Στις αρχές της χρονιάς, μέσα σε μια περίοδο δύο μηνών, περίπου 25.000 σεισμοί έλαβαν χώρα στη Σαντορίνη και στα γύρω νησιά, σύμφωνα με δεδομένα από τους σεισμολογικούς σταθμούς της περιοχής. Διεθνής ομάδα ερευνητών, η οποία δημοσίευσε προχθές το ερευνητικό άρθρο της στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Science, ισχυρίζεται ότι έχει βρει τον λόγο εξαιτίας του οποίου σημειώθηκε τόσο έντονη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή Σαντορίνης – Αμοργού.
Για να καταλάβουν τι ακριβώς συνέβη και τον περασμένο Ιανουάριο γύρω από ορισμένα νησιά των Κυκλάδων υπήρξε δραστηριότητα που ήταν μοναδική παγκοσμίως σε πλήθος σεισμών κατά τη διάρκεια ενός ιδιαίτερα περιορισμένου χρονικού διαστήματος –κάποιοι από τους οποίους είχαν μέγεθος μεγαλύτερο από 5 Ρίχτερ–, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις γνώσεις τους στη φυσική και στην τεχνητή νοημοσύνη. Η ερευνητική ομάδα –η οποία αποτελείται και από τρεις Ελληνες επιστήμονες του Τομέα Γεωφυσικής του ΑΠΘ, τους καθηγητές Βασίλειο Καρακώστα και Ελευθερία Παπαδημητρίου, και τον ερευνητή Βασίλη Αναγνώστου –, δημιούργησε έναν τρισδιάστατο χάρτη της γης γύρω από τη Σαντορίνη. Υστερα χαρτογράφησαν τα εξελισσόμενα μοτίβα της σεισμικής δραστηριότητας κάθε δόνησης και την τάση στον φλοιό. Κατέληξαν σε ένα λεπτομερές μοντέλο τού τι ακριβώς οδήγησε σε αυτό το σμήνος σεισμών.
Η μελέτη τους δείχνει ότι η δραστηριότητα προκλήθηκε από μια τεράστια μαγματική διείσδυση –ένα κατακόρυφο στρώμα μάγματος– που διαδόθηκε κατά κύματα σε απόσταση μεγαλύτερη από 20 χιλιόμετρα μέσα στον φλοιό της γης σε βάθος μεγαλύτερο από 10 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Το μάγμα ήταν αρκετό για να γεμίσει σχεδόν 200.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων, ή 200 φορές τη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, ή περίπου 200 φορές την Ακρόπολη. Κινήθηκε κατακόρυφα κάτω από τη Σαντορίνη και οριζόντια προς τα βορειοανατολικά της.
«Το συμπέρασμά μας», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Καρακώστας, «είναι ότι αυτό το μάγμα δημιούργησε ένα άνοιγμα περίπου 9 μέτρων, το οποίο με τη σειρά του οδήγησε σε μεταβολή των τάσεων στα ρήγματα που υπάρχουν στον χώρο Σαντορίνης – Αμοργού». Αυτή η διαδικασία, εξηγεί, δημιούργησε τη σεισμικότητα. Γιατί όμως εκφράστηκε με αυτόν τον τρόπο; «Επειδή», συμπληρώνει ο ίδιος, «υπήρξε μια κυματοειδής συμπεριφορά – το μάγμα δεν κινήθηκε ομαλά προς τα βορειοανατολικά, και κάποια στιγμή σταμάτησε». Αντιθέτως, η πορεία που ακολούθησε ήταν παλμική. Αλλες φορές σταματούσε και άλλες συνέχιζε, με μεγαλύτερη ένταση.
Αναφερόμενος στην τεχνητή νοημοσύνη, ο κ. Καρακώστας τονίζει ότι χωρίς την AI δεν θα μπορούσαν να αναλύσουν τόσους σεισμούς. «Κάθε σεισμός χρησιμοποιήθηκε σαν αισθητήρας που δίνει πληροφορία για τον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλονται οι τάσεις στην περιοχή», σημειώνει. Η μελέτη τους ανέδειξε ότι η διείσδυση μάγματος στον φλοιό της γης μπορεί να οδηγήσει σε ηφαιστειακές εκρήξεις, και η ομάδα τονίζει πως αυτή η κυματοειδής διαδικασία ανάδρασης της διείσδυσής του δεν είναι μοναδική στη Σαντορίνη. «Αντιθέτως, αυτός είναι πιθανόν ένας θεμελιώδης μηχανισμός με τον οποίο το μάγμα μεταφέρεται κάτω από τα ηφαίστεια παγκοσμίως», δηλώνουν. Οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης, συμπληρώνει η ομάδα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να παρακολουθούν μελλοντικές κρίσεις σε σχεδόν άμεσο χρόνο – ειδικά σε περιοχές όπου η μεγαλύτερη δραστηριότητα εκδηλώνεται στην ανοιχτή θάλασσα ή βαθιά στο υπέδαφος, πέρα από την εμβέλεια των παραδοσιακών επίγειων μετρήσεων.
