Το «ψηφιακό διαβατήριο» των αγροτικών προϊόντων, με το οποίο οι καταναλωτές θα γνωρίζουν αν τα φρούτα και τα λαχανικά που αγοράζουν ανταποκρίνονται σε όσα αναγράφονται στην ετικέτα τους, αναπτύσσει μεγάλη ευρωπαϊκή κοινοπραξία την οποία συντονίζει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Το ινστιτούτο είναι συντονιστής του ευρωπαϊκού έργου «Theros» το οποίο θα απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα για τα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην Ελλάδα και άλλες χώρες.
Υστερα από τρία χρόνια εντατικής έρευνας το «Theros», στο οποίο συνεργάζονται 17 φορείς από επτά χώρες, ανέπτυξε τα ψηφιακά εργαλεία που μπορούν να δώσουν με επιστημονική ακρίβεια και αξιοπιστία στους πολίτες σημαντικές πληροφορίες για τα προϊόντα που καταναλώνουν. Θα έχουν, δηλαδή, τα πλήρη δεδομένα ώστε να γνωρίζουν αν όσα παρουσιάζονται ως βιολογικά προϊόντα είναι όντως βιολογικά ή αν τα προϊόντα που φέρουν την ένδειξη Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη προέρχονται από την προβλεπόμενη περιοχή.
Με τον τρόπο αυτό, θα αποφεύγονται φαινόμενα παραπλάνησης των καταναλωτών και θα αναδεικνύονται παρατυπίες στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Στην Ελλάδα και στη Σερβία, ο στόχος του έργου «Theros» ήταν να προσπαθήσει να αξιοποιήσει δορυφορικά δεδομένα και ειδικούς αισθητήρες για να εντοπίσει πιθανές ασυμφωνίες στις πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας, θέλοντας μέσα από μικρής κλίμακας δοκιμές να δείξει πώς τέτοιες τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αξιοπιστίας των ελέγχων. Στην Ισπανία, το φορητό DNA kit πέτυχε άνω του 95% ακρίβεια στην ταυτοποίηση μυδιών Γαλικίας. Στην Τσεχία, ο συνδυασμός διαφορετικών εργαλείων επέτρεψε την πλήρη διαφάνεια στη μεταφορά και αυτόματη έκδοση ψηφιακών πιστοποιητικών.
Με δεδομένα από το Copernicus-Sentinel 2 και drones χαρτογραφούμε τα χωράφια. Η ανάλυση των δεδομένων μας βοηθάει να βλέπουμε αν ακολουθούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες για την παραγωγή ενός προϊόντος
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο διευθυντής Ερευνας και Ανάπτυξης του ΕΠΙΣΕΥ και επιστημονικός συντονιστής του έργου, δρ Αγγελος Αμδίτης, το «Theros» επιστράτευσε και ανέπτυξε συνεργατικά την πλέον σύγχρονη τεχνολογία για την παρατήρηση του προϊόντος, από την ώρα που καλλιεργείται έως τη στιγμή που μεταφέρεται για να πωληθεί.
«Χρησιμοποιούμε δορυφορικές εικόνες και δεδομένα από το Copernicus-Sentinel 2 καθώς και drones για να χαρτογραφούμε τα χωράφια. Η ανάλυση των δεδομένων μας βοηθάει να βλέπουμε αν ακολουθούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες για την παραγωγή ενός προϊόντος. Για παράδειγμα, αν παρακολουθούμε μια βιολογική καλλιέργεια μπορούμε να διακριβώσουμε την υγεία της βλάστησης, αν ραντίζεται και με τι, αν είναι σωστή η κυκλοφορία του νερού κ.λπ.», λέει.
Ο δρ. Αμδίτης τονίζει ότι ο έλεγχος για τη δημιουργία του «ψηφιακού διαβατηρίου» συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του προϊόντος.
«Χρησιμοποιούμε τεχνολογίες όπως οι φωτονικοί αισθητήρες οι οποίοι ακουμπούν το προϊόν, χωρίς να έχουν παρεμβατική λειτουργία, και λαμβάνουν στοιχεία για τη σύσταση και την ποιότητά τους. Για παράδειγμα, η σύσταση των ελληνικών μήλων είναι διαφορετική και θα μπορούμε να καταλάβουμε αν κάποιος έχει παρέμβει στο προϊόν», λέει και προσθέτει ότι γενετική ανάλυση θα γίνεται και με τη χρήση DNA kit. «Γνωρίζοντας τον γενετικό κώδικα του προϊόντος θα μπορούμε να ταυτοποιήσουμε την προέλευσή του. Το δοκιμάσαμε πιλοτικά στην Ισπανία με μύδια της Γαλικίας, για τα οποία διαπιστώσαμε ότι η προέλευσή τους ήταν όντως αυτή».
Επιπλέον, ΙοΤ αισθητήρες και συσκευές AgroNode συλλέγουν δεδομένα θερμοκρασίας, υγρασίας και τοποθεσίας κατά τη διάρκεια της μεταφοράς. Ολα τα δεδομένα για το προϊόν συγκεντρώνονται και μεταφράζονται σε ένα ενιαίο μοντέλο από μηχανή επαλήθευσης ώστε να δημιουργηθεί το «ψηφιακό διαβατήριο».
Οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα στοιχεία του «ψηφιακού διαβατηρίου» των προϊόντων είτε με έναν κωδικό QR που θα υπάρχει στη συσκευασία είτε θα ανατρέχουν σε ιστοσελίδα που θα δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό
Οι παρατηρήσεις και οι μετρήσεις δεν μπορούν να γίνουν εν κρυπτώ και απαιτούν τη συνεργασία όλων όσοι συμμετέχουν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Από ελληνικής πλευράς, συνεργάστηκαν ο ΕΛΓΟ Δήμητρα και φορείς πιστοποίησης όπως το Ινστίτουτο Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων Δυτικής Ελλάδας, ο BIO Hellas και το Bio Network West Hellas, μεταξύ άλλων. «Χωρίς τη συμμετοχή τους είναι αδύνατη η υλοποίηση του προγράμματος. Η μη συμμετοχή, πάντως, θα σημαίνει ότι τα προϊόντα δεν θα μπορούν να έχουν το ψηφιακό διαβατήριο».
Οι πολίτες, τονίζει ο δρ Αμδίτης, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα στοιχεία του «ψηφιακού διαβατηρίου» των προϊόντων είτε με έναν κωδικό QR που θα υπάρχει στη συσκευασία είτε θα ανατρέχουν σε ιστοσελίδα που θα δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό.
Το «Theros» ήταν τριετές έργο με προϋπολογισμό 4.739.281,75 ευρώ και χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύψους 3.999.961 ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Ορίζοντας 2020».
