότητα, και ε) διαμορφώνουν ανθρώπους ικανούς να σκέφτονται ελεύθερα, να σέβονται το διαφορετικό και να χτίζουν ένα κοινό μέλλον.
Πιο συγκεκριμένα, η προσέγγιση σύνθετων και ευαίσθητων ιστορικοπολιτικών ζητημάτων χρειάζεται να παρουσιάζεται με τρόπο που να ανταποκρίνεται στην πολυπλοκότητά τους, ώστε να αποκλείεται ο κίνδυνος περιορισμού της πολυπρισματικής κατανόησης εκ μέρους των μαθητών και της απλουστευτικής προσέγγισης των πραγμάτων. Σε αντίθετη περίπτωση, αντί να ενισχύεται η κριτική τους σκέψη, ενδέχεται να διαμορφώνονται στερεοτυπικές ή προκατειλημμένες αντιλήψεις. Ως εκ τούτου, η ένταξη τέτοιου περιεχομένου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, χωρίς επαρκή τεκμηρίωση ή αξιοποίηση κατάλληλων πηγών, δεν ευνοεί την παιδαγωγικά ισόρροπη επεξεργασία του».
Το ΙΕΠ σχολιάζοντας την εικόνα που συνόδευε το κείμενο, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Η συνοδευτική εικόνα ενός παιδιού που κρατά όπλο και φέρει ενδυμασία που παραπέμπει σε εικόνες ταυτισμένες με οργανώσεις που προωθούν ακραία βία βασισμένη σε παρερμηνεία θρησκευτικών κειμένων, δύναται να ενισχύσει τη νοηματοδότηση της βίας ως στοιχείου της καθημερινότητας και ενδέχεται να συμβάλει στην κανονικοποίηση της πολεμικής ετοιμότητας των παιδιών».
Συγχρόνως, όπως λέει το ΙΕΠ, «στο κείμενο επαναλαμβάνεται στερεοτυπικά η λέξη “Εβραίοι” σε αντίθεση με τη λέξη “Αραβες”. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εκληφθούν ως συλλογικά υπεύθυνοι για όσα περιγράφει το κείμενο όσοι ανήκουν στο εβραϊκό θρήσκευμα, ενώ αυτό προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Οι έννοιες “Εβραίος”, “Ισραηλίτης” και “Ισραηλινός” δεν είναι ταυτόσημες. Ο τρόπος που χρησιμοποιείται η λέξη “Εβραίος” στο κείμενο μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση και να οδηγήσει στην εσφαλμένη εντύπωση ότι με τα συγκεκριμένα γεγονότα που περιγράφονται στο κείμενο συνδέεται –ή έχει ευθύνη– οποιοσδήποτε ανήκει στο εβραϊκό θρήσκευμα, συμπεριλαμβανομένων ενδεχομένως και των Ελλήνων Εβραίων. Η πρόσληψη των Εβραίων ως μιας ενιαίας θρησκευτικής συλλογικότητας που περιλαμβάνει όλους τους Εβραίους οι οποίοι είναι συλλογικά υπεύθυνοι για όσα πράττει το κράτος του Ισραήλ, θα άγγιζε τα όρια του αντισημιτισμού, όπως αυτός έχει υιοθετηθεί από τη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (International Holocaust Remembrance Alliance – IHRA), στην οποία μετέχει η Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη διατύπωση ανάλογων θεμάτων, ειδικά στο εκπαιδευτικό πλαίσιο, ώστε να διασφαλίζεται η μη καλλιέργεια της ρητορικής μίσους καθώς και η προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ιστορικής συνείδησης των μαθητών. Το γεγονός αυτό είναι εντελώς διάφορο από το ιστορικό γεγονός της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων ή συγκεκριμένων αραβικών κρατών».
Η απάντηση του δημοσιογράφου
Aπίθανες ακροβασίες και συκοφαντικές κατηγορίες
Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Η απάντηση του υπουργείου Παιδείας στις ερωτήσεις βουλευτών για την αφαίρεση κειμένου μου από σχολικό βιβλίο βρίθει απίθανων ακροβασιών. Αίφνης κατηγορούμαι ότι προπαγανδίζω την «ακραία βία» με μοναδικό επιχείρημα τη «συνοδευτική εικόνα ενός παιδιού που κρατά όπλα». Αν, για οικονομία της συζήτησης, δεχθούμε τις αιτιάσεις για το οπτικό υλικό, από πού κι ώς πού ένας δημοσιογράφος, που έγραψε το εν λόγω κείμενο για την «Καθημερινή» πριν από 23 χρόνια, φέρει ευθύνη για την επιλογή της φωτογραφίας από τους αρμοδίους για την έκδοση σχολικών βιβλίων;
Η δεύτερη συκοφαντική κατηγορία που μου εκτοξεύουν είναι ότι το κείμενο «αγγίζει τα όρια του αντισημιτισμού» απλώς και μόνον γιατί παραθέτει τη μαρτυρία ενός Παλαιστίνιου γιατρού για τα παιδιά της Γάζας που έπαιζαν «Αραβες και Εβραίοι» κατά το «Κλέφτες και Αστυνόμοι». Κατά τους αρμοδίους του υπουργείου Παιδείας, το να χρησιμοποιήσει κάποιος κάποτε τη λέξη «Εβραίος», ανεξαρτήτως πλαισίου, είναι τρανταχτή απόδειξη αντισημιτισμού. Δεν γνωρίζουν άραγε ότι η ίδια η πολιτική ηγεσία του Ισραήλ μιλάει για εβραϊκό κράτος, για κοινό εβραϊκό – χριστιανικό πολιτισμό και πάει λέγοντας;
Εντέλει, μας λέει το υπουργείο Παιδείας ότι επί 23 χρόνια οι μαθητές και οι μαθήτριες διδάσκονταν αντισημιτισμό από ένα κείμενο που επελέγη επί πρωθυπουργίας Σημίτη (και αυτός… αντισημίτης;) και παρέμεινε στη θέση του επί κυβερνήσεων Καραμανλή, Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά, Τσίπρα και (για έξι χρόνια) Μητσοτάκη;
Προφανώς, το θέμα δεν είναι προσωπικό. Οι κυβερνώντες δεν είχαν κανένα λόγο να αποδυθούν σε δολοφονία χαρακτήρα της ασημαντότητάς μου. Το έκαναν μόνο και μόνο για να ξεπληρώσουν γραμμάτια στην κυβέρνηση Νετανιάχου, ακριβώς τη στιγμή που εκείνη προχωρεί ολοταχώς στη γενοκτονία των Παλαιστινίων, στη Γάζα. Και αυτό είναι το πιο ντροπιαστικό και το πιο επικίνδυνο.
