Τι ήταν το Aστρο της Βηθλεέμ; Tι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν μυρίζουμε μελομακάρονα; Και, κυρίως, πώς προλαβαίνει ο Aγιος Βασίλης να μοιράσει δισεκατομμύρια δώρα μέσα σε μία μόνο νύχτα; Ερωτήματα, ερωτήματα, ερωτήματα! «Αυτό όμως είναι το κοινό γνώρισμα παιδιών και ερευνητών», λέει στην «Κ» η γενική διευθύντρια του Athens Science Festival Μαρία Βλασταρά: Οι διαρκείς, εξαντλητικές, αλλεπάλληλες ερωτήσεις. Τα «γιατί» και τα «πώς» που συνθέτουν αυτόν τον κόσμο.
Συζητάμε με αφορμή το επερχόμενο φεστιβάλ, που για πρώτη φορά πραγματοποιείται χειμώνα (18-21 Δεκεμβρίου στο Ωδείο Αθηνών) και με τίτλο «The Christmas Lab» διερευνά τη σύνδεση Χριστουγέννων και επιστήμης. Ισως κάπου εκεί, στο ερώτημα «υπάρχει ή δεν υπάρχει Αϊ-Βασίλης» να κρύβεται κι ένας μικρός επιστήμονας. Η Μαρία, πάντως, αγαπούσε την επιστήμη από παιδί. «Ο μπαμπάς μου ήταν χημικός και μου είχε εμφυσήσει την αγάπη του για την επιστήμη. Το σπίτι μας ήταν γεμάτο βιβλία Φυσικής, Ιατρικής… Μου άρεσε πάντα η διαδικασία να ρωτάς πώς λειτουργεί ο κόσμος».
Μεγαλώνοντας το πάθος επέμεινε κι έτσι η Μαρία σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. «Από το πρώτο κιόλας μάθημα, Αρχές Χημείας, κατάλαβα ότι είχα κάνει τη σωστή επιλογή. Στο σχολείο μαθαίνεις διάφορα πράγματα, αλλά στο πανεπιστήμιο κάνεις πιο βαθιά βουτιά, σου ανοίγεται ένας κόσμος που δεν περίμενες». Από νωρίς πάντως είχε καταλάβει ότι ήθελε να ασχοληθεί με κάτι απτό, κάτι που θα έφερνε άμεσα αποτέλεσμα, «που θα κατέληγε σε ασθενείς». Ετσι έκανε το μεταπτυχιακό της στο τμήμα Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ και τη διπλωματική της στο εργαστήριο Ραδιοφαρμάκων στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος στην ομάδα των Ιωάννη Πιρμεττή και Μηνά Παπαδόπουλου. Κατόπιν, κερδίζοντας την υποτροφία Marie Curie [σ.σ. ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης που χρηματοδοτεί την έρευνα και την κινητικότητα νέων και έμπειρων ερευνητών (με διδακτορικό) για να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, μέσω μεταδιδακτορικών υποτροφιών (MSCA)] έφυγε για την Ολλανδία και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Radboud όπου πραγματοποίησε το διδακτορικό της πάνω στη δημιουργία νέων ραδιοφαρμάκων για τη σωστή και γρήγορη διάγνωση του καρκίνου του μαστού. «Είχα την ευκαιρία να βρεθώ σε ένα από τα τοπ 5, ίσως και τοπ 3, πανεπιστήμια στον κόσμο στον τομέα των ραδιοφαρμάκων. Ηρθα σε επαφή με έρευνα που πράγματι κατέληγε σε ασθενείς. Ενιωσα αυτόν τον κύκλο να κλείνει».
Κάπου εκεί προέκυψε μια νέα αγάπη, αυτή για την επικοινωνία της επιστήμης. «Στο εξωτερικό ο σχετικός κλάδος είναι πολύ ανεπτυγμένος και στο πανεπιστήμιο είχα τη χαρά να το διδαχθώ». Εργάστηκε σε ΜΚΟ στο Λονδίνο όπου πραγματοποιούσε σεμινάρια για επιστήμονες και φοιτητές πάνω σε εργαλεία επικοινωνίας της επιστήμης στο ευρύ κοινό. Από το 2020 ασχολείται ενεργά με την επικοινωνία της επιστήμης γράφοντας άρθρα εκλαϊκευμένης επιστήμης σε Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο. Εντάχθηκε στην ομάδα του Athens Science Festival το 2022, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του Content Manager, έχοντας την ευθύνη για τη δημιουργία, την επιμέλεια και τον συντονισμό του προγράμματος περιεχομένου, ενώ φέτος ανέλαβε τον ρόλο της Executive Director με κύριο στόχο τη στρατηγική ανάπτυξη και ανανέωση της ταυτότητας του θεσμού.
Η 11η χρονιά του φεστιβάλ είναι και ιδιαίτερα κρίσιμη. Η αμφισβήτηση της έρευνας, η υποβάθμιση του ρόλου του επιστήμονα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού προκαλεί, μεταξύ άλλων, τεκτονικές αλλαγές στα συστήματα υγείας παγκοσμίως. «Ενας από τους λόγους που ξεκίνησα να ασχολούμαι με την επικοινωνία της επιστήμης ήταν η πανδημία», θυμάται η κ. Βλασταρά.
«Ηταν τότε που συνειδητοποίησα το χάσμα μεταξύ του κοινού και των επιστημόνων. Η επιστημονική κοινότητα, για παράδειγμα, γνώριζε από καιρό για τα εμβόλια MRNA. Δεν είχαν προκύψει ξαφνικά εν μια νυκτί. Ολα αυτά που βλέπουμε έχουν πίσω τους χρόνια δουλειάς πίσω από κλειστές πόρτες. Γι’ αυτό ο επιστήμονας χρειάζεται να μπορεί να βγαίνει στον κόσμο και να εξηγεί, να μιλάει για την επιστήμη του, να βοηθάει. Εχουν γίνει πάρα πολλά σε πάρα πολλούς τομείς και είναι κρίμα να μην επικοινωνούνται».
Το Athens Science Festival βάζει το δικό του λιθαράκι προς αυτή την κατεύθυνση. Για τέσσερις μέρες το Ωδείο Αθηνών «καταλαμβάνεται» από την επιστήμη, η ομάδα του φεστιβάλ ετοιμάζει συναρπαστικά science shows και εντυπωσιακά πειράματα, διαδραστικά εργαστήρια και εκθέσεις, παραστάσεις stand-up comedy και πολλά άλλα για επισκέπτες όλων των ηλικιών.
Πληροφορίες: https://www.athens-science-festival.gr/shows-performances/.
